Mỗi năm học mới đến, các cuộc họp phụ huynh đầu năm lại trở thành nỗi lo của nhiều gia đình, không chỉ vì vấn đề thời gian mà còn do những khoản đóng góp “tự nguyện” nhưng lại khó lòng từ chối.
Vai trò của Ban đại diện cha mẹ học sinh, vốn được kỳ vọng là cầu nối giữa nhà trường và phụ huynh, đang làm dấy lên những tranh luận trong dư luận: Liệu có nên tiếp tục duy trì mô hình này, hay cần thiết phải loại bỏ hoàn toàn?
Khi “tự nguyện” trở thành áp lực vô hình
Bản chất của sự “tự nguyện” trong các khoản đóng góp của phụ huynh là xuất phát từ thiện chí và tinh thần tự do lựa chọn. Thế nhưng, thực tế cho thấy, ranh giới giữa “tự nguyện” và “áp lực” ngày càng trở nên mờ nhạt. Khi sự lựa chọn không còn mang tính tự do thực sự, mà trở thành một nghĩa vụ ngầm, khó có thể từ chối nếu không muốn bị tách biệt hoặc bị đánh giá là thiếu trách nhiệm, thì khái niệm “tự nguyện” đã bị biến tướng.
Điều này dẫn đến một hệ quả đáng lo ngại, đó là nhiều gia đình dù kinh tế eo hẹp vẫn phải cố gắng đóng góp để tránh bị cô lập hoặc gây mất đoàn kết. Trong trường hợp này, “tự nguyện” không còn là biểu hiện của sự đồng thuận chân thành mà trở thành một hình thức bắt buộc ngầm, gây tổn hại đến sự bình đẳng và công bằng trong cộng đồng phụ huynh.
Thêm vào đó, sự thiếu rõ ràng trong các quy định và sự giám sát lỏng lẻo tạo điều kiện cho việc lợi dụng vận động đóng góp, gây ra những áp lực không đáng có. Khi đó, Ban đại diện thay vì hỗ trợ nhà trường lại trở thành công cụ để thực hiện các khoản thu không chính thức, làm suy giảm niềm tin của phụ huynh.
Do đó, vấn đề không chỉ nằm ở số tiền đóng góp mà còn ở phương thức vận động, quản lý và truyền thông về các khoản thu này. Nếu không được giải quyết một cách nghiêm túc, “tự nguyện” sẽ không còn là sự sẻ chia mà trở thành gánh nặng, đẩy các gia đình vào tình thế khó xử và làm tổn thương mối quan hệ vốn cần dựa trên sự tin tưởng và đồng thuận.
Lạm thu: Lỗi tại mô hình hay cách thức vận hành?
Khi các khoản đóng góp “tự nguyện” trở thành gánh nặng thường trực mỗi đầu năm học, nhiều người đổ lỗi cho Ban đại diện cha mẹ học sinh. Tuy nhiên, cần phải có cái nhìn khách quan và sâu sắc hơn: bản thân mô hình này không sai, vấn đề nằm ở cách vận hành thiếu kiểm soát và đi lệch khỏi mục tiêu ban đầu.
Ban đại diện được thành lập với mục đích hỗ trợ nhà trường trong công tác phối hợp giáo dục, là nơi thể hiện tiếng nói chung của phụ huynh, nhằm tạo điều kiện học tập tốt hơn cho học sinh. Nhưng trong quá trình thực hiện, nhiều nơi đã biến mục tiêu “đồng hành” thành “đại diện quyền lực”, tự ý vận động, thu chi không minh bạch, vượt quá giới hạn cho phép.
Vấn đề trở nên nghiêm trọng hơn khi ranh giới giữa hỗ trợ và can thiệp bị xóa nhòa, khiến tổ chức này không còn là cầu nối thiện chí mà trở thành công cụ cho các khoản thu trái quy định. Câu hỏi đặt ra là: Lỗi nằm ở bản chất của mô hình, hay do sự buông lỏng quản lý, thiếu hướng dẫn và giám sát trong thực tế?
