Tại hội thảo AI & Cybersecurity diễn ra ngày 17/9 ở Hà Nội, Trung tướng Nguyễn Minh Chính, Phó chủ tịch thường trực Hiệp hội An ninh mạng quốc gia (NCA), đã nhấn mạnh vai trò ngày càng lớn mạnh của trí tuệ nhân tạo (AI) trong mọi mặt đời sống, từ kinh tế, xã hội đến quốc phòng và an ninh. Theo ông, AI đang tác động trực tiếp đến năng lực điều hành đất nước và bảo vệ chủ quyền trên không gian số.
Ông Chính cho biết, AI đã và đang được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực như dịch vụ công, y tế, ngân hàng, giáo dục, công nghiệp và phát triển đô thị thông minh. Các doanh nghiệp cũng bắt đầu khai thác AI để tối ưu hóa quy trình làm việc, nâng cao hiệu quả hoạt động và cải thiện trải nghiệm người dùng. Theo ước tính quốc tế, nếu được khai thác hiệu quả, AI có thể đóng góp hơn 12% GDP của Việt Nam vào năm 2030, tương đương gần 80 tỷ USD.
Tuy nhiên, Phó chủ tịch NCA cũng lưu ý rằng, bên cạnh những lợi ích to lớn, AI cũng tiềm ẩn nhiều nguy cơ và thách thức phức tạp. Cùng với nỗ lực phát triển AI phục vụ nhân loại, xuất hiện xu hướng lạm dụng công nghệ này cho các mục đích vi phạm pháp luật, chẳng hạn như tạo mã độc, giả mạo giọng nói, khuôn mặt và văn bản để lừa đảo, tấn công mạng và xâm nhập hệ thống dữ liệu.
Trung tướng Nguyễn Minh Chính nhấn mạnh: “Trong không gian mạng hiện nay, dữ liệu là ‘tài nguyên’, thuật toán là ‘quyền lực’ và AI trở thành ‘vũ khí mềm’ mang sức mạnh định hình thực tại. Nếu không được bảo vệ đúng cách, chính các hệ thống AI có thể bị lợi dụng để gây tổn hại nghiêm trọng về kinh tế, xã hội và an ninh quốc gia”.
Để đảm bảo an ninh mạng cho AI, ông Chính cho rằng cần phải tích hợp yếu tố này ngay từ khâu thiết kế, vận hành và kiểm soát. Điều này sẽ giúp AI phát huy giá trị thực sự, phục vụ con người và sự phát triển an toàn, tự chủ của đất nước. Ông nhấn mạnh ba yếu tố nền tảng cần được triển khai đồng bộ: thể chế, công nghệ và nguồn nhân lực.
Theo ông, thể chế không chỉ quản lý những gì đang diễn ra mà còn cần xây dựng với tầm nhìn dài hạn, đủ khả năng định hướng và dẫn dắt sự phát triển của AI trong tương lai. Do đó, việc hoàn thiện Luật AI là rất cần thiết, đồng bộ với các tiêu chuẩn kỹ thuật, quy định về đạo đức, cơ chế kiểm định, chứng nhận và giám sát toàn diện.
Tại hội nghị “Chiến lược AI và kiến trúc dữ liệu quốc gia, tổ chức và doanh nghiệp” diễn ra tuần trước, ông Trần Văn Khải, Phó chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, cũng đồng tình rằng chính sách về AI cần được luật hóa và ban hành trong giai đoạn 2025-2026, nhằm đạt mục tiêu đưa Việt Nam vào nhóm dẫn đầu Đông Nam Á về AI vào năm 2030.
Ông Khải cho rằng luật cần đảm bảo nguyên tắc AI nhân văn, phục vụ con người, tôn trọng quyền riêng tư và giá trị đạo đức, đồng thời khuyến khích đổi mới sáng tạo thông qua cơ chế ưu đãi cho nghiên cứu và khởi nghiệp AI, cho phép thử nghiệm trong môi trường kiểm soát (sandbox). Về quản lý rủi ro và minh bạch, hệ thống AI cần được phân loại theo mức độ rủi ro, hệ thống có rủi ro cao phải qua kiểm định an toàn và nội dung do AI tạo ra phải được gắn nhãn để ngăn chặn tin giả. Về hạ tầng, cần xây dựng cơ chế chia sẻ và quản lý dữ liệu AI gắn với bảo vệ dữ liệu cá nhân, đồng thời ưu tiên phát triển hạ tầng tính toán để bảo đảm chủ quyền số.
