Khi nhận được thông báo nhập học, nhiều phụ huynh không khỏi ngỡ ngàng trước hàng loạt khoản phí phát sinh ngoài học phí chính thức. Một bà mẹ chia sẻ, gia đình đã chuẩn bị một khoản tiền kha khá, tính toán dựa trên học phí của các năm trước. Tuy nhiên, danh sách các loại phí “bắt buộc” lên đến cả chục triệu đồng đã khiến khoản dự trù trở nên eo hẹp.
Trong danh sách 16 khoản thu, bên cạnh học phí tạm tính hơn 20 triệu đồng là hàng loạt các loại lệ phí khác, từ tiền điện, bảo trì máy lạnh, xét nội trú, khám sức khỏe đầu năm, thẻ sinh viên đến thi tiếng Anh đầu vào và đồng phục. Điều này làm dấy lên câu hỏi về tính chính đáng và minh bạch của các khoản thu này.
Giáo dục đại học phải là môi trường mà mọi hoạt động đều hướng đến mục tiêu đào tạo và quyền lợi của sinh viên. Tuy nhiên, nhiều khoản thu hiện nay lại thiếu cơ sở khoa học. Ví dụ như việc kiểm tra tiếng Anh đầu vào, thay vì giảng viên tự thiết kế bài kiểm tra để phân loại sinh viên cho phù hợp với chương trình học, nhiều trường lại liên kết với các đơn vị bên ngoài để mua đề thi, vừa tốn kém cho sinh viên, vừa có nguy cơ không phù hợp với nhu cầu thực tế.
Những khoản như tiền điện, bảo trì máy lạnh, đồng phục hay tài liệu hướng dẫn hoàn toàn có thể tính vào học phí hoặc do nhà trường tự chi trả. Việc tách riêng các khoản này dễ tạo cảm giác “tận thu” cho phụ huynh và sinh viên. Sự thiếu minh bạch và giải thích rõ ràng về các khoản phí ngay từ đầu có thể làm ảnh hưởng đến hình ảnh của một môi trường tri thức.
Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, uy tín của một trường đại học không chỉ đến từ các công trình nghiên cứu hay thứ hạng trên bảng xếp hạng, mà còn từ trải nghiệm của người học. Một môi trường đại học với hàng loạt chi phí bất hợp lý sẽ khó giữ chân sinh viên trong nước và càng khó thu hút sinh viên quốc tế.
Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị đã nhấn mạnh sự cần thiết của việc đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục, gắn liền với các chuẩn mực quốc tế, hướng đến một nền giáo dục công bằng và minh bạch. Để thực hiện điều này, các trường đại học cần mạnh dạn chấm dứt tình trạng “loạn phí” đầu năm, xây dựng một cơ chế học phí rõ ràng, minh bạch và trọn gói, tránh phát sinh các khoản thu vụn vặt. Việc phân loại sinh viên nên do giảng viên trực tiếp thực hiện, và các bài thi chuẩn hóa quốc tế chỉ nên đóng vai trò là công cụ tham khảo. Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo cần có cơ chế giám sát độc lập, quy định rõ ràng các khoản được phép thu và các khoản không được phép thu.
Quan trọng hơn, cần thay đổi tư duy rằng giáo dục không phải là một dịch vụ kinh doanh thuần túy. Kinh doanh có thể đặt lợi nhuận lên hàng đầu, nhưng giáo dục đại học còn mang sứ mệnh xã hội, trách nhiệm bồi dưỡng nhân lực và tạo dựng niềm tin. Một trường đại học đích thực phải là nơi mà mỗi thế hệ sinh viên đều giữ lại những kỷ niệm đẹp về trường, về thầy cô và về những ngày đầu nhập học. Nếu ngay từ ngày đầu tiên, ký ức của sinh viên chỉ gắn liền với “giấy báo nộp phí” và “hóa đơn điện, nước, bảo trì”, thì liệu sau này họ có thể tự hào về ngôi trường mình đã theo học hay không?
Câu chuyện về các khoản lệ phí đầu năm học không hề nhỏ. Nó phản ánh một tư duy quản trị đại học còn nặng tính hành chính và thiếu sự tôn trọng đối với người học. Nếu không có sự thay đổi, tình trạng “lệ phí” sẽ tiếp tục biến tướng và tạo ra những vết gợn lớn trong hình ảnh của giáo dục Việt Nam, khiến cho các chuẩn mực quốc tế vẫn chỉ là những khẩu hiệu xa vời.
Tinh thần tự chủ đại học là để phát huy năng lực của nhà trường, nhưng tự chủ cần đi đôi với việc giữ gìn hình ảnh, tránh đánh mất uy tín bởi những khoản phí bất hợp lý.
Admin
Nguồn: VnExpress
