Điện ảnh Việt Nam đã tái hiện câu chuyện 81 ngày bảo vệ Thành cổ Quảng Trị qua hai tác phẩm tiêu biểu, “Mùi cỏ cháy” (2012) và “Mưa đỏ” (2025), cách nhau hơn một thập kỷ.
Tiến sĩ Hồ Khánh Vân, Phó trưởng khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP HCM), nhận định rằng dù thuộc về hai thế hệ đạo diễn khác nhau và có góc nhìn riêng, cả hai bộ phim đều tạo được sự xúc động mạnh mẽ trong lòng khán giả, đặc biệt là giới trẻ, giúp họ hiểu sâu sắc hơn về quá khứ hào hùng nhưng cũng đầy bi tráng của dân tộc.
Cả hai tác phẩm đều truyền tải thông điệp về tinh thần hy sinh cao cả và lòng yêu nước sâu sắc, đồng thời phản ánh nỗi đau chiến tranh qua hình tượng những người lính trẻ tuổi. Trong “Mùi cỏ cháy”, các nhân vật chính là những sinh viên trẻ, lên đường nhập ngũ theo lệnh tổng động viên, tuổi thanh xuân của họ bị vùi lấp giữa bom đạn và khói lửa chiến trường Quảng Trị.
Bốn nhân vật chính Hoàng, Thành, Thăng, Long đại diện cho thế hệ trẻ mang lý tưởng “quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Tuy nhiên, họ cũng không giấu được những rung động đầu đời, nỗi sợ hãi trước bom đạn và những ước mơ còn dang dở về giảng đường, về những mối tình chớm nở.
Hình ảnh những tân binh được khắc họa ở phần đầu phim qua những khoảnh khắc đời thường như câu hát nghịch ngợm của Long, thú vui bắt ve của Thành hay trò chọi dế của Thăng. Giữa những giờ huấn luyện gian khổ, họ vẫn tìm thấy niềm vui trong âm nhạc, thơ ca, sinh hoạt văn nghệ. Nhưng khi bước vào chiến trường, họ trưởng thành hơn, sống có lý tưởng và hiểu rõ giá trị của hòa bình.
Tương tự, “Mưa đỏ” khắc họa sự kiên cường, bất khuất của những người lính tuổi mười tám, đôi mươi trước áp lực khủng khiếp của bom đạn quân thù. Các chiến sĩ Tiểu đội 1 đến từ nhiều vùng quê khác nhau, mang những tính cách riêng biệt, nhưng đều có chung mục tiêu chiến đấu vì hòa bình.
Trong những khoảnh khắc bình yên hiếm hoi, họ chia sẻ về gia đình, tình yêu, viết nhạc, vẽ tranh, thậm chí coi cái chết như một trò đùa. Nhân vật trung tâm là Cường (Đỗ Nhật Hoàng), một sinh viên Nhạc viện tài hoa, giỏi võ, đã từ bỏ cơ hội du học để nhập ngũ. Ngay cả khi hầm trú ẩn ngập nước, da thịt lở loét vì ghẻ, đội trưởng Tạ vẫn giữ tinh thần lạc quan, khao khát đánh giặc để quên đi thực tại khó khăn.
Tuy cùng khai thác một đề tài, hai bộ phim có sự khác biệt về quy mô dàn dựng và góc nhìn nghệ thuật. “Mùi cỏ cháy” với kinh phí hạn hẹp, đã khắc họa sự khốc liệt của chiến tranh qua cảnh những người lính vượt sông Thạch Hãn, đơn vị 107 người, sau khi qua sông chỉ còn lại 49. Bên kia bờ, thương binh nằm la liệt, tử sĩ được khiêng ra khỏi thành. Nhân vật Long hoảng loạn và hy sinh trong một trận pháo kích.
Đạo diễn Nguyễn Hữu Mười đã khéo léo đưa chất thơ vào những chi tiết nhỏ, thể hiện tinh thần lãng mạn của những người lính ngay cả trong mất mát. Đó là cảnh đồng đội chôn cất Long cùng với tấm ri-đô, chiếc đàn guitar cháy dở và chiếc khăn tay nhuốm máu. Giữa muôn vàn khó khăn, họ vẫn giữ vững lòng dũng cảm. Thành xông lên với lưỡi lê khi súng đã hết đạn, hay Thăng liều mình nhảy xuống sông nối dây cáp để giữ liên lạc.
Trong khi “Mùi cỏ cháy” tập trung vào sự gần gũi, đời thường, thì “Mưa đỏ” được đầu tư lớn hơn, kết hợp cảnh quay thực địa với kỹ xảo hiện đại. Bộ phim chú trọng vào các đại cảnh, tái hiện cảnh quân địch càn quét bằng vũ khí tối tân, biến thành cổ thành bình địa. Góc nhìn của bộ phim mang đậm tính sử thi và bi tráng, đồng thời khơi dậy niềm tự hào dân tộc.
Thông điệp của hai bộ phim cũng có sự chuyển dịch. “Mùi cỏ cháy” nhấn mạnh sự hy sinh tuổi trẻ cho lý tưởng dân tộc, còn “Mưa đỏ” lồng ghép yếu tố hàn gắn, hòa hợp dân tộc, phản ánh cách nhìn đương đại. Tác phẩm của đạo diễn Đặng Thái Huyền mang đến góc nhìn nhân văn về những người lính Việt Nam Cộng hòa. Nhân vật Quang (Steven Nguyễn) đau lòng trước cảnh dân thường thiệt mạng, ánh mắt trẻ thơ mất mát và day dứt khi từ biệt mẹ trước lúc ra trận.
Nếu “Mùi cỏ cháy” từng bị chê vì diễn xuất còn mang tính “kịch”, lời thoại nặng tính tuyên truyền, thì “Mưa đỏ” đã phần nào khắc phục được hạn chế này nhờ dàn diễn viên được đánh giá là phù hợp với vai diễn, cách thể hiện giàu cảm xúc và đậm chất điện ảnh. Tuy nhiên, việc tập trung vào quy mô trận đánh đôi khi khiến một số chi tiết tâm lý nhân vật chưa được khai thác sâu sắc, như chuyện tình tay ba giữa Cường, Quang và Hồng bị nhận xét là ôm đồm.
Trên các diễn đàn điện ảnh lớn, nhiều khán giả sau khi xem “Mưa đỏ” đã tìm xem lại “Mùi cỏ cháy”. “Mong điện ảnh Việt có nhiều tác phẩm về lịch sử để chúng ta biết trân trọng hòa bình”, một khán giả bình luận. Một khán giả trẻ khác chia sẻ: “Cả hai phim đã thôi thúc tôi tìm đọc tài liệu, xem lại các trận đánh lịch sử. Nhờ đó, tôi càng thấm thía hơn những hy sinh to lớn của thế hệ cha ông”.
“Mưa đỏ” hiện đang là phim Việt có doanh thu cao nhất từ trước đến nay, với hơn 750 tỷ đồng. Nhà sản xuất cho biết bộ phim sẽ ngừng chiếu tại rạp vào ngày 28/9, sau hơn một tháng phát hành, và sau đó sẽ ra mắt trên các nền tảng trực tuyến.
Admin
Nguồn: VnExpress
