Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, Không quân Nhân dân Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ bay diễu binh. VnExpress đã có cuộc phỏng vấn với Đại tá Ngô Quang Huy, Phó Sư đoàn trưởng Sư đoàn 371, Quân chủng Phòng không – Không quân, người trực tiếp chỉ huy khối Không quân tham gia sự kiện trọng đại này, để hiểu rõ hơn về quá trình chuẩn bị, tổ chức và thực hiện nhiệm vụ.
**Quá trình chuẩn bị kỹ lưỡng và tỉ mỉ**
Đại tá Ngô Quang Huy cho biết, ngay sau khi nhận được chỉ thị từ Bộ Quốc phòng và Quân chủng Phòng không – Không quân, Sư đoàn 371 đã xác định đây là một nhiệm vụ đặc biệt, vừa là vinh dự lớn, vừa là trọng trách nặng nề. Sau 40 năm, tiêm kích mới quay trở lại bầu trời Ba Đình, do đó mọi công đoạn đều phải được thực hiện một cách chính xác tuyệt đối.
Sư đoàn 371 đã chủ trì xây dựng kế hoạch tổng thể, đồng thời phối hợp chặt chẽ với Sư đoàn 370, 372, Trường Sĩ quan Không quân và Lữ đoàn 918. Nhiệm vụ lần này có quy mô lớn, bao gồm 9 biên đội với hơn 30 máy bay, từ trực thăng treo cờ, máy bay vận tải CASA C-295/C-212i, đến các loại máy bay phản lực Yak-130, L-39NG và Su-30MK2. Các biên đội xuất phát từ ba sân bay khác nhau là Hòa Lạc, Gia Lâm và Kép, sau đó hội tụ để trình diễn trên Quảng trường Ba Đình.
Tinh thần hiệp đồng chặt chẽ, luyện tập bài bản và bảo đảm an toàn tuyệt đối được quán triệt đến từng đơn vị. Mọi khâu, từ xây dựng kế hoạch, vạch đường bay, phân công nhiệm vụ, bố trí lực lượng tại các sân bay, đến huấn luyện phân đoạn, hợp luyện, sơ duyệt, tổng duyệt, đều được chuẩn bị một cách chi tiết và có phương án dự phòng cho mọi tình huống có thể xảy ra.
**Tuyển chọn và huấn luyện phi công kỹ càng**
Để tham gia màn bay chào mừng Quốc khánh 80 năm, các phi công được tuyển chọn từ nhiều sư đoàn trên cả nước. Họ đều là những người có trình độ bay xuất sắc, giàu kinh nghiệm và có số giờ bay cao. Các tiêu chí quan trọng bao gồm bản lĩnh vững vàng, trình độ bay tốt, sức khỏe đảm bảo, khả năng chịu áp lực cao, kinh nghiệm dày dặn và tuân thủ tuyệt đối kỷ luật hiệp đồng.
Quá trình huấn luyện được thực hiện theo nguyên tắc từ thấp đến cao. Ban đầu, các phi công được trang bị lý thuyết, quy chế sân bay, luyện tập mô phỏng trên sân biểu diễn và buồng tập. Sau đó, họ chuyển sang bay đơn lẻ, rồi ghép thành biên đội 2-3 chiếc, tăng dần lên 4-6 chiếc và cuối cùng là đội hình lớn. Mỗi khoa mục đều được huấn luyện nhiều lần cho đến khi thành thục.
Trong giai đoạn cao điểm, có tuần tổ chức tới 4-5 ban bay, kể cả vào thứ Bảy và Chủ nhật. Mỗi phi công thực hiện nhiều chuyến bay trong một ngày. Sau mỗi ban bay, đều có giảng bình, phân tích kỹ lưỡng từng động tác để kịp thời điều chỉnh. Nhờ đó, khi bước vào giai đoạn sơ duyệt, tổng duyệt và ngày lễ chính thức, tất cả các phi công đều có tâm thế tự tin và bản lĩnh vững vàng.
