Trong bối cảnh Luật Thuế thu nhập cá nhân sửa đổi đang được xem xét, sàn giao dịch tiền số Binance đã gửi công văn góp ý lên Bộ Tài chính, trong đó đặc biệt nhấn mạnh đến việc đánh thuế đối với giao dịch tài sản số. Binance khuyến nghị nên xem xét lại phương án đánh thuế trên tổng giá bán tài sản số và đề xuất miễn thuế cho các nhà tạo lập thị trường.
Nhà tạo lập thị trường, thường là các cá nhân hoặc tổ chức chuyên cung cấp thanh khoản cho thị trường, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sự ổn định của thị trường. Họ liên tục sẵn sàng mua và bán tài sản ở mức giá công khai, tạo điều kiện cho các giao dịch diễn ra suôn sẻ. Đổi lại, họ hưởng lợi từ chênh lệch giá mua và giá bán.
Binance đề xuất rằng thu nhập từ chuyển nhượng tài sản số nên được xem là thu nhập từ chuyển nhượng vốn. Theo đó, thuế nên được tính dựa trên lợi nhuận ròng, tức là giá bán trừ đi giá mua và các chi phí liên quan, sau đó nhân với thuế suất 20%. Trong trường hợp không thể xác định lợi nhuận ròng, Binance đề xuất mức thuế 0,1% trên giá chuyển nhượng.
Đại diện Binance nhấn mạnh: “Cách tiếp cận này hướng đến sự cân bằng giữa tính đơn giản và công bằng, đồng thời đảm bảo việc đánh thuế tài sản số phù hợp với các nguyên tắc đã được thiết lập trong việc đánh thuế các giao dịch chứng khoán.”
Tuy nhiên, sàn giao dịch tiền số lớn nhất thế giới cũng lưu ý rằng việc đánh thuế trên tổng giá trị giao dịch, dù ở mức thấp, cũng có thể làm giảm đáng kể động lực giao dịch tài sản số. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến toàn ngành, bởi thuế này đánh vào mọi giao dịch dựa trên tổng giá bán trước thuế, ngay cả khi người bán đang bị lỗ. Hơn nữa, việc này có thể khiến các giao dịch tần suất cao trở nên không khả thi, vì các nhà giao dịch thường thực hiện khối lượng lớn giao dịch với biên lợi nhuận thấp thông qua thuật toán tự động.
Theo Binance, việc áp dụng thuế đồng loạt có thể dẫn đến nghĩa vụ thuế vượt quá lợi nhuận thực tế, làm giảm các giao dịch thường xuyên và giảm thanh khoản thị trường. Sự vắng mặt của các nhà tạo lập thị trường sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hoạt động và sự ổn định của nền kinh tế tài sản số.
Nếu nền kinh tế tài sản số suy thoái, số lượng người tham gia thị trường sẽ giảm, dẫn đến thiếu hụt tổng thu ngân sách từ thuế. Những tác động tiêu cực này đã được ghi nhận ở các khu vực pháp lý áp dụng thuế giao dịch tương tự.
Ví dụ, Indonesia đã áp thuế 0,22% đối với giao dịch chuyển nhượng tài sản mã hóa. Ngay sau khi thực thi vào năm 2022, họ đã miễn trừ cho các nhà tạo lập thị trường để giảm thiểu tác động lên thanh khoản. Tuy nhiên, thu ngân sách thuế tài sản mã hóa của Indonesia vẫn giảm 63% vào năm 2023 sau khi cách tính thuế này được áp dụng vào tháng 5/2022, bất chấp giá Bitcoin tăng mạnh.
Đại diện Dragon Capital chia sẻ với VnExpress rằng việc áp thuế trên tổng giá trị giao dịch trong một số trường hợp có thể vượt quá lợi nhuận thực tế, ảnh hưởng đến hoạt động của các nhà tạo lập thị trường. Do đó, có thể cân nhắc các chính sách ưu đãi có điều kiện cho tổ chức tạo lập thị trường, gắn với yêu cầu minh bạch và nghĩa vụ báo cáo. Trong ngắn hạn, các biện pháp khuyến khích hoặc miễn giảm có thể được xem xét để hỗ trợ thanh khoản và góp phần ổn định thị trường.
Tuy nhiên, về lâu dài, thay vì miễn thuế hoàn toàn, Dragon Capital cho rằng nên áp dụng thuế dựa trên lợi nhuận ròng, tính theo thuế thu nhập doanh nghiệp đối với tổ chức và thuế thu nhập cá nhân cho cá nhân.
