Sự kiện Lotte rút khỏi dự án Eco Smart City tại khu đô thị Thủ Thiêm, sau tám năm chuẩn bị cho một “thành phố thông minh”, đã làm dấy lên nhiều quan ngại. Ông Phan Văn Mãi, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính, gọi đây là “một sự lãng phí”. Khu đất vàng được kỳ vọng sẽ là điểm sáng hiện đại của TP.HCM, nay lại tiếp tục bị quây tôn.
Việc một tập đoàn nước ngoài rút khỏi dự án gần một tỷ đô la không chỉ là vấn đề kinh doanh, mà còn đặt ra câu hỏi về môi trường đầu tư, tính minh bạch và lòng tin.
Dự án Lotte Eco Smart City, với quy mô 50.000 m² tại khu chức năng 2A, được kỳ vọng là tổ hợp trung tâm thương mại, khách sạn, văn phòng và căn hộ cao cấp. Dự án được ký kết từ năm 2017 và khởi công vào tháng 9/2022. Tuy nhiên, sau hơn ba năm, dự án vẫn chưa thể triển khai do vướng mắc về pháp lý, giải phóng mặt bằng và thủ tục phê duyệt.
Phân tích nguyên nhân Lotte rút lui, cần xem xét cả môi trường đầu tư và bối cảnh nội tại của doanh nghiệp. Sự chậm trễ trong thủ tục hành chính rõ ràng ảnh hưởng đến quyết định đầu tư. Tuy nhiên, Lotte gần đây đang tái cấu trúc, tập trung hơn vào lĩnh vực bán lẻ và dịch vụ. Do đó, việc rút lui có thể xuất phát từ cả yếu tố khách quan và chủ quan của doanh nghiệp.
Kết cục của Lotte Eco Smart City cho thấy những nút thắt trong môi trường đầu tư tại Việt Nam. Đầu tiên là vấn đề quy hoạch và giải phóng mặt bằng. Để giao đất, chính quyền phải hoàn tất quy hoạch chi tiết, thu hồi đất, bồi thường, tái định cư và nhận được sự đồng thuận của người dân. Những vấn đề như vướng đất tôn giáo ở Nhà thờ Thủ Thiêm hay việc thất lạc bản đồ quy hoạch 1/5.000 cho thấy sự chuẩn bị chưa kỹ lưỡng, dẫn đến giảm diện tích dự án và kéo dài thời gian rà soát, ảnh hưởng đến bài toán kinh tế của nhà đầu tư.
Công tác thẩm định giá đất và nghĩa vụ tài chính cũng phức tạp do quy định về phương pháp định giá liên tục thay đổi, khiến dự án phải xác định lại tiền sử dụng đất.
Sự thiếu thống nhất giữa các cơ quan cũng là một vấn đề. Một dự án phải thông qua nhiều “cửa”, mỗi “cửa” có quy định và thời gian xử lý riêng, từ sở Kế hoạch – Đầu tư, sở Tài nguyên – Môi trường đến UBND thành phố và HĐND.
Việc Lotte rút lui gây ra nhiều thiệt hại cho TP.HCM. Mất cơ hội sử dụng đất, khiến khu đất vàng bị bỏ hoang, không tạo ra giá trị kinh tế và không đóng góp vào ngân sách. Mất lòng tin từ nhà đầu tư, tạo tiền lệ xấu cho các dự án khác. Mất nguồn cung bất động sản, ảnh hưởng đến phát triển đô thị. Cuối cùng, Việt Nam có thể mất điểm trong cạnh tranh thu hút vốn đầu tư.
Trong bối cảnh TP.HCM và Chính phủ đang thúc đẩy thành lập Trung tâm tài chính quốc tế (IFC), dự án của Lotte lại nằm sát khu lõi được chọn để xây dựng IFC. Sự đối lập này cho thấy một bên là dự án FDI lớn rút lui, một bên là tham vọng biến khu vực này thành trung tâm tài chính quốc tế.
Để Thủ Thiêm trở thành “phố Wall của Việt Nam”, TP.HCM cần đảm bảo hạ tầng đồng bộ, môi trường pháp lý tiên tiến và thủ tục thuận lợi. Điều này trái ngược với trải nghiệm của Lotte, một nhà đầu tư lâu năm đã mất kiên nhẫn vì thủ tục và quy hoạch.
Sự rút lui của Lotte là cơ hội để rà soát và cải thiện môi trường đầu tư. Khi coi đây là “một sự lãng phí”, các nhà chức trách có thể biến nó thành động lực cải cách, một phép thử đối với bộ máy hành chính trong việc thu hút và giữ chân nhà đầu tư.
Việt Nam vẫn là điểm đến hấp dẫn với dân số trẻ, nhu cầu tiêu dùng tăng và tốc độ đô thị hóa cao. Tuy nhiên, một dự án rút lui là lời cảnh báo rằng lợi thế nhân công rẻ và thị trường lớn không đủ để bù đắp những bất ổn về thủ tục và pháp lý.
Vậy giải pháp nào có thể dung hòa lợi ích của nhà đầu tư và quản lý nhà nước?
Thứ nhất, cần minh bạch hóa quy hoạch và thông tin đất đai. Việc mất bản đồ quy hoạch Thủ Thiêm cho thấy hạn chế trong lưu trữ hồ sơ. Tất cả bản vẽ, quy hoạch cần được số hóa và công khai trên cổng thông tin để nhà đầu tư dễ dàng tiếp cận. Tiến độ giải phóng mặt bằng và thẩm định giá đất cũng cần được công khai định kỳ.
Thứ hai, cần đơn giản hóa thủ tục hành chính bằng cơ chế “một đầu mối” hoặc “luồng xanh”, theo hướng nhà đầu tư chỉ làm việc với một đầu mối và các sở ngành khác phối hợp xử lý theo nguyên tắc “rõ người, rõ việc, rõ thời hạn”.
Thứ ba, cần ổn định chính sách và nhất quán trong thẩm định giá đất để tạo niềm tin cho nhà đầu tư. Cần có bộ nguyên tắc định giá đất thống nhất, minh bạch và ổn định lâu dài, vừa bảo đảm nguồn thu ngân sách, vừa duy trì sức hút đầu tư.
Quy định về quy hoạch không chỉ nên tập trung vào mục tiêu thu hút vốn mà còn cần đặt lợi ích cộng đồng ở trung tâm. Cần có báo cáo đánh giá tác động xã hội khoa học và nhất quán để bảo đảm dự án không xâm hại đến quyền lợi chính đáng của người dân.
Việc Lotte rút lui là một lời nhắc nhở rằng thành công của một dự án không chỉ phụ thuộc vào nhà đầu tư mà còn phản ánh năng lực quản lý, sự minh bạch và cam kết cải cách của chính quyền. Môi trường kinh doanh không thể thịnh vượng nếu thủ tục rối rắm và quy định chồng chéo. Sự kiện này là một cơ hội để TP.HCM xem xét lại các quy trình và thủ tục, hướng tới một môi trường đầu tư hấp dẫn và bền vững hơn.
Admin
Nguồn: VnExpress