**Tính toán chính xác để đảm bảo sự đồng loạt**
Để hơn 30 máy bay thuộc nhiều chủng loại khác nhau, xuất phát từ ba sân bay khác nhau, có thể đồng loạt xuất hiện đúng thời khắc trên bầu trời Ba Đình, yếu tố quyết định là việc tính toán chính xác “giờ G” – thời điểm máy bay bay qua lễ đài. Nguyên tắc TOT (Time On Target) được áp dụng một cách nghiêm ngặt, đảm bảo máy bay đến đúng mục tiêu theo kế hoạch, hiệp đồng chính xác tuyệt đối. Đây là một chuẩn mực rất khắt khe trong hàng không quân sự, đòi hỏi phi công phải tính toán số liệu, giữ chế độ bay chuẩn xác và căn chỉnh từng động tác. Bộ phận dẫn đường đã tính toán chi tiết tốc độ, quãng đường và hướng tiếp cận của từng biên đội.
Do máy bay phản lực xuất phát từ sân bay Kép bay xa hơn nhưng có tốc độ lớn, còn trực thăng từ Hòa Lạc ở gần hơn nhưng tốc độ chậm hơn nhiều, nên thời gian cất cánh của mỗi loại máy bay được tính toán khác nhau để đảm bảo tất cả cùng xuất hiện đúng thời khắc trên Ba Đình.
Thứ tự đội hình cũng được sắp xếp dựa trên tính năng kỹ chiến thuật của từng loại máy bay. Trực thăng có tốc độ thấp và độ ổn định cao, mang Đảng kỳ và Quốc kỳ, bay mở màn. Tiếp theo là máy bay vận tải CASA. Các loại máy bay phản lực có tốc độ cao hơn bay sau cùng, lần lượt là Yak-130, L-39NG và Su-30MK2. Các tốp được phân tầng độ cao và giãn cách theo cự ly an toàn, nhưng vẫn đảm bảo tính thẩm mỹ của đội hình.
Trên đường bay, các khu vực chờ được bố trí để các biên đội điều chỉnh cự ly và giãn cách. Khi tiến vào khu vực lễ đài, toàn bộ đội hình bay qua vừa an toàn, vừa tạo hiệu ứng đẹp mắt.
**Quy trình huấn luyện chặt chẽ và đánh giá khách quan**
Quá trình huấn luyện được chia thành ba giai đoạn: huấn luyện tại các đơn vị, huấn luyện tập trung và tổng hợp luyện của các lực lượng.
Từ đầu tháng 7, lực lượng từ các đơn vị bắt đầu cơ động ra miền Bắc. Sân bay Hòa Lạc là nơi tập trung trực thăng của Trung đoàn 916 (Sư đoàn 371), 917 (Sư đoàn 370) và 930 (Sư đoàn 372). Sân bay Kép được sử dụng để huấn luyện máy bay phản lực Su-30MK2, Yak-130 và L-39NG. Sân bay Gia Lâm là nơi luyện tập của máy bay CASA. Mỗi ban bay đều xác định chi tiết về độ cao, tốc độ, cự ly và thời gian đến mục tiêu (TOT).
Sau mỗi chuyến bay, đều có giảng bình ngay để phân tích điểm mạnh, điểm yếu và cách khắc phục. Các tiêu chí đánh giá bao gồm việc giữ vững đội hình, đảm bảo thời gian đến mục tiêu chính xác, an toàn tuyệt đối và đội hình đẹp khi bay qua lễ đài. Chỉ khi tất cả các tiêu chí này đạt yêu cầu, các phi công mới được phép bước sang giai đoạn huấn luyện tiếp theo, cho đến khi tham gia sơ duyệt và tổng duyệt trên bầu trời Hà Nội.
