Cách thành phố Winnipeg 1.000 km về phía bắc, nép mình bên bờ vịnh Hudson, Churchill là một trong những khu dân cư biệt lập nhất trên thế giới. Tuy nhiên, đối với gần 900 cư dân nơi đây, sự cô lập và cái lạnh thấu xương không phải là nỗi lo lớn nhất. Nỗi ám ảnh thường trực của họ đến từ những “người hàng xóm” to lớn, nặng tới nửa tấn – loài gấu Bắc Cực.
Churchill nằm ngay trên đường di cư hàng năm của quần thể gấu Bắc Cực lớn nhất hành tinh. Mỗi độ thu về, chúng lại kéo nhau dọc theo bờ biển để đến vịnh Hudson săn hải cẩu, khi băng bắt đầu hình thành. Quanh năm, những bóng dáng gấu vẫn lảng vảng ở rìa thị trấn, thậm chí đôi khi xâm nhập vào khu dân cư, gây nên nỗi kinh hoàng cho người dân.
“Mỗi khi bước chân ra khỏi nhà, tôi đều cảm thấy bất an,” một cư dân chia sẻ với tạp chí The Atlantic. Một người khác kể: “Nhiều khi sáng thức dậy, nhìn thấy vết chân trên lớp tuyết mới, tôi mới biết đêm qua có một con gấu đã đi ngang qua khu nhà mình.” Người dân từ thành phố lân cận Winnipeg có thể dễ dàng nhận ra người Churchill, bởi họ luôn có thói quen nhìn ngó cẩn thận khi băng qua một góc phố.
Cuộc sống ở Churchill đòi hỏi người dân phải luôn trong trạng thái cảnh giác cao độ. Khắp nơi trong thị trấn đều có biển cảnh báo, nhắc nhở mọi người không được rời khỏi ranh giới an toàn hoặc đi vào những khu vực có gấu xuất hiện. Để phòng hờ trường hợp khẩn cấp, khi ai đó vô tình chạm trán gấu, người dân thường để cửa nhà và cửa xe không khóa, sẵn sàng cho việc trốn thoát nhanh chóng.
Đến Churchill, du khách sẽ được nghe vô số câu chuyện rùng rợn về loài động vật này. Có người kể rằng đang ở trong nhà thì nghe thấy tiếng động lạ, khi kéo rèm cửa sổ ra thì giật mình thấy một con gấu khổng lồ đang nhìn chằm chằm vào mình. Một du khách khác suýt chút nữa đã đi bộ vài trăm mét từ nhà hàng về khách sạn trong đêm, nhưng may mắn được cảnh báo rằng có một cặp gấu Bắc Cực đang chờ đợi anh ta ở bên kia đường. Thậm chí, có một cụ ông chống gậy đi ngang qua một con gấu đang tò mò quan sát từ sau tảng đá, vừa đi vừa lẩm bẩm: “Nếu nó bắt được mình thì coi như số phận đã định.”
Trước đây, những con gấu đi lạc vào thị trấn thường bị bắn chết, nhưng biện pháp này chỉ làm cho xung đột trở nên tồi tệ hơn. Vì vậy, từ những năm 1970, Churchill đã triển khai chương trình “Cảnh báo gấu Bắc Cực” (Polar Bear Alert Program).
Khi phát hiện có gấu, người dân sẽ gọi đến đường dây nóng. Các nhân viên sẽ sử dụng pháo sáng và đạn cao su để xua đuổi chúng. Nếu không thành công, gấu sẽ bị gây mê và đưa đến một cơ sở giam giữ đặc biệt, hay còn gọi là “nhà tù gấu Bắc Cực” – nhà tù giam gấu duy nhất trên thế giới.
Nhà tù này được đặt trong một nhà chứa máy bay cũ, bao gồm nhiều buồng giam rộng khoảng 3,5×5 mét. Gấu bị nhốt ở đây tối đa 30 ngày, chỉ được cho ăn tuyết và uống nước để chúng cảm thấy chán nản và không muốn quay trở lại thị trấn tìm kiếm thức ăn. Vốn dĩ gấu có khả năng nhịn ăn lâu ngày, nên chúng không bị chết đói, nhưng trải nghiệm này chắc chắn không hề dễ chịu.
