Theo Thạc sĩ, Bác sĩ Chuyên khoa II Phạm Ngọc Danh Khoa từ Trung tâm Khoa học Thần kinh, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP HCM, nguy cơ người bệnh suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) tiến triển thành bệnh Alzheimer (sa sút trí tuệ) tăng lên đáng kể. Cụ thể, nguy cơ này tăng 20% sau hai năm và có thể lên đến 50% sau năm năm. Thông tin này được bác sĩ Khoa trình bày tại hội nghị khoa học thường niên năm 2025 của hệ thống bệnh viện.
Suy giảm nhận thức nhẹ (MCI) là một hội chứng đặc trưng bởi sự suy giảm về trí nhớ hoặc các chức năng nhận thức khác so với người cùng lứa tuổi, tuy nhiên, tình trạng này chưa ảnh hưởng đáng kể đến khả năng sinh hoạt hàng ngày của người bệnh. Bác sĩ Danh Khoa nhấn mạnh rằng MCI là giai đoạn trung gian, được xem như “cửa ngõ” dẫn đến bệnh Alzheimer. Ở giai đoạn này, kết quả chẩn đoán hình ảnh học thường cho thấy các dấu hiệu thoái hóa não điển hình của bệnh Alzheimer, mặc dù ở mức độ nhẹ hơn, bao gồm teo hồi hải mã, sự lắng đọng của mảng amyloid-beta và tăng phospho-tau bất thường.
Trong các thể MCI, thể giảm trí nhớ được xem là dạng có nguy cơ cao nhất và là dấu hiệu sớm của quá trình tiến triển thành Alzheimer. Do đó, việc xác định thể bệnh MCI có nguy cơ tiến triển nhanh sang Alzheimer đóng vai trò quan trọng để có thể can thiệp kịp thời, từ đó phòng ngừa hoặc làm chậm sự khởi phát của bệnh Alzheimer.
Người bệnh MCI thường có những biểu hiện ban đầu như quên những sự việc vừa mới xảy ra, gặp khó khăn trong việc tìm từ ngữ để diễn đạt, chậm chạp hơn trong việc lập kế hoạch hoặc giải quyết vấn đề, giảm khả năng tập trung hoặc quản lý, điều hành công việc hàng ngày. Bên cạnh đó, một số người có thể giảm hứng thú với các hoạt động mà trước đây họ yêu thích, ít giao tiếp xã hội hơn, dễ cáu gắt hoặc buồn bã. Những thay đổi này thường bị nhầm lẫn với quá trình lão hóa thông thường, dẫn đến việc người bệnh không được kiểm tra và bỏ lỡ cơ hội can thiệp sớm. Mặc dù người bệnh vẫn duy trì được sự độc lập trong sinh hoạt hàng ngày, nhưng họ thường khó tự nhận biết các dấu hiệu của bệnh.
Bác sĩ Danh Khoa khuyến cáo người cao tuổi, đặc biệt là những người có các yếu tố nguy cơ như tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn lipid máu, béo phì hoặc có người thân đã từng mắc bệnh Alzheimer, nên tầm soát và theo dõi suy giảm nhận thức định kỳ. Việc phát hiện sớm giúp bác sĩ tư vấn các biện pháp can thiệp, điều chỉnh lối sống, loại bỏ các loại thuốc có hại cho nhận thức, điều trị trầm cảm (nếu có) và hướng dẫn người bệnh tham gia các chương trình tập luyện trí não.
Để chẩn đoán suy giảm nhận thức, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng, kết hợp với các bài kiểm tra đánh giá nhận thức như MMSE, MoCA, cùng với chẩn đoán hình ảnh và xét nghiệm sinh học. Chụp MRI não giúp phát hiện tình trạng teo hồi hải mã (vùng não kiểm soát trí nhớ) hoặc loại trừ các nguyên nhân khác như u não, di chứng đột quỵ. Hiện nay, các xét nghiệm máu thế hệ mới có thể đo nồng độ amyloid và tau – hai protein đặc trưng của bệnh Alzheimer. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính, bác sĩ có thể chỉ định chụp PET hoặc xét nghiệm dịch não tủy để xác nhận chẩn đoán.
Hiện tại, chưa có thuốc đặc hiệu để điều trị suy giảm nhận thức nhẹ. Các biện pháp không dùng thuốc như tập luyện thể lực, huấn luyện nhận thức, chế độ ăn Địa Trung Hải, kiểm soát tốt huyết áp và đường huyết có thể giúp giảm nguy cơ tiến triển bệnh sang sa sút trí tuệ. Ngoài ra, các chiết xuất bạch quả chuẩn hóa cũng có thể giúp cải thiện trí nhớ, khả năng chú ý và giảm rối loạn cảm xúc.
Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hiện có hơn 55 triệu người trên toàn cầu đang sống chung với bệnh sa sút trí tuệ, phần lớn trong số đó là bệnh Alzheimer. Dự báo đến năm 2050, số người mắc bệnh có thể tăng gấp ba lần nếu không có các biện pháp phòng ngừa và can thiệp hiệu quả.
Để phòng ngừa sa sút trí tuệ, mỗi người nên xây dựng những thói quen lành mạnh hàng ngày, bao gồm duy trì vận động ít nhất 150 phút mỗi tuần, ăn nhiều rau xanh, cá, trái cây, hạn chế đồ ngọt và thực phẩm chế biến sẵn, ngủ đủ giấc và duy trì cân nặng hợp lý. Đồng thời, việc duy trì tham gia các hoạt động xã hội, đọc sách, chơi trò chơi trí tuệ hoặc học các kỹ năng mới cũng giúp não bộ linh hoạt hơn.
Hội nghị Khoa học Thường niên 2025 diễn ra trong hai ngày 27 và 28 tháng 9, thu hút sự tham gia của hơn 1.200 chuyên gia y tế và hơn 280 báo cáo viên từ các bệnh viện, viện nghiên cứu và trường đại học trong và ngoài nước. Với 20 phiên chuyên đề và gần 300 báo cáo khoa học chuyên sâu, hội nghị là diễn đàn để cập nhật và chia sẻ những tiến bộ mới nhất trong chẩn đoán, điều trị và nghiên cứu y khoa.
Admin
Nguồn: VnExpress
