Những ngày giữa tháng 9 vừa qua, thông tin từ Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) về việc dự kiến bỏ phương thức xét tuyển đại học bằng học bạ từ năm 2026 đã thu hút sự quan tâm lớn từ dư luận. Đây không chỉ là một thay đổi nhỏ trong quy trình tuyển sinh, mà còn là một bước chuyển quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến hàng triệu học sinh, phụ huynh, giáo viên và các trường đại học trên cả nước.
Nhiều ý kiến lo ngại rằng việc bỏ xét học bạ có thể gây áp lực lớn hơn cho kỳ thi tốt nghiệp THPT, hoặc tạo ra sự bất công đối với những học sinh có học lực tốt nhưng không may mắn trong kỳ thi. Tuy nhiên, nếu nhìn một cách tổng thể, việc kết thúc giai đoạn phụ thuộc vào học bạ là cần thiết để mở ra một chương mới, nơi sự công bằng, minh bạch và chất lượng được đặt lên hàng đầu. Chủ trương này là một quyết định đúng đắn, kịp thời và cần thiết, không chỉ tác động đến phương thức tuyển sinh mà còn củng cố niềm tin của xã hội vào hệ thống giáo dục, khuyến khích tinh thần học thật, thi thật và trọng dụng nhân tài thật.
Từ năm 2016, xét tuyển bằng học bạ đã trở thành một phương thức phổ biến, chiếm 40-50% tổng số thí sinh trúng tuyển đại học. Theo số liệu của Bộ GD&ĐT, năm 2025 có tới 42,4% thí sinh sử dụng phương thức này. Con số này cho thấy học bạ đã trở thành một “tấm vé vàng” giúp hàng trăm nghìn học sinh bước chân vào giảng đường đại học.
Ban đầu, việc cho phép xét tuyển bằng học bạ xuất phát từ mục đích nhân văn: giảm áp lực thi cử, mở rộng cơ hội vào đại học và trao quyền tự chủ tuyển sinh cho các trường. Tuy nhiên, chính sách này dần bộc lộ nhiều hạn chế, cụ thể là sự thiếu thống nhất trong cách đánh giá và cho điểm giữa các trường THPT, dẫn đến tình trạng điểm chuẩn học bạ cao một cách bất thường, gây ra sự bất công giữa học sinh ở các vùng miền khác nhau. Học sinh ở các trường điểm, thành phố lớn thường bị đánh giá khắt khe hơn so với học sinh ở vùng sâu vùng xa, nơi việc cho điểm có phần dễ dàng hơn. Điều này tạo ra gánh nặng cho học sinh trong việc chạy theo điểm số, thay vì tập trung vào việc học thực chất.
Hậu quả là, học bạ dần mất đi vai trò phản ánh trung thực quá trình học tập và trở thành một loại “vé cứng” mà phụ huynh sẵn sàng tìm mọi cách để có được. Điều này là không thể chấp nhận được trong một nền giáo dục công bằng.
Công bằng là giá trị cốt lõi của giáo dục. Nếu thiếu công bằng, giáo dục sẽ mất đi ý nghĩa của nó. Việc bỏ xét học bạ sẽ đưa tất cả học sinh về cùng một điểm xuất phát: kỳ thi tốt nghiệp THPT. Đây là một kỳ thi được chuẩn hóa trên toàn quốc, có sự giám sát chặt chẽ, đảm bảo tính công bằng hơn so với việc xét học bạ, nơi mỗi trường có một tiêu chuẩn riêng.
Hơn nữa, công bằng không chỉ bảo vệ những học sinh giỏi thực sự mà còn củng cố niềm tin của xã hội. Khi phụ huynh thấy con em mình cạnh tranh bằng chính năng lực, họ sẽ cảm thấy an tâm hơn. Khi học sinh tin rằng sự nỗ lực của mình sẽ được ghi nhận, các em sẽ học tập bằng đam mê chứ không phải vì toan tính. Đây là nền tảng tinh thần quan trọng để xây dựng một thế hệ trẻ tự tin và trung thực.
