Zona, hay còn gọi là giời leo, là một bệnh nhiễm trùng da gây ra bởi sự tái hoạt động của virus Varicella zoster (VZV), tác nhân gây bệnh thủy đậu. Sau khi khỏi thủy đậu, virus này không biến mất hoàn toàn mà ẩn náu trong các tế bào thần kinh ở trạng thái ngủ đông. Khi gặp điều kiện thuận lợi như hệ miễn dịch suy yếu, cơ thể suy nhược hoặc mắc các bệnh mãn tính, virus có thể tái hoạt động và gây ra bệnh zona. Lúc này, virus VZV sẽ nhân lên và lan truyền dọc theo các dây thần kinh cảm giác, gây tổn thương da và dây thần kinh.
Thạc sĩ, bác sĩ Vũ Thị Hinh từ khoa Thần kinh Đột quỵ, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, cho biết bệnh nhân zona thường có cảm giác đau hoặc ngứa ran ở một bên mặt hoặc thân mình, sau đó xuất hiện phát ban đỏ kèm theo các mụn nước nhỏ. Các mụn nước này đôi khi liên kết lại thành những mụn lớn hơn, có thể gây nhiễm trùng. Bệnh zona có thể dẫn đến một số biến chứng nguy hiểm.
**Đau dây thần kinh sau zona**
Đây là biến chứng phổ biến và kéo dài nhất của zona thần kinh, đặc biệt ở người trên 50 tuổi. Người bệnh phải chịu đựng những cơn đau dai dẳng tại vùng da từng bị tổn thương, ngay cả khi phát ban và mụn nước đã lành. Cơn đau có thể kéo dài từ vài tháng đến nhiều năm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến chất lượng cuộc sống, dẫn đến mất ngủ, trầm cảm và lo âu. Bác sĩ Hinh cho biết, việc điều trị dứt điểm chứng đau sau zona là rất khó khăn, và các loại thuốc giảm đau thông thường thường không hiệu quả.
**Viêm da và nhiễm trùng da**
Các mụn nước do zona gây ra rất đau rát, và khi vỡ ra có thể tạo thành các vết loét. Nếu không được chăm sóc đúng cách, các vết loét này dễ bị nhiễm trùng bởi vi khuẩn, dẫn đến viêm da, mưng mủ hoặc nhiễm trùng mô mềm. Các dấu hiệu thường gặp bao gồm sưng tấy, đỏ, đau nhức dữ dội hơn, có mủ hoặc mùi hôi. Nếu không được điều trị kịp thời, nhiễm trùng có thể lan sâu vào mô hoặc vào máu, gây nhiễm trùng huyết nguy hiểm.
**Mất hoặc giảm thị lực**
Biến chứng này xảy ra khi zona ảnh hưởng đến dây thần kinh sinh ba, đặc biệt là nhánh mắt. Tình trạng này còn được gọi là zona mắt, khiến mắt trở nên nhạy cảm với ánh sáng, gây sưng mí mắt, tăng nhãn áp, viêm và sẹo giác mạc, suy giảm thị lực, thậm chí mù lòa.
**Liệt mặt**
Zona thần kinh có thể ảnh hưởng đến các dây thần kinh sọ não, đặc biệt là dây thần kinh số 7, dẫn đến liệt mặt ngoại biên. Biểu hiện bao gồm méo miệng, mất khả năng nhăn trán, khó cử động các cơ mặt bên liệt, mất cảm giác vị giác ở phần trước lưỡi và giảm tiết nước mắt. Các triệu chứng này có thể khỏi sau một thời gian hoặc kéo dài vĩnh viễn.
**Mất thính lực**
Nếu zona ảnh hưởng đến tai trong và dây thần kinh tiền đình ốc tai, người bệnh có thể mắc hội chứng Ramsay Hunt, gây mất thính lực một bên, kèm theo chóng mặt, buồn nôn và mất thăng bằng.
**Mất ngủ và rối loạn tâm lý**
Không chỉ gây tổn thương về thể chất, zona còn gây ra những hệ lụy tâm lý đối với những người bị đau kéo dài. Cảm giác đau rát, khó chịu cả ngày lẫn đêm khiến người bệnh mất ngủ, mệt mỏi, suy giảm trí nhớ và khả năng lao động.
**Viêm phổi**
Đây là một biến chứng ít gặp nhưng rất nguy hiểm, thường xảy ra ở những người có hệ miễn dịch suy yếu. Nếu không được điều trị kịp thời, viêm phổi do zona có thể dẫn đến tử vong.
**Viêm não và viêm màng não**
Những người bị zona ở tai hoặc vùng mặt có nguy cơ gặp phải biến chứng này. Do tai có cấu tạo giải phẫu đặc biệt, liên kết với hệ thống não bộ và chứa nhiều dây thần kinh, virus có thể xâm nhập và lây lan lên não.
Khi có các biểu hiện bất thường như đau đầu nhẹ, xuất hiện các tổn thương da bất thường, đau mắt kèm phát ban vùng trán hoặc quanh mắt, người bệnh nên đến khám bác sĩ chuyên khoa ngay lập tức. Việc phát hiện và điều trị sớm, đặc biệt trong vòng 72 giờ đầu kể từ khi khởi phát bệnh, có thể giúp hạn chế các biến chứng của zona. Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng thuốc kháng virus và kháng sinh phù hợp để rút ngắn thời gian bệnh và giảm nguy cơ biến chứng.
Để phòng ngừa bệnh zona và các biến chứng của nó, mọi người nên tăng cường sức khỏe hệ miễn dịch thông qua chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên, giảm căng thẳng và ngủ đủ giấc. Ngoài ra, nên tránh tiếp xúc với người đang bị thủy đậu và tiêm vaccine phòng zona để giảm nguy cơ mắc bệnh và biến chứng đau dây thần kinh. Theo bác sĩ Hinh, vaccine có thể giảm tới 90% nguy cơ mắc bệnh và biến chứng đau dây thần kinh sau zona.
Admin
Nguồn: VnExpress