Ông Khải cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân phát triển và sử dụng AI khi gây ra sự cố hoặc thiệt hại, bảo đảm có người chịu trách nhiệm thay vì coi AI là chủ thể pháp lý.
TS Hồ Đức Thắng, Viện trưởng Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết Luật AI đang trong quá trình hoàn thiện và trình lên Chính phủ, hướng đến một khung pháp lý tiên tiến và bảo đảm phát triển an toàn, hỗ trợ đưa Việt Nam trở thành cường quốc AI trong khu vực và trên thế giới.
Đề cập đến nguy cơ tấn công mạng trong kỷ nguyên AI, Chủ tịch Liên minh An toàn thông tin CYSEEX Nguyễn Xuân Hoàng cho biết, tình hình an ninh mạng ngày càng trở nên phức tạp khi hacker lợi dụng AI để thực hiện các cuộc tấn công tinh vi và khó lường. Theo thống kê năm 2024, các cuộc tấn công mạng có yếu tố AI đã tăng hơn 60% so với năm trước, gây thiệt hại hàng trăm tỷ USD trên toàn cầu.
Ông Hoàng nhận định: “AI vừa là thách thức mới, vừa là ‘chìa khóa vàng’ giúp các tổ chức phát hiện, ứng phó, bảo vệ hệ thống chủ động, nhanh chóng và hiệu quả hơn tới 45%”.
Ông Nguyễn Quang Hoàng, Giám đốc An ninh thông tin của Misa, Trưởng ban tổ chức tập trận CYSEEX, cho biết liên minh đã tổ chức 6 cuộc tập trận trong năm 2025 và phát hiện 315 lỗ hổng. Thực tế cho thấy, tấn công bằng AI có tỷ lệ thành công lên đến 70%, vượt xa phương thức thủ công (47,6%), buộc các tổ chức phải chuyển sang mô hình “máy đối đầu máy”. Liên minh đặt mục tiêu đến năm 2026, các thành viên đạt mức trưởng thành AI cấp 3, coi “bản sao số” là công cụ đồng hành trong giám sát, săn tìm mối đe dọa và ứng cứu sự cố.
Chuyên gia an ninh mạng Vũ Ngọc Sơn cho rằng, bên cạnh việc kẻ gian lạm dụng AI cho mục đích xấu, các doanh nghiệp và tổ chức an ninh mạng cũng có thể ứng dụng AI trong phòng thủ, chẳng hạn như phát hiện dấu hiệu bất thường dựa trên phân tích log, dịch ngược mã độc, tìm kiếm lỗ hổng, đánh giá và kiểm thử an ninh mạng, phân tích hành vi người dùng và thiết bị, cũng như tự động hóa các quy trình.
Tuy nhiên, ông Sơn nhấn mạnh rằng hiệu quả của AI phụ thuộc vào trình độ của người vận hành. AI có thể là đòn bẩy cho các chuyên gia giỏi, nhưng cũng có thể khuếch đại sai sót nếu người dùng thiếu năng lực. Thực tế, nguồn nhân lực vừa am hiểu an ninh mạng, vừa thông thạo AI và khoa học dữ liệu tại Việt Nam hiện còn rất hạn chế.
Ông Sơn cho rằng, để làm chủ AI, các đơn vị cần xác định yếu tố con người là then chốt và đầu tư cho đội ngũ, quy trình. “AI chỉ phát huy giá trị khi đặt vào tay những người biết làm chủ”, ông nói.
Trong bối cảnh hiện nay, “AI không phải là lựa chọn, AI là bắt buộc”, ông Sơn khẳng định. Sự kết hợp giữa AI và con người sẽ tạo nên một bức tường phòng thủ hiệu quả hơn, giúp chúng ta đối phó với những thách thức an ninh mạng ngày càng phức tạp.
Admin
Nguồn: VnExpress