“Chúng tôi không muốn chúng cảm thấy thoải mái, mà muốn chúng không muốn quay lại,” Brett Whitlock, Giám sát viên bảo tồn khu vực Churchill, giải thích. Ông khẳng định rằng không thể gọi đây là một hình phạt, bởi mục tiêu chính là bảo vệ gấu, tránh cho chúng gây hại rồi bị tiêu diệt. “Chúng tôi gọi đây là nơi lưu giữ gấu, chứ không phải nhà tù,” ông nói thêm.
Khi được thả, gấu sẽ bị gây mê một lần nữa, sau đó được trực thăng chở ra xa khu dân cư và đánh dấu để theo dõi. Những con “tái phạm” có thể bị giam giữ lâu hơn 30 ngày. Những con gấu quá nhỏ, quá già hoặc không thể sống sót ngoài tự nhiên sẽ được chuyển đến vườn thú Assiniboine Park ở thành phố Winnipeg.
Trung bình mỗi năm, chương trình “Cảnh báo gấu Bắc Cực” nhận được khoảng 300 cuộc gọi và có khoảng 50 con gấu bị đưa vào nhà tù.
Chương trình này đã giúp giảm đáng kể xung đột giữa người và gấu. Tuy nhiên, nó chỉ giải quyết được phần ngọn của vấn đề. Một mối đe dọa lớn hơn, mang tính toàn cầu, đang bào mòn sự cân bằng mong manh ở Churchill.
Biến đổi khí hậu đang khiến băng ở vịnh Hudson tan sớm hơn và đóng băng muộn hơn. Điều này làm rút ngắn nghiêm trọng thời gian săn hải cẩu của gấu Bắc Cực. Không thể tích lũy đủ lượng mỡ cần thiết, những con gấu đói khát buộc phải tìm kiếm thức ăn thay thế trên đất liền, chẳng hạn như xác cá voi hoặc thậm chí là rác thải của con người. Đây chính là nguyên nhân khiến ngày càng có nhiều gấu xuất hiện trong thị trấn.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng số lượng gấu Bắc Cực quanh Churchill đã giảm 22% kể từ năm 1987. Các nhà khoa học cảnh báo rằng nếu tình trạng này tiếp diễn, 2/3 quần thể gấu Bắc Cực trên toàn cầu có thể biến mất vào năm 2050. Đến cuối thế kỷ này, loài vật biểu tượng của vùng Bắc Cực này thậm chí có nguy cơ tuyệt chủng trong tự nhiên.
Trong giai đoạn thiếu thức ăn, một con gấu có thể mất tới một kg mỡ mỗi ngày. Nhiều con trở nên gầy yếu, chết đói, trong khi những con sống sót lại sinh ra những đàn con nhỏ hơn, với tỷ lệ sống sót thấp hơn.
Trong khi tương lai của loài gấu đang ngày càng trở nên bấp bênh, chúng lại là nguồn sống chính của thị trấn Churchill. Nơi đây đã biến mối nguy hiểm tiềm tàng thành một ngành kinh tế trị giá hàng triệu đô la, khi được mệnh danh là “thủ phủ gấu Bắc Cực” với khoảng 800 con sinh sống quanh vùng, và con số này có thể tăng lên đến 10.000 vào mùa săn (mùa thu).
Hàng nghìn du khách từ khắp nơi trên thế giới đổ về Churchill mỗi mùa thu. Họ trả tiền để được ngồi trên những chiếc xe chuyên dụng khổng lồ mang tên Tundra Buggy, an toàn tiến sâu vào vùng hoang dã để tận mắt chiêm ngưỡng những con gấu. Loài vật mà người dân địa phương luôn tìm cách tránh né lại là thứ mà du khách khao khát được nhìn thấy.
Trong hơn 400 năm qua, chính du lịch gấu Bắc Cực đã biến Churchill từ một tiền đồn buôn bán lông thú và căn cứ quân sự cũ kỹ trở thành “viên ngọc của tỉnh Manitoba”, một trong những điểm đến hàng đầu của Canada.
Thị trấn Churchill đang đứng trước một ngã ba đường. Nền kinh tế của họ phụ thuộc vào một loài vật đang bị đe dọa bởi chính lối sống của nền văn minh hiện đại. Tương lai của người dân nơi đây gắn chặt với tương lai của những con gấu Bắc Cực. Câu chuyện của họ là một lát cắt thu nhỏ, phản ánh mối quan hệ phức tạp và đầy nghịch lý giữa con người và thế giới tự nhiên trong một hành tinh đang ngày càng nóng lên.
Admin
Nguồn: VnExpress
