Chỉ vài tháng sau chiến dịch không kích của Mỹ và Israel nhắm vào các cơ sở hạt nhân trọng yếu của Iran, hình ảnh vệ tinh cho thấy quốc gia này đang đẩy mạnh hoạt động xây dựng tại một cơ sở ngầm bí mật.
Địa điểm xây dựng, được gọi là Kuh-e Kolang Gaz La, hay Núi Pickaxe, nằm cách cơ sở hạt nhân Natanz khoảng 1,6 km về phía nam. Các chuyên gia đã phân tích hình ảnh vệ tinh và chỉ ra ba thay đổi đáng chú ý kể từ sau cuộc không kích ngày 22/6: xây tường bao an ninh bên ngoài, gia cố lối vào hầm và tăng lượng đất đào. Những dấu hiệu này cho thấy công việc xây dựng dưới lòng đất đang được tiến hành.
Hình ảnh vệ tinh gần đây cũng ghi nhận sự xuất hiện của thiết bị hạng nặng và phương tiện xây dựng. Joseph Rodgers, chuyên gia tại Trung tâm Chiến lược và Nghiên cứu Quốc tế (CSIS), nhận định sự hiện diện của xe ben, xe kéo và các thiết bị hạng nặng khác cho thấy việc xây dựng và mở rộng cơ sở ngầm đang diễn ra.
Báo cáo trước đó của CSIS cũng cho thấy Iran đã xây dựng hơn 1.200 mét tường bao an ninh ở rìa phía tây của cơ sở từ cuối tháng 6, gần như hoàn tất lớp bảo vệ toàn khu vực. Một con đường cũng được san ủi dọc theo hàng rào an ninh này.
Sarah Burkhard, thành viên Viện Khoa học và An ninh Quốc tế, cho biết khung bê tông của một trong các đường hầm dẫn vào cơ sở ở phía đông đã được phủ thêm đất đá để tăng cường khả năng bảo vệ trước các cuộc không kích. Bà cũng lưu ý rằng lượng vật liệu dư thừa bên cạnh lối vào đường hầm phía đông đã tăng lên.
Mục đích thực sự của công trình Núi Pickaxe vẫn còn là một ẩn số. Các thanh sát viên quốc tế chưa từng được phép tiếp cận cơ sở này, và Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) Rafael Mariano Grossi cho biết Tehran đã từ chối trả lời các câu hỏi của ông về địa điểm này.
Các nhà phân tích ước tính không gian ngầm bên dưới Núi Pickaxe có thể còn sâu hơn cả “pháo đài” Fordow, với độ sâu dự kiến khoảng 79-100 mét và rộng khoảng 2,5 km2, cùng hai lối vào ở phía đông và phía tây.
Iran từng tuyên bố rằng cơ sở này sẽ là nhà máy sản xuất và lắp ráp máy ly tâm để làm giàu uranium, thay thế cho một địa điểm đã bị phá hoại. Tuy nhiên, kích thước và độ sâu của công trình đã khiến giới phân tích nghi ngờ về một mục đích khác, có thể là cơ sở làm giàu uranium bí mật hoặc kho bảo quản uranium đã làm giàu gần cấp độ vũ khí.
Một quan chức Nhà Trắng khẳng định chính quyền sẽ tiếp tục theo dõi mọi nỗ lực tái thiết chương trình hạt nhân của Iran và không cho phép nước này sở hữu vũ khí hạt nhân. Bộ trưởng Quốc phòng Israel cũng từng cảnh báo về khả năng tấn công Iran để ngăn chặn các dự án hạt nhân hoặc tên lửa tầm xa.
Trước cuộc tấn công của Israel vào ngày 13/6, IAEA báo cáo rằng Iran đã tích lũy gần 408 kg uranium làm giàu cấp độ 60%, gần đạt mức độ tinh khiết cần thiết để chế tạo vũ khí hạt nhân. Hiện không rõ số phận và vị trí kho dự trữ này, làm dấy lên lo ngại về khả năng Iran sử dụng chúng để phát triển bom nguyên tử.
Các nhà phân tích cho rằng hoạt động xây dựng mới tại Núi Pickaxe có thể là một nỗ lực củng cố công trình trước nguy cơ bị tấn công hoặc xâm nhập trong tương lai. Jeffrey Lewis, chuyên gia tại Trung tâm Nghiên cứu Không phổ biến vũ khí James Martin, nhận định Iran có thể đã quyết định mở rộng cơ sở để chuyển thêm hoạt động của chương trình hạt nhân xuống sâu dưới lòng đất.
Việc giám sát hoạt động của Iran trở nên khó khăn hơn do Tehran không hoàn toàn hợp tác với các thanh sát viên của IAEA. Dù Iran và IAEA đã đạt thỏa thuận cho phép các thanh sát viên tiếp cận tất cả các địa điểm hạt nhân, Iran gần đây đã bày tỏ hoài nghi về thỏa thuận này.
Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian từng tuyên bố Tehran sẽ theo đuổi con đường ngoại giao với Washington vì lo ngại về các cuộc tấn công tái diễn. Tuy nhiên, Thư ký Hội đồng An ninh Quốc gia Tối cao Iran Ali Larijani tuyên bố sẽ chấm dứt mọi hợp tác với IAEA nếu nước này bị áp các biện pháp trừng phạt.
Larijani phủ nhận mọi hoạt động mới tại Núi Pickaxe, nhưng không loại trừ khả năng các địa điểm hạt nhân có thể tiếp tục hoạt động hoặc bị đóng cửa trong tương lai.
Hình ảnh vệ tinh cho thấy Iran đã hứng chịu thiệt hại nặng nề tại ba cơ sở hạt nhân lớn do chiến dịch không kích của Israel và Mỹ. Viện Khoa học và An ninh Quốc tế kết luận rằng các cuộc tấn công đã làm tê liệt gần 22.000 máy ly tâm của Iran tại Fordow, Natanz và Isfahan.
Hoạt động mới tại ba địa điểm này diễn ra rất hạn chế, cho thấy Iran đang cảnh giác trước nguy cơ bị không kích lần nữa.
Đánh giá hồi tháng 7 chỉ ra cuộc tấn công vào Fordow đã làm sụp đổ cơ sở hạ tầng nằm sâu dưới lòng đất. Các hố bom đang được lấp lại, có lẽ nhằm ổn định hoặc ngăn chặn sự đổ sập thêm của cơ sở.
IAEA cho biết họ không biết vị trí kho dự trữ uranium làm giàu 60% của Iran, nhưng tin rằng chúng đã được chôn dưới lòng đất.
Kelsey Davenport, giám đốc về chính sách không phổ biến vũ khí tại Hiệp hội Kiểm soát vũ khí, cảnh báo rằng sẽ là sai lầm nếu đánh giá thấp khả năng của Tehran. Bà cho rằng Iran vẫn có khả năng tái khởi động nhanh chóng nếu họ quyết định xây dựng vũ khí hạt nhân nằm sâu dưới lòng đất.
Trong bối cảnh căng thẳng leo thang, cộng đồng quốc tế tiếp tục theo dõi sát sao mọi động thái của Iran liên quan đến chương trình hạt nhân của nước này, đặc biệt là các hoạt động tại cơ sở ngầm Núi Pickaxe.
Admin
Nguồn: VnExpress
