Một phát hiện khảo cổ gây chấn động tại tỉnh Thanh Hải, Trung Quốc: một bản khắc đá cổ được xác định có niên đại từ thời nhà Tần (221-206 TCN). Thông tin này được China Daily đăng tải ngày 19/9, khép lại nhiều tháng tranh luận về nguồn gốc của di vật.
Bản khắc gồm 37 ký tự được phát hiện từ năm 2020, nằm trên một tảng đá gần hồ ở huyện Mã Đa, tỉnh Thanh Hải. Tảng đá này nằm dọc theo sườn hồ, ở độ cao khoảng 4.300 mét so với mực nước biển. Các ký tự được khắc theo phong cách chữ triện đặc trưng của thời nhà Tần, trải rộng trên diện tích 0,16 mét vuông và cách mặt đất 19 cm.
Năm 2023, nhà khảo cổ học Tong Tao thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Trung Quốc đã đến khảo sát hiện trường và nhận ra tầm quan trọng đặc biệt của bản khắc. Dù một vài ký tự không còn rõ nét, những phần còn lại hé lộ một ghi chép lịch sử chưa từng được biết đến. Nội dung bản khắc cho thấy Tần Thủy Hoàng, vị hoàng đế đầu tiên của Trung Quốc, đã cử một vị quan cao cấp tên Yi dẫn đầu các nhà giả kim đi thu thập thảo dược trên núi Côn Lôn. Đây được xem là bản khắc đá duy nhất còn sót lại từ thời Tần được tìm thấy ở vị trí ban đầu, có giá trị tham khảo lớn trong việc xác định vị trí của núi Côn Lôn.
Tuy nhiên, sau khi ông Tong công bố phát hiện sơ bộ trên báo Guangming Daily vào tháng 6/2025, tính xác thực của bản khắc đã gây ra nhiều tranh cãi. Một số học giả đồng tình với niên đại thời Tần, nhưng nhiều người khác lại nghi ngờ và cho rằng đây có thể là một tác phẩm hiện đại do tình trạng bảo quản quá tốt của nó.
Để làm sáng tỏ vấn đề, Cục Di sản Văn hóa Quốc gia đã thành lập một hội đồng chuyên gia, bao gồm các nhà khảo cổ học, sử học, bảo tồn di tích văn hóa, nghiên cứu thư pháp và các lĩnh vực liên quan, để tiến hành hai vòng nghiên cứu thực địa và đánh giá khu vực xung quanh địa điểm.
Tại một cuộc họp báo ở Bắc Kinh hôm 15/9, ông Deng Chao, giám đốc phòng di tích lịch sử của Cục Di sản Văn hóa Quốc gia, cho biết kết quả phân tích từ phòng thí nghiệm cho thấy tảng đá khắc chữ là sa thạch thạch anh, có khả năng chống mài mòn và chịu được tác động phong hóa cao. Các chuyên gia cũng xác định được dấu vết công cụ rõ ràng trên các ký tự, cho thấy chúng được tạo ra bằng công cụ khắc đầu cùn, phù hợp với kỹ thuật thủ công của thời kỳ lịch sử đó.
Phó giám đốc Viện Di sản Văn hóa Trung Quốc, bà Li Li, cho biết thêm, nghiên cứu về thành phần khoáng vật và phân tích nguyên tố kim loại đã loại trừ khả năng sử dụng hợp kim hoặc công cụ khắc hiện đại để tạo ra bản khắc. Bà nhấn mạnh rằng thành phần khoáng vật bên trong rãnh khắc và trên bề mặt đá về cơ bản là giống nhau, cho thấy cả hai đều đã trải qua quá trình phong hóa lâu dài.
Nhà khảo cổ học và nghiên cứu chữ cổ tại Đại học Bắc Kinh, ông Li Ling, đã tiến hành so sánh chi tiết bản khắc đá ở Mã Đa với các bản khắc đá thời Tần đã được xác thực. Ông cho biết phần lớn các thành viên hội đồng chuyên gia đều đồng ý rằng các ký tự này thuộc về thời nhà Tần, mặc dù có một số biến thể so với kiểu chữ được ghi nhận. Các phương pháp đục đẽo đa dạng được sử dụng trên bản khắc đá, cho thấy người tạo ra nó không quá khắt khe trong việc tạo ra sự đồng nhất và linh hoạt hơn trong việc xử lý các điều kiện khác nhau của bề mặt đá.
Đặc biệt, các chuyên gia đã chỉ ra một số bằng chứng về niên đại từ phong cách độc đáo của các ký tự. Ví dụ, ký tự “luân” trong từ Côn Lôn là một kiểu chữ hiếm chỉ xuất hiện vào thời nhà Tần, tương tự như một mẫu chữ được tìm thấy trong một tài liệu viết trên thẻ tre khai quật ở tỉnh Hồ Nam năm 2002.
Đợt đánh giá gần đây cũng làm rõ một số diễn giải ban đầu của ông Tong. Trước đó, ông Tong giải mã hai ký tự không rõ ràng là “hai mươi sáu”, ám chỉ hoạt động hái thuốc diễn ra vào “năm thứ 26 của triều đại Tần Thủy Hoàng” (tức năm 221 TCN). Tuy nhiên, hội đồng chuyên gia kết luận ý nghĩa chính xác của hai ký tự này là “ba mươi bảy”, tương ứng với năm 210 TCN, thời điểm Tần Thủy Hoàng qua đời.
Ông Wang Jinxian, giám đốc Viện Di tích Văn hóa và Khảo cổ tỉnh Thanh Hải, cho biết các chuyên gia đã tiến hành nghiên cứu khảo cổ học toàn diện trên khu vực rộng lớn xung quanh bản khắc đá. Chính quyền địa phương đã ngay lập tức triển khai chương trình bảo vệ toàn diện tảng đá, bao gồm việc xây dựng cơ sở bảo vệ và giám sát, cũng như điều chỉnh các tuyến đường giao thông gần đó. Phát hiện này không chỉ làm phong phú thêm kiến thức về lịch sử Trung Quốc thời nhà Tần mà còn mở ra hướng nghiên cứu mới về các hoạt động và tín ngưỡng của triều đại này.
Admin
Nguồn: VnExpress