Việc xóa bỏ hoàn toàn Ban đại diện có thể giải quyết được phần nổi của vấn đề, nhưng đồng thời cũng tạo ra khoảng trống trong mối liên hệ giữa nhà trường và phụ huynh, điều vốn rất cần thiết trong bối cảnh giáo dục hiện nay. Thay vì phủ nhận tất cả, cần nhìn thẳng vào những điểm yếu trong cơ chế vận hành và bắt đầu từ đó để cải tổ.
Điều mà xã hội mong muốn không phải là một tổ chức đại diện hình thức, mà là một mô hình hoạt động đúng vai trò, minh bạch, dân chủ và thực chất. Một tổ chức của phụ huynh, vì học sinh, chứ không phải đại diện cho những áp lực tài chính vô hình đè nặng lên vai người lớn và trẻ em.
Giữ lại, nhưng cần thay đổi một cách triệt để
Việc loại bỏ hoàn toàn Ban đại diện cha mẹ học sinh có thể là một giải pháp đơn giản nhưng lại thiếu đi sự cân nhắc kỹ lưỡng và tầm nhìn dài hạn. Trên thực tế, tổ chức này đóng vai trò quan trọng trong việc kết nối giữa gia đình và nhà trường, tạo nên sự phối hợp chặt chẽ để nâng cao chất lượng giáo dục và chăm sóc học sinh. Tuy nhiên, vấn đề không nằm ở việc có hay không mà ở cách thức vận hành và quản lý tổ chức đó.
Nếu chỉ duy trì mà không có sự thay đổi cơ bản, Ban đại diện sẽ tiếp tục hoạt động theo những cơ chế cũ kỹ, dễ dẫn đến tình trạng lạm quyền, thiếu minh bạch và gây áp lực không chính đáng cho phụ huynh.
Do đó, để phát huy đúng chức năng, cần có một cuộc cải cách toàn diện trong cách thức tổ chức, giám sát và công khai hoạt động của Ban đại diện. Sự minh bạch không chỉ là yếu tố bắt buộc để xây dựng niềm tin mà còn là điều kiện tiên quyết để đảm bảo mọi phụ huynh đều được đối xử công bằng, không phải chịu những áp lực tài chính vô hình.
Chỉ khi có sự thay đổi thực chất, Ban đại diện mới có thể trở thành điểm tựa vững chắc, là cầu nối hiệu quả giữa nhà trường và gia đình, giúp giáo dục phát triển theo hướng hài hòa và bền vững. Mặt khác, việc tạo ra các cơ chế giám sát chặt chẽ và nâng cao nhận thức của phụ huynh về quyền và nghĩa vụ của mình cũng góp phần đẩy lùi những hiện tượng tiêu cực, giữ cho tổ chức này luôn vận hành trong khuôn khổ đạo đức và pháp luật.
Tóm lại, thay vì xóa bỏ, điều cần làm là nhìn nhận đúng giá trị tiềm ẩn của Ban đại diện cha mẹ học sinh, đồng thời mạnh dạn thực hiện những thay đổi triệt để, để tổ chức này thực sự phục vụ cho sự phát triển của học sinh và tạo dựng một môi trường giáo dục minh bạch, công bằng. Đây là con đường duy nhất để vừa giữ được lợi ích lâu dài, vừa khắc phục được những hạn chế đang tồn tại.
Không thể để phụ huynh “làm thay” việc của nhà trường
Giáo dục là trách nhiệm của toàn xã hội, trong đó gia đình và nhà trường phải phối hợp chặt chẽ. Tuy nhiên, phối hợp không có nghĩa là thay thế hoặc buông lỏng trách nhiệm. Ban đại diện cha mẹ học sinh, nếu bị biến thành công cụ tài chính, gây chia rẽ, tạo áp lực, thì rõ ràng không còn phù hợp. Chúng ta không nhất thiết phải xóa bỏ, nhưng càng không thể giữ lại một mô hình đang bị hiểu sai, làm sai và sử dụng sai mục đích.
Nếu không thay đổi triệt để, Ban đại diện phụ huynh sẽ tiếp tục là “cơn ác mộng đầu năm học” của nhiều gia đình, một hình thức lạm thu được hợp thức hóa dưới vỏ bọc “tự nguyện”.
Admin
Nguồn: VnExpress
