Bác sĩ Trần Thị Trà Phương từ Khoa Dinh dưỡng – Tiết chế, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, nhấn mạnh rằng việc tự ý bổ sung canxi, đặc biệt là dùng viên uống khi chưa có chỉ định của bác sĩ, có thể dẫn đến nhiều hệ lụy nghiêm trọng cho sức khỏe. Nhu cầu canxi của cơ thể thay đổi theo từng giai đoạn phát triển. Trẻ từ 0-6 tháng tuổi cần khoảng 200 mg/ngày, trẻ 1-8 tuổi cần 1.000 mg, và thanh thiếu niên từ 9-18 tuổi cần khoảng 1.300 mg để hỗ trợ phát triển xương. Người trưởng thành cần 800-1.000 mg canxi mỗi ngày, trong khi phụ nữ mang thai và người cao tuổi thường cần lượng cao hơn, khoảng 1.300 mg/ngày. Đặc biệt, phụ nữ trên 50 tuổi và nam giới trên 70 tuổi cần 1.200 mg/ngày để phòng ngừa loãng xương.
Bác sĩ Phương cho biết, chế độ ăn uống cân đối, bao gồm sữa và các chế phẩm từ sữa, cá nhỏ ăn cả xương, tôm, cua, và rau xanh đậm, thường có thể đáp ứng phần lớn nhu cầu canxi hàng ngày của cơ thể. Chỉ khi chế độ ăn không cung cấp đủ canxi, bác sĩ mới xem xét chỉ định bổ sung thêm bằng thuốc hoặc thực phẩm chức năng.
Việc bổ sung canxi không đúng cách có thể dẫn đến những vấn đề sức khỏe sau:
**Sỏi thận:** Lượng canxi dư thừa sẽ được đào thải qua nước tiểu, nhưng khi kết hợp với oxalat và phosphat, chúng có thể tạo thành tinh thể. Theo thời gian, các tinh thể này tích tụ và hình thành sỏi, gây ra đau lưng, tiểu buốt và tắc nghẽn đường tiết niệu. Việc bổ sung canxi liều cao trong thời gian dài còn có thể làm tăng canxi huyết, suy giảm chức năng lọc của thận, và thậm chí dẫn đến suy thận mạn, với các biểu hiện như khát nhiều, tiểu nhiều, mệt mỏi và buồn nôn.
**Ảnh hưởng tim mạch:** Thừa canxi có thể lắng đọng trong thành mạch, tạo thành các mảng vôi hóa. Về lâu dài, tình trạng này làm giảm độ đàn hồi của mạch máu, tăng nguy cơ cao huyết áp, rối loạn nhịp tim, nhồi máu cơ tim và đột quỵ.
**Rối loạn tiêu hóa:** Bổ sung quá nhiều canxi có thể gây táo bón, đầy hơi và khó tiêu. Canxi dư thừa cũng có thể làm giảm hấp thu sắt, kẽm và một số loại thuốc như tetracycline, fluoroquinolone và bisphosphonate (thuốc điều trị loãng xương).
**Ảnh hưởng đến xương:** Canxi chỉ phát huy tác dụng khi có đủ vitamin D và sự cân bằng với phospho. Nếu chỉ bổ sung canxi liều cao mà thiếu vitamin D, quá trình khoáng hóa xương sẽ bị rối loạn, khiến xương trở nên kém bền chắc và dễ gãy.
**Rối loạn hormone tuyến cận giáp:** Tuyến cận giáp đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát lượng canxi và phospho trong cơ thể. Khi lượng canxi dư thừa, hoạt động điều hòa này có thể bị rối loạn, dẫn đến tăng tiết hormone tuyến cận giáp (cường cận giáp), gây tăng canxi máu.
**Co thắt cơ và ảnh hưởng tâm lý:** Người lớn tuổi có thể bị chuột rút và đau cơ do canxi tích tụ lâu ngày trong mô. Thừa canxi cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh, gây ra các triệu chứng như cáu gắt, bối rối và trầm cảm.
**Tăng nguy cơ biến chứng thai kỳ:** Thai phụ bổ sung canxi liều cao mà không có chỉ định của bác sĩ có thể làm tăng nguy cơ tiền sản giật, sỏi thận và táo bón. Thai nhi cũng có thể gặp phải các vấn đề như vôi hóa bánh nhau và chậm phát triển trong tử cung.
**Ảnh hưởng đến trẻ em:** Thừa canxi không giúp trẻ cao nhanh hơn mà còn có thể gây táo bón, chán ăn, mất cân bằng vi chất (sắt, kẽm), từ đó ảnh hưởng gián tiếp đến sự phát triển chiều cao của trẻ.
Đối với những người được chỉ định bổ sung canxi, bác sĩ Phương khuyến cáo nên uống đủ nước, khoảng 2-3 lít mỗi ngày (tùy thuộc vào cân nặng, mức độ vận động và tình trạng bệnh lý) để giúp làm loãng nước tiểu và giảm nguy cơ lắng đọng tạo sỏi. Thời điểm bổ sung canxi tốt nhất là vào buổi sáng hoặc trưa, sau bữa ăn khoảng một giờ. Tránh uống canxi cùng với sắt, kẽm, trà hoặc cà phê vì chúng có thể làm giảm sự hấp thu canxi.
Để tăng cường khả năng hấp thu canxi, nên hạn chế ăn cùng lúc các loại thực phẩm chứa nhiều phytate (có trong ngũ cốc nguyên cám) hoặc oxalate (có trong rau bina, củ cải đường), vì chúng có thể làm giảm hấp thu canxi. Ngoài ra, việc tiếp xúc với ánh nắng mặt trời buổi sáng và duy trì vận động hợp lý giúp cơ thể tổng hợp vitamin D, từ đó hỗ trợ canxi phát huy tác dụng.
Bác sĩ Phương đặc biệt lưu ý rằng những người bị suy thận, sỏi thận, phụ nữ có thai hoặc đang cho con bú, người cao tuổi, người có nhiều bệnh nền hoặc đang dùng thuốc điều trị bệnh tim mạch, loãng xương… cần tuyệt đối tuân thủ theo chỉ dẫn của bác sĩ khi bổ sung canxi.
Admin
Nguồn: VnExpress
