Những ngày cuối tháng 9, khi cơn bão Ragasa vừa tan và Bualoi đang tiến đến gần, ca trực duy trì cầu phao Phong Châu của các chiến sĩ công binh Lữ đoàn 249, Binh chủng Công binh vẫn tiếp tục. Cây cầu phao này, tạm thời thay thế cho cầu Phong Châu bị sập vào tháng 9/2024, đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối giao thông qua sông Hồng, trong thời gian chờ đợi cầu mới được xây dựng.
Trung tá Đỗ Xuân Bình, Trợ lý phòng Hậu cần Kỹ thuật, luôn theo dõi sát sao tình hình qua màn hình hiển thị từ bốn camera giám sát đặt trên cầu. Anh liên tục cập nhật tin nhắn về mực nước và lưu tốc dòng chảy từ cơ quan thủy văn miền Bắc. Trong những ngày mưa bão, đơn vị ứng trực 24/24, sẵn sàng tạm ngưng hoạt động cầu phao khi lưu tốc dòng chảy vượt quá 2 m/s.
Trong suốt một năm qua, trung tá Bình luôn có mặt tại đây, chịu trách nhiệm kỹ thuật và kiểm tra an toàn các đốt cầu, đảm bảo an toàn cho người dân qua sông. Anh chia sẻ: “Toàn đơn vị đã nỗ lực hết mình để cầu vận hành thông suốt. Nhiệm vụ sắp hoàn thành, chỉ còn vài ngày nữa, không thể chủ quan”.
**Dòng sông “khó đoán”**
Trung tá Bình nhớ lại trưa ngày 9/9/2024, khi cầu nối Tam Nông – Lâm Thao bị sập, đơn vị đã nhận lệnh khẩn cấp điều động lực lượng và phương tiện để bắc cầu phao tại xã Hương Nộn, huyện Tam Nông (cũ). Lữ đoàn công binh không chỉ thực hiện nhiệm vụ huấn luyện sẵn sàng chiến đấu mà còn trực tiếp tham gia cứu hộ cứu nạn.
Đến hơn 23h cùng ngày, 86 phương tiện các loại, cùng với bộ cầu phao PMP 60 tấn, đã có mặt tại vị trí tập kết, sẵn sàng cho việc bắc cầu. Trước đó, một tổ công tác đã khảo sát hiện trường để xác định đường cơ động cho xe và vị trí bắc cầu.
Vị trí được chọn để bắc cầu phao từng là bến đò dân sinh và cũng là nơi huấn luyện của một đơn vị quân đội. Địa chất hai bên bờ đảm bảo cho xe bắc cầu hạ thủy. Đoạn sông Hồng chảy qua khu vực này tương đối hẹp, độ sâu khoảng 6 mét, phù hợp cho cầu phao hoạt động. Tuy nhiên, do dòng sông thắt lại, lưu tốc dòng chảy rất lớn và rác tập trung nhiều, gây khó khăn cho việc dựng và neo giữ cầu.
Nhiệm vụ đặt ra lúc đó rất cấp bách, vì nếu không có cầu, người dân hai bên bờ sẽ phải đi đường vòng gần 40 km để giao thương. Mặc dù vậy, do mưa liên tục và nước sông chảy xiết, các chiến sĩ công binh chưa thể bắt đầu bắc cầu. Lưu tốc dòng chảy sau bão Yagi có lúc vượt quá 4 m/s, vượt xa ngưỡng cho phép vận hành cầu phao là 2 m/s.
Trong hai tuần tiếp theo, bộ đội tập trung củng cố nơi ăn ở, thực hiện cứu hộ và gia cố bến vượt, chuẩn bị cho xe bắc cầu hạ thủy. Đến ngày 29/9, khi mực nước sông Hồng ở mức cho phép, Lữ đoàn 249 lập tức bắc cầu và đảm bảo giao thông cho người dân chỉ sau một ngày.
Cầu phao PMP là bộ cầu vượt sông hiện đại nhất của Quân đội nhân dân Việt Nam, có thể sử dụng cho cả mục đích quân sự và dân sinh. Chiều dài tối đa sau khi lắp cầu 60T là 227 mét và cầu 20T là 382 mét. Cầu phao Phong Châu bắc qua sông Hồng dài gần 200 mét, gồm 30 đốt cầu.
