Sau cơn bão Bualoi, các tỉnh miền núi phía Bắc liên tục hứng chịu những trận mưa lớn kéo dài, dẫn đến nhiều vụ sạt lở nghiêm trọng. Điển hình, ngày 29/9, trên đèo Ô Quy Hồ (Sa Pa), một mảng đồi lớn bất ngờ sụt lún, đẩy một chiếc ô tô xuống vực sâu 50 mét. May mắn thay, tất cả hành khách trên xe đều an toàn.
Sự việc này gióng lên hồi chuông cảnh báo về nguy cơ sạt lở đất luôn rình rập trên các tuyến đèo dốc, đặc biệt sau những đợt mưa bão. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo và trang bị kỹ năng xử lý phù hợp là yếu tố then chốt để bảo đảm an toàn cho cả tài xế và hành khách khi di chuyển qua những khu vực có nguy cơ sạt lở cao như đồi núi, đèo.
**Nhận diện dấu hiệu sạt lở tiềm ẩn**
Thời tiết đóng vai trò là một trong những chỉ báo quan trọng nhất. Mưa lớn kéo dài nhiều ngày, đặc biệt sau bão hoặc áp thấp nhiệt đới, khiến nền đất ở sườn núi bị bão hòa nước. Khi lượng nước ngấm vào đất vượt quá khả năng hấp thụ, nó sẽ làm mất độ ổn định của đất, gây ra tình trạng nước chảy tràn trên bề mặt, cuốn theo đất, bùn và rác, dẫn đến sạt lở.
Tài xế có thể nhận biết tình trạng này thông qua nhiều dấu hiệu trực quan như nước rỉ ra từ các khe nứt trên mái taluy, vách đất sẫm màu, mềm nhão hoặc dòng nước chảy tràn trên bề mặt thay vì thấm xuống. Ngoài ra, cây cối trên sườn núi có thể nghiêng bất thường, bật gốc hoặc trơ rễ.
Bên cạnh tình trạng đất bão hòa nước, còn có những dấu hiệu khác như đất đá rơi từ vách núi xuống đường (dù chỉ vài viên nhỏ), nhiều vết nứt xuất hiện trên mặt đất hoặc nền đất bị võng nhẹ. Trên mặt đường, lớp nhựa có thể phồng lên, võng xuống, hoặc xuất hiện các vết nứt ngang, dọc mới sau mưa lớn.
Một yếu tố quan trọng khác là âm thanh. Nhiều vụ sạt lở được báo trước bằng những tiếng lạo xạo, răng rắc, tiếng đất đá dịch chuyển hoặc tiếng cây gãy. Nếu nghe thấy những âm thanh này, đặc biệt sau mưa lớn, khả năng cao là hiện tượng sụt trượt đang diễn ra trên tuyến đường. Do đó, khi lái xe đường đèo trong điều kiện mưa bão, nên hạn chế mở nhạc lớn để có thể nghe được những âm thanh cảnh báo từ môi trường xung quanh.
**Ứng phó khi sạt lở xảy ra**
Khi phát hiện các dấu hiệu cho thấy sạt lở sắp xảy ra, tài xế cần giữ bình tĩnh và chủ động ứng phó. Điều quan trọng là phải giữ khoảng cách an toàn với các phương tiện phía trước, không dừng hoặc đỗ xe sát chân taluy dương, đặc biệt khi xe phía trước buộc phải dừng lại. Tuyệt đối không cố gắng vượt qua đoạn đường khi đất đá bắt đầu tràn xuống.
Nếu sạt lở xảy ra ngay trước mắt, tài xế có hai lựa chọn tùy thuộc vào tình huống cụ thể: rời khỏi xe hoặc ở lại trong xe. Trong phần lớn các trường hợp, rời khỏi xe sẽ mang lại cơ hội sống sót cao hơn, vì sạt lở có thể vùi lấp xe dưới hàng tấn đất đá, đẩy xe xuống vực hoặc cuốn theo dòng nước lũ. Nếu rời xe, cần nhanh chóng di chuyển ra khỏi khu vực sạt lở và tìm nơi trú ẩn an toàn ở những vị trí cao, chắc chắn như công trình kiên cố hoặc khu vực có rào chắn. Tuyệt đối không đứng dưới chân taluy dương, vì đây là nơi chịu trực tiếp dòng chảy của đất đá sạt lở.
Trong trường hợp bất khả kháng không thể thoát ra khỏi xe, hành khách vẫn có thể tăng cơ hội sống sót và giảm thiểu thiệt hại bằng các biện pháp an toàn. Đầu tiên, tất cả mọi người trong xe cần thắt dây an toàn, vì khi xe bị lật, người không thắt dây an toàn sẽ bị văng đập mạnh, gây nguy hiểm cho bản thân và những người xung quanh. Bên cạnh đó, hành khách nên dùng tay che đầu để hạn chế chấn thương và tháo dây an toàn ngay sau khi xe dừng lại để tránh bị mắc kẹt.
Nếu cửa xe vẫn hoạt động, hãy mở cửa càng sớm càng tốt trước khi đất đá chèn chặt. Nếu không, hãy sử dụng búa thoát hiểm để phá kính hông hoặc kính sau thay vì kính chắn gió. Trong trường hợp bị vùi lấp, hãy dùng khăn áo che miệng mũi để lọc bụi, tạo không gian thở và tìm cách phát tín hiệu cầu cứu bằng đèn cảnh báo, còi xe hoặc tạo ra tiếng động.
Ngoài ra, việc chuẩn bị sẵn trong xe những dụng cụ tối thiểu như búa thoát hiểm, đèn pin, bộ sơ cứu và một chai nước nhỏ cũng là yếu tố quan trọng giúp tài xế và hành khách duy trì sự sống cho đến khi lực lượng cứu hộ tiếp cận được.
**Phòng ngừa là chìa khóa**
Dù nắm vững các dấu hiệu nhận biết và kỹ năng xử lý, trong điều kiện mưa lớn, bão hoặc sau áp thấp nhiệt đới, cách an toàn nhất để giảm thiểu thiệt hại về người và tài sản vẫn là tạm dừng di chuyển, ở yên trong nhà và chờ thời tiết ổn định. Chủ động phòng tránh nguy cơ ngay từ đầu luôn là giải pháp hiệu quả hơn nhiều so với việc ứng phó khi sự cố đã xảy ra.
Admin
Nguồn: VnExpress
