Phế tích Phú Ân, một di chỉ khảo cổ quan trọng thuộc thôn Phú Hưng, Gia Lai, đã hé lộ những dấu tích kiến trúc Champa có niên đại từ cuối thế kỷ XI đến thế kỷ XII. Kết quả khai quật được công bố ngày 26/9 bởi Bảo tàng tỉnh Gia Lai, phối hợp cùng Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia Hà Nội), mở ra hướng nghiên cứu mới về lịch sử và văn hóa Champa tại khu vực miền Trung.
Phế tích Phú Ân được phát hiện từ năm 2013. Từ ngày 17/6 đến 31/7, đoàn khai quật đã tiến hành khai quật trên diện tích 300 m2 thuộc ba gò đất, qua đó làm rõ hơn về mặt bằng kiến trúc và xác định giá trị lịch sử của di tích.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Mạnh, Phó khoa Lịch sử, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, khu vực phế tích hiện còn khoảng 2.700 m2, tuy nhiên một phần đã bị xâm hại do hoạt động canh tác của người dân. Quá trình khai quật đã phát lộ sáu cấu trúc quan trọng, bao gồm tường gạch, nền gạch, móng nhà hình chữ U và các kết cấu ba lớp gạch ở cạnh kiến trúc. Những phát hiện này cho thấy Phú Ân từng là một quần thể kiến trúc tôn giáo có quy mô đáng kể.
Đoàn khai quật đã thu thập được hơn 17.650 hiện vật, chủ yếu thuộc hai nhóm chính: đồ đất nung (gạch, ngói, đồ gốm sinh hoạt) và đồ kim loại, trong đó có hai đồng tiền thời Tống. Đặc biệt, sự xuất hiện của loại ngói mũi lá, một đặc trưng trong kỹ thuật lợp mái của kiến trúc Champa, cùng với nhiều cấu kiện trang trí được chạm khắc hoa văn tinh xảo, khẳng định giá trị nghệ thuật cao của di tích.
Các chuyên gia nhận định rằng, dựa trên các di vật và vật liệu kiến trúc, quần thể Phú Ân có niên đại từ cuối thế kỷ XI đến thế kỷ XII. Các cấu trúc phụ và chi tiết trang trí cho thấy di tích này có giá trị đặc biệt về kỹ thuật xây dựng và nghệ thuật tạo hình của người Chăm cổ.
Tiến sĩ Mạnh nhấn mạnh: “Phú Ân là một trong những dấu tích kiến trúc Chăm quan trọng ở vùng Gia Lai, góp thêm tư liệu quý cho nghiên cứu lịch sử – văn hóa Champa tại khu vực miền Trung”. Ông cũng kiến nghị cần sớm đưa phế tích vào danh mục kiểm kê, xếp hạng di tích để tạo cơ sở cho việc quy hoạch bảo tồn tổng thể. Đồng thời, cần tăng cường nguồn lực về thời gian, kinh phí và nhân lực để đánh giá đầy đủ giá trị khoa học và văn hóa của di tích, cũng như có phương án bảo vệ khẩn cấp để ngăn chặn các hành vi xâm hại, khai thác đất đai hoặc hoạt động nông nghiệp gây tổn hại đến hiện vật.
Đề xuất mở rộng phạm vi khai quật và tăng cường bảo vệ di tích đã nhận được sự đồng tình từ nhiều nhà nghiên cứu và cơ quan văn hóa. Việc này được kỳ vọng sẽ làm sáng tỏ hơn nữa vai trò của Phú Ân trong hệ thống đền tháp Champa, góp phần vào việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa Chăm tại Việt Nam.
Admin
Nguồn: VnExpress
