Hành trình tìm kiếm vaccine ung thư vẫn còn nhiều gian nan, với vô số thất bại trong suốt 20 năm thử nghiệm lâm sàng. Cho đến nay, thế giới mới chỉ có hai loại vaccine phòng ngừa các tác nhân gây ung thư gan và cổ tử cung, trong khi việc ngăn chặn sự lan rộng của ung thư vẫn là một thách thức lớn.
Về nguyên tắc, vaccine ung thư hoạt động bằng cách kích hoạt hệ miễn dịch để chống lại hoặc làm chậm sự phát triển của bệnh. Tuy nhiên, phản ứng miễn dịch thường không đủ mạnh để tác động đáng kể đến khối u và cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân.
Hiện tại, chỉ có một loại vaccine chống ung thư tuyến tiền liệt cho thấy hiệu quả. Phương pháp này hoạt động bằng cách thu thập tế bào miễn dịch của bệnh nhân, cho tiếp xúc với protein đặc hiệu của ung thư, sau đó đưa trở lại cơ thể để tăng cường khả năng miễn dịch. Được phê duyệt và ứng dụng tại Mỹ từ năm 2010, sau đó lan rộng ra nhiều quốc gia, vaccine này giúp kéo dài tuổi thọ của bệnh nhân giai đoạn cuối thêm khoảng bốn tháng, mặc dù không làm chậm tiến triển của bệnh.
Mặc dù vậy, chặng đường phía trước còn dài với nhiều câu hỏi chưa có lời giải đáp. Công nghệ mRNA đang hỗ trợ một phần trong quá trình này.
Một trong những phương pháp đầy hứa hẹn hiện nay là vaccine ung thư mRNA được cá nhân hóa. Điển hình là vaccine điều trị ung thư tuyến tụy đang được nghiên cứu tại New York, đã hoàn thành thử nghiệm giai đoạn một vào năm 2019. Các vaccine này được sản xuất riêng cho từng bệnh nhân dựa trên mẫu mô từ khối u của họ. Sau khoảng tám tuần, vaccine đã sẵn sàng để tiêm chủng.
Dù kết quả ban đầu còn chưa rõ ràng, một số tín hiệu tích cực đã xuất hiện. Trong số 16 bệnh nhân được tiêm chủng, 8 người cho thấy phản ứng miễn dịch mạnh mẽ với vaccine, và 6 người không tái phát ung thư sau ba năm. Ngược lại, những người không có phản ứng miễn dịch đã bị tái phát khối u. Vaccine này hiện đang trong giai đoạn thử nghiệm thứ hai.
Nghiên cứu trên cũng chỉ ra một thách thức quan trọng về thời điểm tiêm vaccine. Những người được tiêm vaccine đều đã mắc ung thư và có thể đã trải qua nhiều phương pháp điều trị khác nhau. Dù phát hiện bệnh sớm đến đâu, hệ thống miễn dịch của họ cũng đã bị ảnh hưởng. Hơn nữa, khi ung thư được chẩn đoán, hệ miễn dịch có thể đã suy yếu đến mức vaccine không còn khả năng tác động. Đây là lý do tại sao nhiều vaccine điều trị ung thư có triển vọng trong các nghiên cứu trên động vật nhưng lại không hiệu quả ở người.
Một khó khăn khác trong việc phát triển vaccine là lựa chọn đúng mục tiêu. Việc xác định chính xác các kháng nguyên liên quan đến khối u, protein hoặc phân tử trên bề mặt tế bào ung thư có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch là rất khó khăn. Không phải tất cả các loại ung thư đều biểu hiện nhiều kháng nguyên, và một số kháng nguyên có thể trùng với tế bào khỏe mạnh hoặc không thể nhận diện bởi hệ thống miễn dịch.
Để giải quyết vấn đề này, các chuyên gia phải dự đoán hoặc phán đoán xem một kháng nguyên có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch hay không. Trong một nghiên cứu về vaccine ung thư phổi tại Đại học College London, các nhà khoa học đã sử dụng hai loại vaccine: một loại nhắm vào kháng nguyên phổ biến của khối u, và loại còn lại được điều chỉnh phù hợp với khối u của từng bệnh nhân dựa trên hồ sơ gene của họ.
Nhóm nghiên cứu cũng đang phân tích sự khác biệt trong phản ứng của cơ thể với vaccine ở các giai đoạn khác nhau của ung thư phổi. Ở giai đoạn đầu, vaccine có khả năng kích hoạt phản ứng miễn dịch mạnh mẽ hơn, nhưng lại có ít kháng nguyên để nhắm mục tiêu. Ở giai đoạn cuối, phản ứng miễn dịch thường bị suy yếu, làm giảm khả năng đáp ứng với kháng nguyên.
Mặc dù đã có những kết quả đầy hứa hẹn cho thấy tiềm năng của vaccine ung thư, Claire Bennett, một nhà miễn dịch học tại Đại học College London, nhấn mạnh rằng vẫn còn nhiều câu hỏi cơ bản cần được giải đáp. Các kết quả thử nghiệm lâm sàng cho đến nay vẫn chưa mang lại hiệu quả miễn dịch rõ rệt như các chất ức chế điểm kiểm soát đối với một số loại ung thư.
Tuy nhiên, với gánh nặng ung thư ngày càng lớn và nhu cầu cấp thiết về các phương pháp điều trị ít độc hại hơn so với hóa trị, các chuyên gia tin rằng việc phát triển vaccine ung thư sẽ tiếp tục được thúc đẩy. Vinod Balachandran, một bác sĩ phẫu thuật ung thư tại Trung tâm Ung thư Memorial Sloan Kettering ở New York, cho rằng việc sử dụng một công nghệ đột phá để thay đổi kết quả điều trị của nhiều loại ung thư sẽ là động lực mạnh mẽ để nhận được sự hỗ trợ từ các nhà chức trách và chính phủ.
Admin
Nguồn: VnExpress
