Tại hội thảo “Hoạt động bảo vệ tầng ozone hướng tới chuyển đổi xanh” diễn ra ngày 15/9, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, Việt Nam đã giảm được 240 triệu tấn CO2 tương đương (CO2e) nhờ các biện pháp bảo vệ tầng ozone. Số liệu này được trích từ thống kê của Ban Thư ký ozone quốc tế, tính từ năm 1994 đến tháng 8/2025.
Việt Nam chính thức tham gia Nghị định thư Montreal vào năm 1994, một hiệp ước quốc tế quan trọng nhằm bảo vệ tầng ozone thông qua việc loại bỏ dần sản xuất và tiêu thụ các chất gây suy giảm tầng ozone. Tầng ozone, nằm trong tầng bình lưu của Trái Đất, đóng vai trò như một lá chắn bảo vệ, hấp thụ phần lớn tia cực tím có hại từ Mặt Trời, từ đó bảo vệ con người và hệ sinh thái động thực vật.
Các hóa chất nhân tạo chứa clo hoặc brom, như CFC, HCFC, HFC (các môi chất lạnh) và halon (hợp chất dùng trong bình chữa cháy), được xác định là những tác nhân gây phá hủy tầng ozone trong khí quyển.
Nhờ việc cấm hoàn toàn các môi chất lạnh CFC và giảm dần hạn ngạch nhập khẩu các môi chất khác như HCFC và HFC, Việt Nam đã đạt được kết quả ấn tượng trong việc giảm phát thải khí nhà kính. Theo lộ trình hiện tại, hạn ngạch nhập khẩu HCFC trong năm nay giảm 67,5% so với năm cơ sở 2013, chỉ còn 1.300 tấn, và hướng tới mục tiêu loại bỏ hoàn toàn vào năm 2040. Trong khi đó, HFC được giữ nguyên hạn ngạch ở mức 13,9 triệu tấn CO2e, trước khi giảm xuống còn 2,7 triệu tấn vào năm 2045.
Với lộ trình này, Việt Nam dự kiến sẽ giảm trực tiếp gần 12 triệu tấn CO2e mỗi năm kể từ năm 2045, tương đương với mức phát thải của ba nhà máy điện than. Theo Công ty cổ phần Tư vấn Năng lượng và Môi trường (VNEEC), việc giảm thải từ hoạt động kiểm soát môi chất lạnh theo Nghị định thư Montreal sửa đổi sẽ giúp Việt Nam giảm thêm hơn 20 triệu tấn CO2e từ năm 2050, đóng góp quan trọng vào mục tiêu phát thải ròng bằng 0 (Net Zero).
Không chỉ mang lại lợi ích về khí hậu, việc sử dụng các chất thân thiện với môi trường còn mở ra một lĩnh vực mới đầy tiềm năng: làm mát bền vững. Việt Nam đã tham gia Cam kết làm mát toàn cầu năm 2023 và đang tích cực xây dựng kế hoạch quốc gia cho lĩnh vực này.
Kế hoạch quốc gia không chỉ tập trung vào việc chuyển đổi sang các môi chất lạnh thân thiện môi trường mà còn hướng đến sử dụng năng lượng hiệu quả và tích hợp các giải pháp làm mát thụ động. Điều này có nghĩa là làm mát bền vững sẽ dựa trên các yếu tố tự nhiên như phục hồi rừng, hồ, khu vực ngập nước, hoặc thiết kế đô thị sử dụng vật liệu thân thiện môi trường, thay vì chỉ dựa vào điều hòa không khí. Viện Tăng trưởng xanh toàn cầu (GGGI) ước tính lĩnh vực này có thể tạo ra cơ hội kinh tế trị giá 290 tỷ USD vào năm 2030.
Để khai thác hiệu quả các cơ hội tài chính cho các giải pháp làm mát bền vững, ông Juhern Kim, Trưởng đại diện quốc gia GGGI tại Việt Nam, khuyến nghị Việt Nam nên tập trung vào một số ưu tiên thực tiễn để đẩy nhanh quá trình triển khai. Ông đề xuất các đơn vị liên quan nên kết nối và tập hợp các dự án nhỏ, rời rạc hiện có thành một danh mục đầu tư quy mô lớn, đủ sức hấp dẫn các nhà đầu tư.
Ngoài ra, các cơ quan chức năng cần làm rõ hơn khái niệm “làm mát bền vững” trong các chính sách, thông qua các quy định và tiêu chí cụ thể, tương tự như danh mục phân loại xanh quốc gia (Green Taxonomy) vừa được ban hành, nhằm tạo ra một khung tham chiếu thống nhất trên thị trường.
Công ước Vienna (1985) và Nghị định thư Montreal (1987) được xem là những thành công lớn của hợp tác môi trường toàn cầu. Các bằng chứng khoa học cho thấy tầng ozone đang dần phục hồi và có thể trở lại trạng thái bình thường vào giữa thế kỷ này.
Đáng chú ý, Nghị định thư Montreal cũng đóng góp quan trọng vào việc làm chậm lại quá trình nóng lên toàn cầu, do nhiều chất làm suy giảm tầng ozone đồng thời là những khí nhà kính mạnh. Đến nay, 99% các chất làm suy giảm tầng ozone đã được loại bỏ trên toàn cầu, minh chứng cho hiệu quả của sự hợp tác quốc tế trong việc bảo vệ môi trường.
Admin
Nguồn: VnExpress