Từ góc độ nghiên cứu, PGS.TS Nguyễn Thanh Bình, Chủ nhiệm Trung tâm Nghiên cứu Công nghệ mới trong Kinh doanh (CBET) thuộc Đại học RMIT Việt Nam, nhận định việc miễn thuế cho các nhà tạo lập thị trường là một đề xuất hợp lý để thu hút họ duy trì thanh khoản. Tuy nhiên, chuyên gia lưu ý cần có chính sách tương ứng cho thị trường chứng khoán để tránh vi phạm nguyên tắc trung lập thuế.
Ông Bình cho rằng việc miễn thuế này có thể chỉ nên áp dụng trong ngắn hạn. Đồng thời, cơ quan quản lý cần thiết lập khuôn khổ pháp lý và nghĩa vụ hoạt động rõ ràng đối với nhà tạo lập thị trường (như tiêu chuẩn duy trì báo giá, trần chênh lệch giá, yêu cầu báo cáo minh bạch để tránh lạm dụng như rửa tiền) để bảo đảm trách nhiệm giải trình và ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp “gắn mác” tạo lập thị trường chỉ để hưởng ưu đãi thuế.
“Giai đoạn đầu có thể miễn thuế cho các nhà tạo lập thị trường, sau đó về lâu dài nên áp dụng thuế trên phần lợi nhuận của họ,” chuyên gia từ Đại học RMIT Việt Nam đề xuất.
Dragon Capital cũng cho rằng chính sách thuế cần đảm bảo công bằng, minh bạch và hỗ trợ phát triển thị trường bền vững. Quỹ ngoại này đề xuất trong ngắn hạn có thể áp dụng mức thuế đơn giản (ví dụ 0,1% mỗi giao dịch, tương tự chứng khoán) đối với các giao dịch minh bạch, nhằm xây dựng ý thức tuân thủ và hỗ trợ hạ tầng quản lý.
Về dài hạn, nên chuyển sang hệ thống thuế lãi vốn dựa trên lợi nhuận ròng, cho phép khấu trừ chi phí hợp lý và bù trừ lãi – lỗ. Việc phân định rõ thu nhập cá nhân và thu nhập doanh nghiệp là rất quan trọng. Có thể áp dụng cơ chế “sandbox” để thử nghiệm khung chính sách trước khi triển khai rộng rãi.
Dragon Capital lấy ví dụ ở Mỹ, tài sản số chịu đồng thời thuế thu nhập (đối với tiền lương, phần thưởng khai thác hoặc lợi tức staking) và thuế lãi vốn (khi bán, hoán đổi hoặc dùng để thanh toán). Thuế suất cũng khác nhau giữa nắm giữ ngắn hạn và dài hạn. Điều này cho thấy tầm quan trọng của việc phân biệt dòng thu nhập và thời gian nắm giữ nhằm đảm bảo tính công bằng và minh bạch trong chính sách thuế.
Tài sản số ngày càng phổ biến tại Việt Nam. Theo báo cáo của Triple-A năm 2024, hơn 20% dân số Việt Nam sở hữu tài sản số. Dữ liệu từ công ty phân tích Chainalysis cho thấy giá trị giao dịch tiền số on-chain tại Việt Nam ước tính đạt khoảng 220-230 tỷ USD trong giai đoạn tháng 7/2024 – 6/2025. Trung bình mỗi ngày có hơn 600 triệu USD tiền số được giao dịch.
Dòng tiền giao dịch tại Việt Nam hiện xếp thứ ba trong khu vực châu Á – Thái Bình Dương (APAC) và chiếm gần 10% tổng giá trị khu vực này. Theo phân tích, số liệu trên cho thấy tiền số đang trở nên thông dụng tại Việt Nam trong việc chuyển tiền, chơi game và tiết kiệm.
Trước đây, hoạt động giao dịch, sở hữu tài sản số chưa có hành lang pháp lý rõ ràng. Tuy nhiên, Luật Công nghiệp công nghệ số, được Quốc hội ban hành tháng 6 và có hiệu lực từ 1/1/2026, lần đầu tiên quy định tài sản số là tài sản theo pháp luật dân sự hiện hành. Đây cũng là cơ sở để cơ quan thuế áp dụng chính sách thuế tương ứng.
Gần đây, Chính phủ đã đưa ra nghị quyết thí điểm thị trường tài sản mã hóa trong vòng 5 năm, bao gồm các hoạt động như chào bán, phát hành tài sản mã hóa, tổ chức thị trường giao dịch và cung cấp dịch vụ. Song song đó, hai trung tâm tài chính quốc tế tại TP HCM và Đà Nẵng cũng đang được chuẩn bị xây dựng, tạo ra “sandbox” cho các dự án tài sản số thử nghiệm.
Admin
Nguồn: VnExpress
