Năm 2005, ở tuổi 36, bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn, một nữ doanh nhân gốc Bắc Ninh, đã trở thành Chủ tịch Hội đồng Quản trị Công ty Cổ phần Tiến bộ Quốc tế AIC, một tổ chức tiền thân là Trung tâm xuất khẩu lao động Tralacen do chính bà sáng lập.
AIC từng ghi danh vào Top 500 doanh nghiệp lớn nhất Việt Nam, hoạt động đa dạng trong các lĩnh vực y tế, giáo dục, bất động sản, năng lượng, khoa học công nghệ. Với mạng lưới 29 công ty thành viên và hàng nghìn nhân viên, các dự án của AIC trải dài khắp cả nước.
Năm 2017, trên đỉnh cao sự nghiệp, bà Nhàn được vinh danh ở vị trí thứ 12 trong Top 50 nữ doanh nhân có sức ảnh hưởng nhất Việt Nam, do một tổ chức bình chọn. Đáng chú ý, bà Trương Mỹ Lan, Chủ tịch Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, đứng trước bà 4 bậc trong danh sách này.
Tuy nhiên, sau 17 năm hoạt động trên thương trường, những hành vi sai phạm của bà Nhàn đã bị phanh phui.
Từ tháng 4/2022 đến nay, bà Nhàn liên tục bị truy tố và xét xử vắng mặt trong 6 vụ án liên quan đến các tỉnh Bắc Ninh, Quảng Ninh, Đồng Nai, TP HCM và Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam. Vụ án gần đây nhất, liên quan đến Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM, đã bị TAND Tối cao truy tố vào giữa tháng 9 vừa qua.
Cả 6 vụ án đều liên quan đến các sai phạm trong đấu thầu dự án công, với tổng cộng 42 cựu cán bộ, lãnh đạo các tỉnh thành bị truy tố và xét xử. Tổng số tiền hối lộ trong các vụ án này lên đến hơn 87 tỷ đồng.
Theo cáo trạng của VKSND Tối cao vào tháng 11/2022, một “cẩm nang” nội bộ mang tên “Quy trình 70 bước thông thầu và gian lận trong đấu thầu” do bà Nhàn chỉ đạo biên soạn, đã được sử dụng như một công thức chung để đảm bảo AIC trúng thầu.
VKS xác định rằng bà Nhàn yêu cầu lãnh đạo và nhân viên AIC tuân thủ quy trình này một cách nghiêm ngặt. Trong đó, bước 19 quy định việc “làm việc với đơn vị thẩm định giá để ra kết quả như mong muốn”, và bước 26 nêu rõ việc “làm ‘quân xanh’ cho dự án, chuẩn bị hồ sơ năng lực, xin bảo lãnh dự thầu, làm báo giá cho ‘quân xanh'”.
Bà Nhàn còn trực tiếp thành lập và điều hành một ban nội bộ gồm những người thân tín, chịu trách nhiệm điều chuyển dòng tiền thu lợi bất chính và hợp thức hóa các khoản chi không được ghi chép trong sổ sách. Ban này cũng chịu trách nhiệm chi tiền để “bôi trơn” các lãnh đạo theo cơ chế do bà Nhàn đặt ra.
Theo VKS, cẩm nang này đã được AIC áp dụng trong nhiều năm, và được thể hiện rõ trong cả 6 vụ án.
Vụ án đầu tiên bị xét xử là sai phạm tại dự án đầu tư xây dựng Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Nai. Bà Nhàn và 7 đồng phạm bị xét xử vắng mặt.
Trong phiên tuyên án sơ thẩm kéo dài 5 tiếng vào tháng 1/2023, TAND Hà Nội đánh giá rằng sai phạm trong vụ án này là một “minh chứng điển hình cho lợi ích nhóm”, thể hiện sự móc ngoặc, thông đồng giữa doanh nghiệp và người có thẩm quyền. Nhiều bị cáo đã tự nhận mình là “vết nhơ” trong lịch sử địa phương.
Dự án Bệnh viện Đa khoa tỉnh Đồng Nai có vốn đầu tư gần 2.000 tỷ đồng, trong đó 16 gói thầu thiết bị y tế trị giá hơn 665 tỷ đồng đã bị bà Nhàn sử dụng các mối quan hệ và thủ đoạn để trúng thầu.
Ba lãnh đạo chủ chốt của tỉnh Đồng Nai, bao gồm cựu Bí thư Trần Đình Thành, cựu Chủ tịch Đinh Quốc Thái và Phan Huy Anh Vũ, cựu Giám đốc Bệnh viện kiêm Giám đốc Sở Y tế Đồng Nai, bị cáo buộc nhận hối lộ từ bà Nhàn trong suốt 12 năm (2009-2020), với tổng số tiền lên đến 43,8 tỷ đồng.