Minh bạch là yếu tố quan trọng để tạo dựng niềm tin trong giáo dục. Xét tuyển học bạ dễ dẫn đến tiêu cực, như xin điểm, chạy điểm và sửa điểm. Trong khi đó, kỳ thi tốt nghiệp THPT có quy trình nghiêm ngặt, từ ra đề, coi thi, chấm thi đến phúc khảo, đều có sự giám sát chặt chẽ. Nhờ đó, xã hội vẫn tin tưởng vào kỳ thi này như một chuẩn mực để đảm bảo sự công bằng. Bỏ xét học bạ là một biện pháp quan trọng để loại bỏ những tiêu cực và trả lại sự trong sạch cho nền giáo dục.
Chất lượng đầu vào đại học là một trong những yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng đào tạo. Việc quá phụ thuộc vào học bạ đã dẫn đến tình trạng sinh viên đầu vào không đồng đều, thậm chí quá thấp. Bỏ xét học bạ sẽ giúp các trường đại học yên tâm hơn về chất lượng đầu vào, tập trung vào việc đào tạo chuyên sâu thay vì phải “vá” những lỗ hổng kiến thức.
Chất lượng đầu vào tốt sẽ tạo ra một hiệu ứng tích cực, giúp các trường đại học nâng cao chất lượng giảng dạy, sinh viên có nền tảng vững chắc, doanh nghiệp có nguồn nhân lực chất lượng cao và quốc gia có lợi thế cạnh tranh trong quá trình hội nhập quốc tế.
Trong suốt ba năm THPT, học sinh Việt Nam phải chịu áp lực lớn từ học bạ. Điều này khiến nhiều em không dám thử nghiệm, sáng tạo hoặc theo đuổi đam mê cá nhân mà chỉ tập trung vào việc giữ điểm số ổn định. Việc bỏ xét học bạ sẽ giúp học sinh tập trung vào việc học thực chất, rèn luyện kỹ năng và phát triển sở trường cá nhân. Thầy cô cũng sẽ không còn phải chịu áp lực “làm đẹp” học bạ cho học sinh, từ đó nâng cao tính trung thực trong dạy và học.
Tuy nhiên, việc bỏ xét học bạ cần đi kèm với các giải pháp đồng bộ để đảm bảo hiệu quả. Cần nâng cao chất lượng kỳ thi tốt nghiệp THPT, đa dạng hóa phương thức tuyển sinh và hỗ trợ học sinh ở các vùng khó khăn.
Việc nâng cao chất lượng kỳ thi tốt nghiệp THPT là rất quan trọng. Đề thi cần phản ánh đúng năng lực của học sinh, có tính phân loại cao nhưng không quá khó. Công tác coi thi và chấm thi cần được thực hiện nghiêm ngặt, ứng dụng công nghệ để chống gian lận và hạn chế sai sót.
Bên cạnh đó, cần đa dạng hóa phương thức tuyển sinh. Bộ GD&ĐT nên khuyến khích các trường đại học tổ chức các kỳ thi đánh giá năng lực riêng hoặc theo cụm, với ngân hàng đề thi chuẩn hóa. Việc mở rộng tuyển sinh bằng các chứng chỉ quốc tế (IELTS, SAT…) cũng là một giải pháp tốt, nhưng cần đảm bảo tính minh bạch và giám sát chặt chẽ. Ngoài ra, cần duy trì phương thức tuyển sinh bằng tài năng và năng khiếu đối với các ngành nghệ thuật và thể thao.
Cuối cùng, cần có các biện pháp hỗ trợ học sinh ở các vùng khó khăn. Việc đầu tư trang thiết bị, phòng học và internet cho các trường phổ thông ở vùng khó khăn là rất quan trọng. Bên cạnh đó, cần bồi dưỡng và đào tạo giáo viên để nâng cao chất lượng dạy học. Việc xem xét cơ chế cộng điểm ưu tiên cho thí sinh thuộc diện chính sách, vùng sâu vùng xa cũng là một giải pháp cần thiết để đảm bảo sự công bằng.
Bỏ xét học bạ chỉ là một nửa chặng đường. Nửa còn lại nằm ở cách tổ chức kỳ thi, cách đa dạng hóa tuyển sinh, cách hỗ trợ vùng khó và cách truyền thông để cả xã hội đồng hành. Nếu làm tốt, đây sẽ là một bước ngoặt lịch sử, góp phần định hình một nền giáo dục công bằng, minh bạch và chất lượng cho Việt Nam, nơi mà sự nỗ lực và tài năng thực sự được ghi nhận và tôn trọng.
Admin
Nguồn: VnExpress