**Vượt qua những khoa mục khó khăn**
Những khoa mục khó như trực thăng kéo cờ Tổ quốc, cờ Đảng, hay tiêm kích Su-30MK2 thả mồi bẫy nhiệt trên bầu trời đô thị, đòi hỏi phi công phải được huấn luyện theo một quy trình nghiêm ngặt để đạt độ chính xác tuyệt đối và đảm bảo an toàn cho đội hình.
Việc trực thăng kéo cờ đòi hỏi độ ổn định cực cao. Lá cờ dài hàng chục mét, nếu tốc độ hoặc độ cao không chuẩn sẽ ảnh hưởng đến hình ảnh và an toàn bay. Do đó, các phi công phải luyện tập rất nhiều lần, cả trên sân bay lẫn trong điều kiện phức tạp, để đảm bảo cờ tung bay đẹp mắt và an toàn.
Đối với khoa mục Su-30MK2 và YaK-130 thả mồi bẫy nhiệt, mồi chỉ được kích hoạt đúng vị trí đã được tính toán trước để tránh ảnh hưởng đến khu vực đô thị. Các phi công phải giữ đội hình chặt chẽ ở vận tốc cao và thao tác chính xác. Để thực hiện được điều này, quá trình huấn luyện được tiến hành trong điều kiện nghiêm ngặt, với độ cao bay thấp và các điều kiện khí tượng khác nhau. Các phi công cũng được huấn luyện thực hiện các động tác cơ động từ giản đơn đến phức tạp.
**Phối hợp chặt chẽ để đảm bảo an toàn**
Trong điều kiện vùng trời Hà Nội đông dân cư và có nhiều công trình cao tầng, Không quân đã phối hợp chặt chẽ với kiểm soát không lưu dân dụng và các lực lượng khác để thiết lập hành lang bay, đồng bộ tốc độ và độ cao, cũng như xử lý các tình huống khẩn cấp.
Sự hiệp đồng được thực hiện ngay từ đầu với Cục Hàng không và Công ty Quản lý bay miền Bắc. Các đài kiểm soát Nội Bài, Cát Bi và Thọ Xuân tham gia trực tiếp vào việc phân chia vùng trời. Trong khoảng thời gian máy bay quân sự hoạt động, các chuyến bay dân dụng được giảm tần suất hoặc điều chỉnh hướng. Nhiều chuyến bay tại Nội Bài phải điều chỉnh giờ cất và hạ cánh.
Hành lang bay chính được thiết lập trên trục Tây Hồ – đường Thanh Niên, đi thẳng vào Quảng trường Ba Đình. Độ cao được phân tầng cho từng loại máy bay, và liên lạc thường xuyên được duy trì giữa phi công, chỉ huy bay và sở chỉ huy. Tại Nội Bài còn có kíp trực hỗn hợp quân sự – dân sự để xử lý các tình huống một cách nhanh chóng.
Ngoài ra, sự phối hợp với chính quyền địa phương trong việc quản lý tĩnh không, cấm thả bóng bay, đèn trời và flycam cũng được thực hiện chặt chẽ. Nhờ đó, toàn bộ quá trình luyện tập và ngày lễ diễn ra an toàn tuyệt đối, không xảy ra bất kỳ sự cố nào liên quan đến hàng không dân dụng.
**Vượt qua khó khăn để hoàn thành nhiệm vụ**
Theo Đại tá Ngô Quang Huy, thời tiết là một trong những yếu tố gây ảnh hưởng lớn nhất đến quá trình luyện tập và triển khai nhiệm vụ. Nếu trần mây thấp dưới 300 mét hoặc tầm nhìn dưới 5 km, việc bay đội hình lớn sẽ không thể thực hiện được. Bay trong điều kiện thời tiết xấu rất nguy hiểm, vì phi công khó quan sát địa tiêu và giữ khoảng cách an toàn giữa các máy bay, làm tăng nguy cơ va chạm hoặc lạc đội hình. Chỉ một sai lệch nhỏ về tốc độ hoặc độ cao cũng có thể dẫn đến những sự cố nghiêm trọng. Do đó, các phương án dự phòng luôn được chuẩn bị sẵn sàng.
