Thông tư 19 mới được Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành, có hiệu lực từ ngày 31/10, quy định hình thức kỷ luật cao nhất đối với học sinh là viết bản tự kiểm điểm, thay vì đình chỉ học như trước đây. Quy định này đã làm dấy lên nhiều lo ngại về hiệu quả răn đe, nhưng cũng nhận được sự ủng hộ từ nhiều nhà giáo dục, những người tin rằng có nhiều phương pháp kỷ luật học sinh phù hợp hơn.
PGS.TS Phạm Mạnh Hà, chuyên gia tâm lý giáo dục tại Đại học Bách khoa Hà Nội, cho rằng nhiều người đang hiểu sai về kỷ luật và trừng phạt khi cho rằng viết bản kiểm điểm là quá nhẹ. Ông giải thích, trừng phạt là việc sử dụng quyền lực để gây ra sự sợ hãi và đau đớn, nhằm kiểm soát hành vi, ví dụ như đòn roi hay đuổi học. Mặc dù những biện pháp này có thể khiến học sinh tuân thủ tạm thời, nhưng chúng không giúp các em nhận ra lỗi sai hoặc phát triển hành vi tích cực, mà ngược lại, còn làm tăng cảm giác thù hằn, bất mãn và có nguy cơ đẩy học sinh vào các hoạt động phạm pháp.
Kỷ luật, theo ông Hà, là một quá trình giáo dục dài hạn, tập trung vào việc giúp học sinh hiểu được hậu quả và điều chỉnh hành vi. Mục tiêu của kỷ luật là sự thay đổi và phát triển tự nguyện từ học sinh, chứ không phải sự tuân thủ vì sợ hãi. Thông tư mới của Bộ Giáo dục và Đào tạo hướng tới kỷ luật tích cực, đòi hỏi nhà trường phải có trách nhiệm đến cùng với học sinh, tìm ra những phương pháp giáo dục tinh tế và hiệu quả hơn, thay vì chỉ sử dụng các biện pháp răn đe. Ông Hà nhấn mạnh rằng, thay vì quay lại các biện pháp cũ, nên tập trung vào việc hiện thực hóa tinh thần nhân văn của thông tư mới.
PGS.TS Trần Thành Nam, Phó hiệu trưởng trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội, đồng tình với quan điểm này và cho rằng các trường có thể sử dụng hình thức viết bản kiểm điểm một cách hiệu quả. Ông gợi ý rằng, bản kiểm điểm nên được xem như một báo cáo về sự thay đổi nhận thức của học sinh, kèm theo cam kết về các biện pháp khắc phục và đề xuất sự hỗ trợ từ thầy cô để tránh tái phạm. Phụ huynh khi ký xác nhận cũng cần cam kết hỗ trợ con em mình trong quá trình khắc phục. Ông Nam khẳng định, nếu được thực hiện đúng cách, bản kiểm điểm sẽ có giá trị hơn cả việc đình chỉ học.
Một biện pháp khác mà các trường có thể áp dụng là “cách ly” học sinh vi phạm trong một thời gian ngắn, để các em tham gia các hoạt động giáo dục khác. Theo ông Nam, điều này không đồng nghĩa với việc đình chỉ học; học sinh vẫn đến trường, nhưng thay vì học ở lớp, các em sẽ được học và tư vấn trong một không gian riêng, để không ảnh hưởng đến bạn bè.
Trường THCS&THPT M.V. Lômônôxốp, Hà Nội, đã áp dụng biện pháp này. Hiệu trưởng Nguyễn Quang Tùng kể rằng, trường từng bố trí giáo viên dạy riêng cho một học sinh vi phạm kỷ luật trong ba tháng, vì thấy không an toàn nếu cho em này trở lại lớp. Ông Tùng nhấn mạnh rằng, việc cách ly này không trái với quy định của Bộ, vì nhà trường vẫn tổ chức hoạt động dạy học cho học sinh theo nhiều hình thức khác nhau. Ngoài ra, trường Lômônôxốp còn yêu cầu học sinh vi phạm kỷ luật xếp sách và đọc sách ở thư viện.
Về phía phụ huynh, ông Tùng cho biết, trong một số trường hợp, bố mẹ chủ động xin cho con nghỉ học vài ngày để tĩnh tâm. Khoảng thời gian này giúp giảm căng thẳng trong các mối quan hệ, tạo điều kiện cho học sinh suy nghĩ và nhận ra lỗi của mình để sửa chữa. Ông Tùng nhận định, ba ngày là đủ để gia đình và nhà trường tìm ra phương án giáo dục học sinh tốt nhất.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc “phòng bệnh hơn chữa bệnh”, tức là xây dựng kế hoạch lâu dài trong việc giáo dục nhận thức cho học sinh. PGS Phạm Mạnh Hà gợi ý ba việc cần làm đối với các trường. Thứ nhất, xây dựng văn hóa thấu hiểu và lắng nghe, tạo không gian để học sinh dám chia sẻ mà không sợ bị phán xét. Thứ hai, đào tạo kỹ năng xã hội và cảm xúc một cách toàn diện, trang bị cho học sinh các kỹ năng nhận diện, quản lý cảm xúc, giải quyết xung đột và giao tiếp tích cực. Đồng thời, giáo viên cũng cần được đào tạo để nhận biết sớm các dấu hiệu tâm lý bất ổn và có phương pháp can thiệp, hỗ trợ đúng đắn. Thứ ba, thiết lập hệ thống hỗ trợ đa chiều, bao gồm giáo viên, chuyên gia tâm lý và phụ huynh, để tạo ra một mạng lưới vững chắc bảo vệ và hỗ trợ học sinh một cách toàn diện nhất.
Bộ Giáo dục và Đào tạo cũng vừa ban hành Thông tư hướng dẫn công tác tư vấn học đường, yêu cầu các trường thông qua hoạt động tư vấn tâm lý để phát hiện sớm và ứng phó với những khó khăn của học sinh, đồng thời tư vấn cho các em các kỹ năng nhận thức, làm chủ cảm xúc và quản lý, bảo vệ bản thân.
PGS Trần Thành Nam cho rằng đây là hành lang pháp lý thuận lợi để các trường phát triển hoạt động tư vấn tâm lý cho học sinh. Mặc dù có thể gặp khó khăn ban đầu khi chưa có nhân viên chuyên trách và giáo viên còn thiếu kỹ năng, ông Nam tin tưởng rằng về lâu dài, “thầy cô sẽ trở thành những nhà tâm lý”. Ông cũng kỳ vọng rằng cơ sở vật chất và sĩ số lớp học của các trường công lập sẽ được cải thiện, giúp giáo viên có thể quan tâm đến từng học sinh, sớm phát hiện những em có dấu hiệu bất thường, và học sinh có đủ không gian vui chơi, giải tỏa căng thẳng, duy trì “khoảng cách an toàn” khi xảy ra cơn giận dữ.
Admin
Nguồn: VnExpress