Mặc dù chỉ mất hơn một giờ để bắc cầu, nhưng để vận hành an toàn trong suốt 365 ngày qua, hàng trăm cán bộ, chiến sĩ Lữ đoàn công binh vượt sông 249 đã thay nhau ứng trực 24/24. Trung tá Bình, người có hơn 25 năm kinh nghiệm bắc cầu, nhận xét: “Sông Hồng rất khó đoán”.
Dòng sông mang tên nền văn minh Việt cổ, chảy qua Bắc Bộ, tạo nên một đồng bằng phì nhiêu lâu đời nhất nước, nhưng điều kiện thủy văn lại rất khắc nghiệt. Anh Bình, người từng tham gia bắc cầu phao vượt sông ở nhiều tỉnh miền Bắc, khẳng định chưa từng gặp dòng chảy nào phức tạp như sông Hồng, đặc biệt là đoạn qua Phong Châu. Lưu tốc dòng chảy lớn, liên tục thay đổi, xoáy ngược, xoáy xuôi. Các cụ già trong vùng từng nhắc nhở bộ đội “nước dữ lắm đấy”, và trong quá trình làm nhiệm vụ, cán bộ, chiến sĩ đã có những lúc mất ăn mất ngủ.
Trung tá Bình cho biết mỗi đốt cầu được cố định bằng một neo vuông góc với mặt nước, phù hợp với dòng chảy ổn định và ít rác. Tuy nhiên, do sông Hồng có lưu tốc lớn và nhiều rác, hai neo chùm nặng hàng chục tấn đã bị cuốn trôi xuống đáy sông và bị vùi lấp, đến nay vẫn chưa có cách nào trục vớt.
Do không thể sử dụng neo tời nguyên bản của bộ cầu, vốn chỉ phục vụ cho mục đích quân sự ngắn ngày, Công binh 249 đã phải sử dụng neo tời do đơn vị tự nghiên cứu. Để neo giữ và vận hành, bộ đội đã đưa toàn bộ hệ thống dây cáp về hai bên đầu cầu và cố định góc 45 độ. Cả thượng lưu và hạ lưu đều sử dụng dây cáp thép chịu lực lớn từ phi 13 đến phi 20, vận hành bằng tời máy và tời tay để giữ cho nhịp cầu ổn định.
Cầu phao hoạt động từ 5h đến 21h hàng ngày. Vào rạng sáng, tiểu thương và xe cộ xếp hàng dài chờ bộ đội mở barie để qua sông. Mỗi đầu cầu có bốn chiến sĩ túc trực giúp người dân đẩy xe hàng và hỗ trợ học sinh di chuyển. Đến giờ quy định, công binh tạm dừng lưu thông để bảo quản, kiểm tra kỹ thuật từng đốt cầu, hàn vá và sửa chữa nếu cần thiết. Công việc kết thúc lúc 23h, bộ đội đóng cầu để nghỉ ngơi.
Thời gian đầu, người dân đề xuất công binh mở cầu sớm và đóng cầu muộn hơn. Tuy nhiên, trung tá Bình cho biết nếu kéo dài vài tháng thì có thể cân nhắc, nhưng việc duy trì liên tục trong một năm sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của bộ đội. Ngoài việc duy trì giao thông, công binh còn phải kiểm tra kỹ thuật đến nửa đêm. Sau khi đóng cầu, đơn vị cắt cử chiến sĩ trực gác để đảm bảo an toàn và theo dõi mực nước lên xuống hàng giờ để kịp thời thông báo cho chỉ huy.
Trung tá Bình tham gia vào các nhóm thủy văn miền Bắc từ Lào Cai đến Phú Thọ, đều đặn theo dõi thông tin về mưa và mực nước mỗi ngày. Anh nhắc lại: “Dòng sông khó đoán không biết lối nào mà lần”. Việc cắt cầu quá sớm sẽ gây khó khăn cho người dân, nhưng cắt quá muộn thì có nguy cơ cầu bị trôi. Vì vậy, bộ đội luôn phải canh nước lên để kịp thời ứng phó. Ngoài thông tin thủy văn được cung cấp, công binh còn đóng cọc tiêu đánh dấu mực nước lên xuống mỗi ngày để kịp thời xử lý tình huống.
Trong một năm duy trì, Lữ đoàn 249 đã nhiều lần phải tạm cắt cầu do mực nước biến đổi nhanh chóng. Tháng 10/2024, lũ về, nước sông dâng cao khiến bộ đội phải tạm cắt cầu hai lần. Khi thấy mực nước lên nhanh, hơn 60 quân nhân đã được huy động để cắt cầu khẩn cấp. Bộ đội hợp lực dùng cả tời tay và tời máy để đẩy một cánh cầu bờ Tam Nông lên thượng lưu, cánh còn lại phía bờ Lâm Thao phải đưa xuống hạ lưu để neo ghìm.