Việc chi tiền đã trở thành một quy tắc bất thành văn, được nhân viên AIC ghi chép chi tiết trong một bảng kê có tên “cơ chế”. Theo bảng kê này, ông Vũ được chi tới 22,9 tỷ đồng, nhưng ông không thừa nhận. Tòa án đã chứng minh được số tiền thực tế ông Vũ nhận là 14,8 tỷ đồng.
Ông Vũ đã được tòa giảm án 3 năm trong phiên phúc thẩm, xuống còn 16 năm tù, và hiện là người chịu án nặng nhất trong số 42 cựu quan chức của 6 vụ án.
Năm 2013, khi dự án ở Đồng Nai vẫn đang được triển khai, bà Nhàn tiếp tục mở rộng quan hệ với lãnh đạo tỉnh Bắc Ninh, quê hương của bà. Vào thời điểm đó, Bắc Ninh đang trong quá trình cải tạo và xây dựng mới 6 bệnh viện đa khoa tuyến huyện.
Các lãnh đạo Bắc Ninh đã đồng ý chia 6 gói thầu thiết bị tại 6 bệnh viện cho 2 doanh nghiệp, trong đó có AIC của bà Nhàn.
AIC đã được ưu tiên thực hiện 3 gói thầu giá trị cao hơn, với tổng trị giá 100 tỷ đồng, trong đó 26 tỷ đồng bị AIC nâng khống. Số tiền bà Nhàn dùng để hối lộ trong vụ án này là 27,9 tỷ đồng, cao hơn cả thiệt hại của vụ án.
Các cựu cán bộ tỉnh Bắc Ninh đã được hưởng nhiều tình tiết giảm nhẹ do có nhiều đóng góp, tuổi cao và “phạm tội trong trạng thái nóng vội, mong muốn sớm có thiết bị cho các bệnh viện để nhân dân được thụ hưởng”. Người chịu án nặng nhất là ông Chiến với 4 năm 6 tháng tù.
Cũng trong năm 2013, bà Nhàn đã lo chạy thầu ở Bệnh viện Sản nhi tỉnh Quảng Ninh.
Bà bị cáo buộc chỉ đạo cấp dưới liên hệ với Ban quản lý dự án để thống nhất về thông số kỹ thuật, cấu hình, đơn giá trang thiết bị y tế trong danh mục mua sắm, và áp dụng “cẩm nang 70 bước thông thầu”.
Nhà chức trách cho rằng bà biết AIC không đủ năng lực tài chính để dự thầu, nên đã chỉ đạo nhân viên điều chỉnh số liệu báo cáo tài chính để hồ sơ dự thầu trở nên hấp dẫn hơn.
Khi dự thầu, bà Nhàn chỉ đạo cấp dưới mua tất cả hồ sơ mời thầu, và thuê “quân xanh, quân đỏ” để đảm bảo trúng thầu.
Kết quả, AIC đã trúng thầu.
Trong vụ án này, không có quan chức nào bị truy tố về tội nhận hối lộ, và cũng không có bằng chứng về việc trao đổi lợi ích vật chất với chủ đầu tư.
Tuy nhiên, thiệt hại của vụ án lên tới gần 51 tỷ đồng, tương đương 22% giá trị gói thầu, là số tiền mà AIC đã nâng khống và được Sở Y tế Quảng Ninh thanh toán.
Trong số 5 cựu cán bộ địa phương bị tuyên án, ông Hoàng Đình Sơn, cựu Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án các công trình y tế thuộc Sở Y tế tỉnh Quảng Ninh, là người chịu hình phạt cao nhất với 3 năm tù.
Nguyễn Anh Dũng, anh trai của bà Nhàn, đã phải nhận 20 tháng tù vì giúp em gái đứng tên làm tổng giám đốc một công ty “quân xanh”.
Năm 2014, sai phạm của bà Nhàn đã lan sang lĩnh vực công nghệ sinh học tại TP HCM. Trung tâm Công nghệ sinh học của thành phố đang triển khai dự án 12 phòng thí nghiệm. Bà Nhàn đã làm quen với ông Dương Hoa Xô, Giám đốc Trung tâm, và đề nghị AIC tham gia dự án mua sắm thiết bị, đồng thời hứa “chi tiền cảm ơn”.
