Một báo cáo mới đây cho thấy các quốc gia trên thế giới vẫn đang lên kế hoạch sản xuất nhiên liệu hóa thạch vượt xa mức cần thiết để ngăn chặn biến đổi khí hậu, làm dấy lên lo ngại về việc liệu các mục tiêu khí hậu toàn cầu có thể đạt được hay không.
Báo cáo Khoảng cách Sản xuất (Production Gap Report), công bố ngày 22/9 bởi Viện Môi trường Stockholm (SEI), Climate Analytics và Viện Phát triển Bền vững Quốc tế (IISD), đã chỉ ra sự khác biệt lớn giữa kế hoạch sản xuất than, dầu và khí đốt của các quốc gia và mức sản xuất phù hợp để ứng phó với cuộc khủng hoảng khí hậu.
Các chuyên gia đã phân tích lộ trình chuyển đổi năng lượng của 20 quốc gia, những nước hiện đang chiếm hơn 80% tổng sản lượng nhiên liệu hóa thạch toàn cầu. Danh sách này bao gồm Australia, Brazil, Canada, Trung Quốc, Colombia, Đức, Ấn Độ, Indonesia, Kazakhstan, Kuwait, Mexico, Nigeria, Na Uy, Qatar, Nga, Ả Rập Saudi, UAE, Anh và Mỹ.
Đáng chú ý, đến năm 2030, 17 trong số 20 quốc gia này dự kiến sẽ tăng sản lượng ít nhất một loại nhiên liệu hóa thạch. Thậm chí, 11 quốc gia còn dự báo sản lượng vào cuối thập kỷ này sẽ cao hơn so với kế hoạch đã đề ra vào năm 2023. Chỉ có 6 quốc gia xây dựng định hướng sản xuất phù hợp với mục tiêu phát thải ròng bằng không ở cấp quốc gia và toàn cầu.
Tính chung, các quốc gia này dự kiến sản xuất lượng nhiên liệu hóa thạch nhiều hơn 120% so với mức cần thiết để giới hạn mức tăng nhiệt độ trái đất ở 1,5°C và 77% so với kịch bản tăng không quá 2°C. Điều đáng lo ngại là kết quả này còn kém khả quan hơn so với nghiên cứu năm 2023, khi tỷ lệ chênh lệch của hai kịch bản này lần lượt là 110% và 69%.
Bà Emily Ghosh, Giám đốc Chương trình chuyển đổi công bằng của SEI, nhấn mạnh sự “lệch pha giữa cam kết khí hậu và kế hoạch sản xuất thực tế”, đặc biệt khi các bên đã cam kết xây dựng lộ trình “chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch” tại COP28.
Ông Olivier Bois von Kursk, Cố vấn chính sách tại IISD, bày tỏ quan ngại về sự gia tăng kế hoạch mở rộng nhiên liệu hóa thạch trong hai năm qua. Ông cho rằng, mặc dù nhiều chính phủ coi năng lượng tái tạo là chìa khóa để đảm bảo an ninh năng lượng, nhưng vẫn có những quốc gia “đặt cược chống lại quá trình chuyển dịch sạch”.
Nhà khoa học cấp cao Derik Broekhoff của SEI lưu ý rằng việc chuyển dịch khỏi nhiên liệu hóa thạch không chỉ đơn thuần là phát triển năng lượng tái tạo. “Trong 10 năm qua, năng lượng tái tạo đã tăng trưởng nhanh chóng, nhưng vẫn chưa thể thay thế được nhiên liệu hóa thạch”, ông nói.
Báo cáo cũng chỉ ra rằng nhiều quốc gia đang nâng cao tham vọng ngắn hạn về sản xuất than và khí đốt. Ví dụ, Trung Quốc từng có kế hoạch giảm nhanh việc sử dụng than, nhưng hiện tại đã giảm tốc độ này. Công suất khí hóa lỏng (LNG) ở nhiều quốc gia cũng đã tăng mạnh trong hai năm qua. Brazil, nước chủ nhà của COP30, dự kiến sẽ tăng 56% sản lượng dầu và 110% sản lượng khí đốt vào năm 2030 so với năm 2023.
Nhóm nghiên cứu nhấn mạnh rằng các chính phủ đóng vai trò then chốt trong việc thu hẹp khoảng cách giữa sản lượng nhiên liệu hóa thạch dự kiến và mức cần thiết để đạt được các mục tiêu của Hiệp định Paris. Điều này đặc biệt quan trọng vì nhiều công ty dầu khí là doanh nghiệp nhà nước. Hơn nữa, khu vực tư nhân trong ngành vẫn được cấp phép thăm dò, phê duyệt dự án và nhận trợ cấp.
Ông Neil Grant, chuyên gia của Climate Analytics, nhận xét: “Chính phủ đặt ra luật chơi, nhưng đa số chưa sử dụng quyền lực đó đúng hướng”.
Báo cáo kêu gọi các quốc gia chấm dứt khai thác và sử dụng than trước năm 2040, đồng thời giảm ít nhất 75% sản xuất và tiêu thụ dầu khí vào năm 2050. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều nhà khoa học cho rằng mục tiêu giữ nhiệt độ toàn cầu tăng dưới 1,5°C đã trở nên khó khả thi.
Admin
Nguồn: VnExpress