Hai tháng trước, vào ngày 11/6, lưu tốc dòng chảy lên tới 3 m/s, mang theo nhiều rác và cành cây lớn mắc vào cầu, khiến nước tràn lên mặt cầu. Lúc 9h, bộ đội phải tạm dừng cho người dân qua sông để cắt cầu khẩn cấp. Mỗi khi cầu phao tạm dừng, bộ đội sử dụng phà quân sự để đưa người dân, xe máy và xe đạp qua sông.
**Giữ cầu, xây bến**
Sau Tết là những ngày “tạm nhàn nhã” của các chiến sĩ công binh khi nước cạn và mặt sông hiền hòa. Nhiệm vụ của đơn vị lúc này không chỉ là duy trì hoạt động của cầu phao mà còn thi công công trình cải tạo, sửa chữa bến vượt.
Thượng tá Đào Văn Hưng, Phó lữ đoàn trưởng Lữ đoàn 249, cho biết trong quá trình khảo sát vị trí bắc cầu phao vào tháng 9/2024, bộ đội đã phát hiện sạt lở hai bên bờ. Nếu tình trạng này kéo dài, có nguy cơ gây xâm thực, ảnh hưởng đến vườn tược và công trình dân sinh. Đơn vị đã báo cáo lên lãnh đạo Binh chủng Công binh và đề xuất gia cố bến vượt. Sau khi các cơ quan chức năng kiểm tra và khảo sát, Bộ Quốc phòng đã đồng ý chủ trương.
Các hạng mục cải tạo bến vượt chủ yếu nằm dưới nước, nên bộ đội công binh phải đắp bờ vây, hút nước rồi mới kè taluy hai bên bờ kéo dài xuống lòng sông. Bộ đội thi công ngày đêm, phấn đấu hoàn thành công trình cải tạo cùng thời điểm khánh thành cầu Phong Châu mới.
Thượng tá Hưng cho biết: “Công trình sẽ giúp chống sạt lở, đảm bảo an toàn cho nhà cửa của người dân hai bên bến sông”. Sau khi tháo dỡ cầu phao, Lữ đoàn sẽ bàn giao lại cho Quân khu 2 để làm bến huấn luyện.
Con đường dẫn xuống bến vượt được mở rộng vài chục mét, giúp các phương tiện qua cầu phao dễ dàng hơn. Anh Hưng và anh Bình nhớ lại, một năm trước, nơi này lau sậy mọc cao quá đầu người. Vào ngày đầu tiên có mặt, bộ đội phải dùng dao rựa phát quang để tìm vị trí bắc cầu. Trong cơn mưa lớn, các chiến sĩ công binh ở lều bạt dã chiến, chia nhau ở nhờ trường học, nhà văn hóa và nhà dân, đồng thời cấp tốc sửa sang nơi đóng quân.
Sở chỉ huy tạm thời của Lữ đoàn được đặt bên bờ Tam Nông, cách cầu vài trăm mét, vốn là một nhà máy gạch bỏ hoang được người dân dùng để chăn bò. Sau một năm, dãy nhà hoang đã trở thành phòng khách, phòng ở, phòng giao ban và nhà ăn. Nơi chăn bò trước đây đã biến thành vườn rau, giàn mướp, khu nuôi gà và khu kỹ thuật. Cuộc sống không còn tạm bợ trong suốt 365 ngày giữ cầu phao, chờ đợi cầu mới được xây dựng.
Trước ngày cầu Phong Châu mới khánh thành, cán bộ chiến sĩ Lữ đoàn vẫn túc trực hai đầu cầu, hỗ trợ người dân và xe cộ qua lại giữa hai bờ. Trong hơn một năm qua, cầu phao đã đảm bảo cho hơn 5 triệu lượt người và phương tiện đi lại qua sông, trung bình mỗi ngày gần 14.000 lượt.
Cũng như người dân hai bên sông, bộ đội công binh cũng đang đếm ngược từng ngày chờ cầu Phong Châu mới khánh thành, để người dân có thể đi lại an toàn, đơn vị hoàn thành nhiệm vụ và yên tâm tháo dỡ cầu phao. Trung tá Bình và đồng đội sẽ không còn phải lo lắng canh nước sông Hồng mỗi khi trời mưa to.
Admin
Nguồn: VnExpress