Bà Nhàn đã thiết lập các công ty “quân xanh, quân đỏ” để AIC trúng 8 gói thầu mua sắm thiết bị cho 12 phòng thí nghiệm của Trung tâm với giá đã được nâng khống lên 40%, gây thiệt hại cho Nhà nước 94,6 tỷ đồng.
Trong số tiền này, tòa xác định 14,4 tỷ đồng đã được dùng để biếu ông Xô trong giai đoạn 2015-2019, sau mỗi gói thầu. Ông Xô đã chia một phần cho các cán bộ khác, và hưởng riêng hơn 11 tỷ đồng, khai là để “cho con đi học”.
Ông Xô là cựu quan chức duy nhất bị truy tố về tội nhận hối lộ, và đã lĩnh án 15 năm tù.
Năm 2016, bà Nhàn đã “vươn tay” sang lĩnh vực an toàn thông tin mạng. Trung tâm Ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam (VNCERT) đang chủ trì dự án ứng cứu sự cố máy tính toàn quốc.
Tháng 10/2016, VNCERT triển khai dự án mua sắm trang thiết bị theo dõi, phân tích sự cố, tấn công an toàn thông tin mạng trên một số kênh kết nối Internet quốc tế, với tổng mức đầu tư 95 tỷ đồng, trong đó chi phí thiết bị do ngân sách chi trả là 70,6 tỷ đồng.
Tháng 6/2017, khi dự án được phê duyệt, bà Nhàn đã phân công thuộc cấp liên hệ với ông Nguyễn Trọng Đường, Giám đốc VNCERT, để trao đổi và xây dựng hồ sơ mời thầu, đảm bảo cho AIC trúng thầu theo đúng “cẩm nang 70 bước”.
Bà Nhàn bị cáo buộc huy động các “quân xanh” dự thầu, đồng thời chỉ đạo nhân viên AIC làm khống tài liệu thể hiện năng lực chuyên môn trong lĩnh vực công nghệ thông tin, mặc dù công ty không có năng lực thực tế. Kết quả, Công ty AIC đã trúng thầu gói 70,6 tỷ đồng.
Thực tế, gói thầu này chỉ được định giá hơn 53 tỷ đồng. Do đó, nhà chức trách xác định rằng hành vi gian lận thầu của bà Nhàn và đồng phạm đã gây thiệt hại cho Nhà nước 17,2 tỷ đồng.
Ông Đường đã nhận một tỷ đồng từ AIC, và bị phạt 5 năm tù. Tại phiên tòa, ông khai rằng đã chịu nhiều áp lực từ Bộ trưởng Thông tin Truyền thông khi đó là ông Trương Minh Tuấn, người đã trực tiếp chỉ đạo phải hỗ trợ AIC trúng thầu.
Trong vụ án mới nhất do VKSND Tối cao ra cáo trạng vào giữa tháng 9 vừa qua, AIC bị cáo buộc đã trúng 230 gói thầu tại TP HCM trong giai đoạn 2012-2017, bao gồm 134 gói thầu giáo dục, 94 gói thầu y tế và 2 gói thầu môi trường. Trong đó, 171 gói thầu đã gây thiệt hại cho Nhà nước 145 tỷ đồng.
Riêng 134 gói thầu trong lĩnh vực giáo dục, Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo TP HCM Lê Hồng Sơn cùng một số lãnh đạo, cán bộ bị cáo buộc đã có sai phạm, gây thiệt hại 142 tỷ đồng ngân sách.
Trước khi triển khai các gói thầu, nhân viên của bà Nhàn đã đến thăm các lãnh đạo này để “tặng quà” và xin tạo điều kiện cho AIC, và đã được chấp thuận.
Sáu trong số 16 bị can của vụ án là cán bộ, lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo thành phố, và đều bị truy tố về tội Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng.
Sau khi bị xét xử vắng mặt tại 5 vụ án, bà Nhàn hiện bị tuyên tổng cộng 30 năm tù về các tội Đưa hối lộ và Vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng. Vụ án thứ 6 sẽ được TAND TP HCM xét xử trong thời gian tới.
Bộ Công an xác định rằng bà Nhàn đã xuất cảnh từ tháng 6/2021, và hiện chưa về nước. Bà không có thông tin cư trú hiện tại và đang bị truy nã.
Từ một doanh nghiệp quy mô quốc tế, sau 17 năm, AIC hiện chỉ còn 10 nhân viên, “không còn tiền” và không thể khắc phục hậu quả của bất kỳ vụ án nào, thậm chí không đủ tiền để trả lương cho nhân viên, theo lời khai của đại diện doanh nghiệp này tại phiên tòa ở Bắc Ninh vào cuối năm 2024.
Admin
Nguồn: VnExpress
