Rối loạn phổ tự kỷ (ASD) là một tình trạng liên quan đến sự phát triển não bộ, ảnh hưởng đến khả năng giao tiếp, tương tác xã hội và nhận thức của trẻ. Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Đông Bảo Châu, khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, cho biết rối loạn này bao gồm các hành vi lặp đi lặp lại và hạn chế. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường ở trẻ là rất quan trọng để có thể can thiệp kịp thời. Dưới đây là một số dấu hiệu mà phụ huynh nên lưu ý theo từng giai đoạn phát triển của trẻ.
Trong giai đoạn 10-12 tháng tuổi, trẻ thường phát triển các kỹ năng vận động thô như bò, tự đứng dậy, và vận động tinh như cầm nắm đồ vật bằng ngón cái và ngón trỏ. Khả năng phối hợp tay mắt của trẻ cũng được cải thiện, trẻ bắt đầu nói những từ đơn giản và có phản ứng với người chăm sóc. Tuy nhiên, nếu trẻ ở độ tuổi này có các dấu hiệu như không phản ứng khi được gọi tên, không bập bẹ hoặc chỉ phát ra âm thanh đơn điệu lặp lại, khó khăn trong việc bắt chước, thiếu sự đồng bộ giữa giao tiếp ngôn ngữ (âm thanh) và phi ngôn ngữ (cử chỉ, biểu cảm), hoặc gặp khó khăn trong việc cầm nắm đồ vật, thì đây có thể là những dấu hiệu cảnh báo rối loạn phổ tự kỷ.
Giai đoạn từ 12-36 tháng tuổi là thời kỳ trẻ tập đi và phát triển nhanh chóng cả về vận động thô và vận động tinh. Vốn từ vựng của trẻ tăng lên, trẻ bắt đầu kết hợp các từ đơn thành câu đơn giản và thể hiện nhiều cảm xúc hơn. Bác sĩ Châu nhấn mạnh rằng đây là giai đoạn “vàng” để can thiệp sớm. Do đó, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám bác sĩ định kỳ để theo dõi sự phát triển tâm thần vận động của trẻ. Nếu trẻ không nói được từ đơn khi 16 tháng tuổi hoặc cụm từ hai chữ khi 24 tháng tuổi, không phản ứng khi được gọi tên, hoặc phối hợp kém giữa giao tiếp bằng mắt và các hành vi giao tiếp khác, thì có thể đây là dấu hiệu của nguy cơ chậm phát triển hoặc rối loạn phổ tự kỷ.
Từ 18 tháng đến 3 tuổi, các dấu hiệu của tự kỷ trở nên rõ ràng hơn, đặc biệt là trong giao tiếp và tương tác xã hội. Trẻ có thể hạn chế giao tiếp bằng mắt, ít phản ứng khi được gọi tên, chỉ thích nói về một chủ đề duy nhất, không muốn người khác xem đồ chơi yêu thích, không nhìn theo ánh mắt của người khác, hoặc trở nên quá nhạy cảm hoặc kém nhạy cảm với các kích thích giác quan.
Bác sĩ Châu khuyến cáo rằng, ở bất kỳ giai đoạn nào, nếu trẻ có khiếm khuyết trong giao tiếp, tương tác xã hội, có các hành vi rập khuôn hoặc sở thích hạn chế, thì điều này có thể liên quan đến rối loạn phổ tự kỷ. Hiệp hội Nhi khoa Mỹ (AAP) khuyến nghị nên theo dõi trẻ trong tất cả các lần khám sức khỏe định kỳ, thực hiện sàng lọc ở các mốc 9, 18, 30 tháng tuổi và bất cứ khi nào gia đình có lo ngại. Việc sàng lọc bổ sung cũng có thể được thực hiện khi trẻ 3-4 tuổi để hỗ trợ, cung cấp thông tin cho phụ huynh và phát hiện sớm các bất thường.
Việc chẩn đoán sớm mức độ rối loạn phát triển và tự kỷ ở trẻ là rất quan trọng để bác sĩ có thể đưa ra kế hoạch can thiệp phù hợp, bao gồm trị liệu ngôn ngữ, vật lý trị liệu và trị liệu hành vi. Nhờ đó, trẻ có thể phát triển tối ưu các điểm mạnh, cải thiện kỹ năng xã hội, sống độc lập hơn và giảm sự phụ thuộc vào người chăm sóc.
Bác sĩ Châu giải thích rằng việc sàng lọc trẻ để phát hiện rối loạn phát triển và tự kỷ không mang tính chất chẩn đoán cuối cùng, mà là bước đầu tiên để xác định những trẻ có nguy cơ cao và cần được đánh giá chuyên sâu hơn. Khám sức khỏe định kỳ tại bệnh viện giúp kiểm tra thể chất và phát hiện sớm các biểu hiện của rối loạn phát triển và tự kỷ. Bác sĩ sẽ đánh giá khả năng vận động, ngôn ngữ, nhận thức và xã hội của trẻ so với độ tuổi, từ đó giải thích các dấu hiệu cần chú ý và đưa ra lời khuyên về cách tương tác và kích thích sự phát triển của trẻ tại nhà. Nếu trẻ không đạt được các mốc phát triển quan trọng hoặc có những biểu hiện bất thường, bác sĩ sẽ giới thiệu trẻ đến các chuyên gia để kiểm tra chuyên sâu, chẩn đoán chính xác và can thiệp kịp thời.
Admin
Nguồn: VnExpress
