**Những cạm bẫy tiêu dùng “ngắn hạn” của người nghèo**
Trong bối cảnh thế giới vẫn còn hơn một tỷ người sống dưới mức nghèo khổ, nghiên cứu của nhà kinh tế học Abhijit Banerjee, người đoạt giải Nobel Kinh tế năm 2019, chỉ ra một thực tế đáng suy ngẫm: người nghèo thường đưa ra những lựa chọn chi tiêu mang tính ngắn hạn, thay vì đầu tư cho tương lai.
Ông Banerjee từng kể lại câu chuyện khi hỏi một nông dân nghèo ở Morocco về dự định nếu có thêm tiền, người này không ngần ngại đáp sẽ mua thêm đồ ăn ngon. Khi được hỏi về việc sẽ làm gì nếu có nhiều tiền hơn nữa, câu trả lời vẫn không thay đổi. Điều này cho thấy xu hướng ưu tiên những nhu cầu trước mắt, những thú vui tức thời của người nghèo.
George Orwell, trong cuốn sách “Đường đến Bến tàu Wigan”, cũng từng nhận xét rằng người nghèo thường có xu hướng tiêu thụ những thực phẩm như bánh mì trắng, khoai tây, thịt hộp, thay vì lựa chọn những thực phẩm lành mạnh và kinh tế hơn. Ông viết: “Một triệu phú có thể ăn bánh quy và nước cam, nhưng người nghèo thường bị cám dỗ bởi những thứ ngon miệng”.
Như vậy, có thể thấy rằng, thực phẩm và giải trí là những lĩnh vực mà người nghèo sẵn sàng chi tiền để xoa dịu cuộc sống hiện tại, dù điều đó có thể ảnh hưởng đến tương lai của họ. Họ có xu hướng ít đầu tư vào những yếu tố mang tính bền vững như sức khỏe và giáo dục.
**Thiếu thông tin và dễ bị lừa đảo**
Ngoài việc tập trung vào những nhu cầu ngắn hạn, người nghèo còn gặp bất lợi về mặt thông tin. Trong khi người giàu có thể dễ dàng tiếp cận những thông tin quan trọng để đầu tư và kinh doanh, người nghèo thường phải dựa vào những nguồn tin truyền miệng hoặc mạng xã hội, vốn chứa đựng nhiều thông tin sai lệch.
Chính vì sự thiếu hụt về thông tin và kỹ năng thẩm định, người nghèo thường dễ rơi vào bẫy của những hình thức lừa đảo đầu tư đa cấp, hứa hẹn lợi nhuận cao. Họ có xu hướng đầu tư theo đám đông và dễ dàng mất trắng tài sản.
**Giáo dục chưa được coi trọng đúng mức**
Mặc dù giáo dục được xem là chìa khóa để thoát nghèo, nhưng thực tế cho thấy trẻ em nghèo thường bỏ học sớm, ngay cả khi được tiếp cận với các chương trình giáo dục bắt buộc và miễn phí. Ở nhiều quốc gia, trẻ em nghèo phải đi làm từ khi còn rất nhỏ để phụ giúp gia đình, và cha mẹ thường không muốn mạo hiểm đầu tư vào một tương lai không chắc chắn.
Ngay cả khi trẻ em nghèo được đến trường, kết quả học tập kém cũng có thể khiến các em bị loại khỏi hệ thống giáo dục, làm nản lòng các bậc phụ huynh. Một thí nghiệm của nhà kinh tế học Banerjee cho thấy, cha mẹ ở các khu vực nghèo thường kỳ vọng con cái kiếm được nhiều tiền và có xe sang, trong khi cha mẹ ở các khu vực phát triển lại có những kỳ vọng đa dạng hơn về tương lai của con cái.
**Vòng luẩn quẩn của thiếu vốn và thiếu cơ hội**
Nhiều người cho rằng, người nghèo khó thoát nghèo vì thiếu vốn để khởi nghiệp và khó tiếp cận các khoản vay ngân hàng do không có tài sản thế chấp. Từ thực tế này, Muhammad Yunus đã khởi xướng mô hình ngân hàng vi mô cho người nghèo, nhưng lãi suất cho vay thường cao hơn do chi phí thẩm định và thu hồi nợ lớn. Điều này khiến cho vòng tuần hoàn lành mạnh giữa ngân hàng và người vay khó hình thành, và nhiều người nghèo vẫn phải tìm đến các hình thức vay nóng.
Trong khi người giàu có vốn, quan hệ và thông tin để sẵn sàng chấp nhận rủi ro và dễ dàng đạt được thành công, người nghèo lại ngại rủi ro, không có vốn tích lũy và dễ thất bại. Đây là vòng xoáy của “hiệu ứng Matthew” trong kinh tế: “Ai có sẽ được cho thêm, ai không có sẽ mất cả cái đang có”.
Nhiều người nghèo hy vọng vào xổ số như một con đường đổi đời nhanh chóng, nhưng đó chỉ là may rủi. Thực tế, cách bền vững nhất để giúp họ thoát nghèo là tạo thêm cơ hội về giáo dục, tiếp cận thông tin và vốn khởi nghiệp.
Tóm lại, theo Banerjee, nguyên nhân sâu xa của tình trạng nghèo đói không phải là do sự lười biếng hay thiếu kỷ luật, mà là do môi trường sống, thiếu tầm nhìn dài hạn và thiếu công cụ để tích lũy và đầu tư. Người nghèo thường bị trói buộc trong những nhu cầu trước mắt, trong khi người giàu luôn nghĩ về tương lai.
Admin
Nguồn: VnExpress
