**Bài toán nhân lực trẻ cho nông nghiệp: “Ngán ruộng” hay thiếu động lực?**
Tại vùng Đồng bằng sông Cửu Long, thực trạng lao động trẻ rời bỏ nông nghiệp đang trở thành một vấn đề đáng quan tâm. Trong khi đó, lực lượng lao động lớn tuổi trong ngành này ngày càng tăng lên.
Anh Kiều Thiện Tâm (35 tuổi, An Giang) chia sẻ, gia đình anh có một ha đất trồng lúa, nhưng cả bốn anh em đều không còn mặn mà với việc làm nông. Bản thân anh chuyển sang kinh doanh, còn các chị em thì làm công nhân ở Bình Dương và TP HCM. Theo anh Tâm, lợi nhuận từ hai vụ lúa một năm chỉ khoảng 5-10 triệu đồng mỗi vụ. Thêm vào đó, vụ tôm thiên nhiên lại phụ thuộc vào thời tiết, thu nhập bấp bênh. Anh cho rằng, với thu nhập khoảng 50-60 triệu đồng mỗi năm từ việc canh tác, chỉ đủ trang trải cuộc sống cơ bản, khó lo cho tương lai con cái. “Làm ruộng chỉ đủ sống qua ngày, chứ không thể làm giàu”, anh Tâm nói.
Tuy nhiên, không phải ai rời bỏ thành thị về quê làm nông cũng thành công. Nguyễn Minh Sầm (36 tuổi, Đồng Tháp) từng quyết định về quê làm vườn sau nhiều năm làm thợ xây, nhưng kết quả không như mong đợi. Năm 2020, khi công việc xây dựng bị đình trệ do dịch Covid-19, anh Sầm đã dùng hơn 20 triệu đồng để cải tạo mảnh vườn gần 4.000 m2, trồng mít, ổi, chanh và xen canh ớt, nấm rơm. Thế nhưng, do thiếu kinh nghiệm, anh liên tục gặp thất bại. “Làm nông phụ thuộc nhiều vào phân thuốc, trong khi giá bán lại bấp bênh”, anh Sầm chia sẻ. Sau khi thua lỗ, anh quyết định quay trở lại công trường làm thuê.
Số liệu thống kê cho thấy đây không phải là hiện tượng cá biệt. Tỷ lệ lao động nông nghiệp dưới 30 tuổi ở Đồng bằng sông Cửu Long đã giảm mạnh. Trong khi đó, nhóm lao động trên 40 tuổi chiếm gần 60% và tiếp tục tăng. Giai đoạn 2011-2021, lực lượng lao động trong ngành nông nghiệp của vùng giảm từ 5,1 triệu xuống còn 3,6 triệu người, chiếm 40% lực lượng lao động.
TS Trần Hữu Hiệp, chuyên gia kinh tế tại Đồng bằng sông Cửu Long, nhận định việc lao động nông nghiệp giảm và chuyển sang các ngành công nghiệp, dịch vụ là một quy luật khách quan trong quá trình tái cơ cấu nền kinh tế. Tuy nhiên, hiện tượng này cũng để lại một khoảng trống lớn cho khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.
Ông Nguyễn Đỗ Dũng, đồng sáng lập và Tổng giám đốc Công ty Enfarm, cho rằng một trong những nguyên nhân là do nền nông nghiệp Việt Nam còn manh mún và năng suất thấp. Diện tích canh tác bình quân ở Đồng bằng Bắc Bộ chỉ khoảng 0,3 ha, còn ở Tây Nam Bộ là 0,5 đến 1,4 ha. Trong khi đó, ở Mỹ là 400 ha và ở Australia là 4.000 ha. “Với quy mô nhỏ như hiện nay, rất khó để hình thành một nền nông nghiệp hiện đại, áp dụng công nghệ và đạt năng suất cao”, ông Dũng phân tích.
Để giải quyết vấn đề này, theo ông Dũng, cần có sự kết hợp giữa “củ cà rốt” và “cây gậy” từ phía chính quyền. “Củ cà rốt” là các chính sách hỗ trợ tài chính, khuyến nông, khuyến khích đầu tư công nghệ và chuyển đổi số toàn chuỗi giá trị. “Cây gậy” là các quy định bắt buộc về tiêu chuẩn nông sản, an toàn thực phẩm và truy xuất nguồn gốc.
TS Trần Hữu Hiệp cũng cho rằng, cần có cơ chế chủ động trong đào tạo và đào tạo lại lao động, gắn với nhu cầu của doanh nghiệp và hướng đến phát triển bền vững. Một số hợp tác xã kiểu mới và doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao ở An Giang, Đồng Tháp, Vĩnh Long, Cần Thơ đã chứng minh rằng, khi có cơ chế minh bạch và việc làm ổn định, người trẻ vẫn sẵn sàng gắn bó lâu dài.
Để giữ chân lao động trẻ, cần đồng bộ ba nhóm chính sách: chính sách an sinh và thu nhập, xem nông nghiệp như một ngành “kinh tế tri thức”, và đầu tư vào hạ tầng số và logistics. “Không thể giữ chân người trẻ bằng khẩu hiệu. Họ chỉ gắn bó khi nông nghiệp thực sự hiện đại, có lãi và có triển vọng nghề nghiệp”, ông Hiệp nhấn mạnh.
Ông Trần Trí Quang, Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Tháp, cũng thừa nhận địa phương đang thiếu hụt nhân lực chất lượng cao trong ngành nông nghiệp. Nguyên nhân là do các cơ sở đào tạo chưa đáp ứng đủ nhu cầu, lao động trẻ thường tìm kiếm cơ hội ở các thành phố lớn, việc kết nối với chuyên gia, nhà khoa học và startup công nghệ còn hạn chế, và thiếu quỹ đầu tư mạo hiểm cho khởi nghiệp nông nghiệp công nghệ cao.
Đồng Tháp đã tổ chức diễn đàn khởi nghiệp Mekong Startup Forum, xây dựng các “hội quán nông dân” và thúc đẩy môi trường làm việc hấp dẫn, kết nối đào tạo với thực tiễn, ban hành chính sách đãi ngộ, khuyến khích tinh thần “khởi nghiệp tại quê hương”.
Lãnh đạo tỉnh cho rằng, nông nghiệp chỉ có thể thu hút lao động trẻ khi vừa đáp ứng nhu cầu mưu sinh, vừa khơi gợi khát vọng lập nghiệp. Người trẻ cần thấy một con đường sự nghiệp rõ ràng và bền vững trên chính mảnh đất quê nhà. Chỉ khi đó, bài toán nhân lực trẻ cho nông nghiệp mới có lời giải.
Admin
Nguồn: VnExpress