Trong quá trình luyện tập, các phi công được huấn luyện trong các điều kiện khí tượng khác nhau, bay khi tầm nhìn bị hạn chế, và mô phỏng các điều kiện gió và nhiễu động không khí trên khu vực đô thị. Các phương án xử lý tình huống khẩn cấp cũng được tính toán kỹ lưỡng từ trước, bao gồm việc điều chỉnh độ cao, rút gọn đội hình, lùi giờ G, hoặc thậm chí hủy bỏ nhiệm vụ nếu thời tiết không đảm bảo an toàn.
Vào sáng ngày 2/9, mặc dù điều kiện khí tượng không thực sự thuận lợi và trần mây hạ thấp, nhưng trực thăng kéo cờ và máy bay CASA vẫn kịp thời bay xuyên mây và tiến vào đúng giờ, chào Quảng trường Ba Đình theo kế hoạch. Tuy nhiên, khối máy bay phản lực gặp nhiều khó khăn hơn.
Trong điều kiện thời tiết khó khăn đó, mỗi phi công đều hiểu rằng chỉ cần một sơ suất nhỏ cũng có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Nhưng với bản lĩnh và kinh nghiệm được rèn luyện, họ đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Tại Đài chỉ huy, mọi diễn biến đều được theo dõi sát sao từng giây từng phút, vì chỉ một sai lệch nhỏ cũng có thể gây ra những hậu quả khôn lường.
Khoảnh khắc các phi công bay qua Quảng trường Ba Đình, Đại tá Ngô Quang Huy cảm nhận rõ sự đền đáp xứng đáng cho công sức của hàng nghìn người. Trên đài chỉ huy, các cấp chỉ huy và bản thân ông đều cảm thấy tự hào và xúc động. Đó là một khoảnh khắc đáng nhớ trong sự nghiệp quân ngũ của ông.
**Những bài học kinh nghiệm quý báu**
Sau khi hoàn thành màn bay chào mừng 80 năm Quốc khánh, những bài học về tổ chức, kỹ thuật và con người, cũng như những kinh nghiệm quý báu, sẽ được chuẩn hóa để áp dụng vào công tác huấn luyện và sẵn sàng chiến đấu trong thời gian tới.
Mỗi phần bay đều mang một ý nghĩa riêng. Trực thăng kéo cờ tượng trưng cho nghi lễ thiêng liêng. Máy bay CASA thể hiện năng lực trinh sát và cứu hộ. Máy bay phản lực chứng minh sức mạnh hiệp đồng và khả năng làm chủ bầu trời. Thông điệp chung là Không quân Việt Nam luôn sẵn sàng chiến đấu và hoàn thành thắng lợi mọi nhiệm vụ mà Đảng và Nhà nước giao phó.
Từ nhiệm vụ diễu binh kỷ niệm 80 năm Quốc khánh, ba bài học lớn đã được rút ra. Thứ nhất, công tác tổ chức chỉ huy và hiệp đồng phải được thực hiện một cách chặt chẽ, có phương án dự phòng cho mọi tình huống. Thứ hai, công tác bảo đảm kỹ thuật và các mặt bảo đảm khác phải được thực hiện một cách toàn diện, tỉ mỉ và đúng quy trình, để mỗi máy bay luôn ở trong trạng thái tốt nhất. Thứ ba, yếu tố con người – bao gồm trình độ, bản lĩnh, kỷ luật và sự phối hợp – sẽ quyết định sự thành công của nhiệm vụ.
Sau mỗi chuyến bay và ban bay, đều có giảng bình và rút kinh nghiệm để chuẩn hóa cho những chuyến bay và ban bay tiếp theo. Thành công của nhiệm vụ A80 sẽ là cơ sở và nền tảng vững chắc để huấn luyện cho thế hệ phi công kế tiếp, giúp họ có đủ khả năng bay đội hình lớn trong điều kiện phức tạp.
Admin
Nguồn: VnExpress
