Ông Minh ở Hà Nội, một người có thói quen ăn dưa cà gần như mỗi ngày và thường xuyên sử dụng các loại rau củ muối như su hào, bắp cải trong mùa đông, đã phải đối mặt với hậu quả nghiêm trọng sau nhiều năm. Ông cho biết gia đình ông quen với vị mặn đậm đà từ nhiều thế hệ, và ông thường dùng tương để kho thịt, cá thêm đậm đà.
Mười năm trước, ông Minh được chẩn đoán mắc tiểu đường và cao huyết áp. Bác sĩ đã cảnh báo về nguy cơ đột quỵ và yêu cầu ông giảm lượng muối trong chế độ ăn. Tuy nhiên, ông chỉ thực hiện được việc này trong một thời gian ngắn. Khi thấy các chỉ số sức khỏe ổn định nhờ thuốc, ông lại tiếp tục thói quen ăn mặn của mình. Đến tháng 9 vừa qua, ông Minh cảm thấy mệt mỏi kéo dài, ăn uống kém và được chẩn đoán suy thận tại Bệnh viện Đại học Y, phải chạy thận định kỳ.
Theo bác sĩ điều trị, thói quen ăn các món đậm vị như cá khô, mắm kho, cà muối trong nhiều năm đã tạo áp lực lớn lên thận của ông Minh. Lượng muối cao liên tục khiến thận phải làm việc quá sức để đào thải, làm tăng huyết áp và phá hủy dần các đơn vị lọc máu. Bác sĩ cho biết nhiều người không nhận ra rằng chính khẩu vị truyền thống đang âm thầm hủy hoại sức khỏe của họ cho đến khi quá muộn.
Một trường hợp khác là một người đàn ông 30 tuổi đang điều trị tại Trung tâm Thận tiết niệu và Lọc máu, Bệnh viện Bạch Mai. Anh được chẩn đoán suy thận giai đoạn cuối từ 5 năm trước, điều này khiến anh rất bất ngờ vì trước đó anh cảm thấy hoàn toàn khỏe mạnh. Tuy nhiên, anh thừa nhận đã chủ quan với sức khỏe, ăn uống vội vàng và thường xuyên sử dụng các loại thực phẩm chế biến sẵn, trong đó muối được sử dụng nhiều để tăng hương vị và bảo quản.
Bệnh thận mạn tính (CKD) đang ảnh hưởng đến gần 850 triệu người trên toàn thế giới và là nguyên nhân gây tử vong tăng nhanh thứ ba trên toàn cầu. Tại Việt Nam, có hơn 10 triệu người mắc bệnh thận, chiếm 10,1% dân số, và đây là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ 8 trong 10 nguyên nhân hàng đầu.
Đáng lo ngại, bệnh thận đang có xu hướng trẻ hóa. Tại Khoa Thận nhân tạo, Bệnh viện Chợ Rẫy, TP HCM, trong ba tháng đầu năm 2024, đã có gần 60 bệnh nhân dưới 35 tuổi trong số 450 bệnh nhân lọc máu định kỳ, chiếm 15%. Hầu hết các bệnh nhân này đều được phát hiện bệnh ở giai đoạn cuối. Tại Khoa Nội Thận Lọc máu, Bệnh viện Bình Dân, TP HCM, khoảng một phần ba số bệnh nhân tại phòng khám nội thận là người dưới 40 tuổi. Các bác sĩ tại khoa Nội Thận – Tiết niệu, Bệnh viện Đa khoa Đức Giang, Hà Nội, cho biết tỷ lệ bệnh nhân trẻ mắc suy thận mạn giai đoạn cuối phải lọc máu chu kỳ đã tăng lên khoảng 5-10% trong 5 năm gần đây.
TS.BS Ngô Thị Kim Oanh từ Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM cho biết, thói quen ăn mặn kéo dài là một trong những yếu tố nguy cơ hàng đầu gây tổn thương cấu trúc cầu thận. Khi lượng natri nạp vào cơ thể vượt quá mức cho phép, thận phải làm việc quá sức để đào thải lượng muối dư thừa, làm tăng áp lực lọc tại cầu thận, kích hoạt các hệ thống nội tiết phức tạp, dẫn đến cao huyết áp và thúc đẩy quá trình xơ hóa, khiến thận dần mất chức năng.
Nhiều người không nhận ra lượng natri “ẩn” trong các thực phẩm công nghiệp như mì gói, nước chấm, đồ hộp hay thức ăn nhanh. Việc nạp quá nhiều natri một cách thường xuyên không chỉ gây tăng huyết áp mà còn làm tăng bài tiết protein qua nước tiểu, một trong những dấu hiệu sớm nhất của tổn thương thận.
Bác sĩ Trần Đức Cảnh, Phó trưởng khoa Nội soi và thăm dò chức năng, Bệnh viện K, cho biết tác động của muối không chỉ giới hạn ở thận mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ cơ thể. Ăn mặn buộc cơ thể giữ nước để cân bằng nồng độ muối, làm tăng khối lượng tuần hoàn và gây áp lực lớn lên tim, dẫn đến nguy cơ suy tim, nhồi máu cơ tim và đột quỵ. Nó cũng làm tăng nguy cơ sỏi thận do tăng thải canxi qua nước tiểu, ảnh hưởng đến não bộ, làm giảm lưu lượng máu và suy giảm chức năng nhận thức, đồng thời gây loãng xương và tổn thương niêm mạc dạ dày.
Mặc dù đã có những nỗ lực, thói quen ăn mặn của người Việt vẫn ở mức báo động. Một cuộc điều tra quốc gia do Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) thực hiện cho thấy, đến năm 2021, mức tiêu thụ natri trung bình của người Việt là 3.360 mg/ngày (tương đương 8,4 gram muối), cao hơn gần 70% so với khuyến cáo của WHO là dưới 2.000 mg natri (5 gram muối) mỗi ngày.
Tổng điều tra Dinh dưỡng năm 2020 cũng chỉ ra rằng người Việt chỉ ăn khoảng 70% lượng rau quả được khuyến nghị, trong khi lại tiêu thụ quá nhiều mì ăn liền và các gia vị chứa nhiều muối. Sự phổ biến của thức ăn nhanh, đặc biệt trong giới trẻ, càng làm cho vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn. Theo Bộ Y tế, mức tiêu thụ thức ăn nhanh tại Việt Nam đang gia tăng. Một nghiên cứu với 467 người trong độ tuổi 19-39 tại TP HCM cho thấy 47% người tham gia thường xuyên sử dụng đồ ăn nhanh, đặc biệt là nam giới và thanh thiếu niên (16-24 tuổi), và 47% ở lại nhà hàng bán đồ ăn nhanh hơn 60 phút.
Bộ Y tế cảnh báo rằng thức ăn nhanh và thực phẩm chế biến sẵn thường chứa nhiều đường, chất béo và natri, làm tăng nguy cơ tăng huyết áp, bệnh tim mạch, đái tháo đường, ung thư và các bệnh không lây nhiễm khác.
Để giảm nguy cơ tổn thương thận do ăn uống, bác sĩ Cảnh khuyến cáo nên hạn chế sử dụng quá nhiều nước mắm, nước tương và bột canh. Nên ưu tiên ăn nhạt, nêm gia vị ít hơn và sử dụng chanh, giấm để tăng hương vị. Tránh các loại thực phẩm chế biến sẵn như mì gói, xúc xích, đồ hộp và snack. Hãy đọc kỹ nhãn dinh dưỡng và chọn các sản phẩm “ít natri”.
Admin
Nguồn: VnExpress
