Trong lịch sử, nỗi lo sợ về việc máy móc thay thế con người đã nhiều lần xuất hiện, nhưng cuối cùng, người lao động vẫn luôn tìm được chỗ đứng của mình. Tuy nhiên, một số chuyên gia hiện nay cho rằng mối đe dọa này đang dần trở thành hiện thực, khi trí tuệ nhân tạo (AI) thực sự nhắm đến một số lượng lớn công việc.
Theo một báo cáo từ Goldman Sachs vào tháng 3 năm 2023, AI có khả năng thay thế tới một phần tư tổng số công việc hiện do con người đảm nhiệm. Báo cáo này cũng chỉ ra rằng, riêng tại khu vực EU và Mỹ, có tới 300 triệu việc làm có thể bị AI chiếm lấy.
Martin Ford, tác giả của cuốn sách “Rule of the Robots: How Artificial Intelligence Will Transform Everything”, cảnh báo rằng viễn cảnh này có thể mang đến những hậu quả nghiêm trọng. Ông nhấn mạnh rằng, vấn đề không chỉ dừng lại ở việc ảnh hưởng đến các cá nhân riêng lẻ mà còn mang tính hệ thống, có thể tác động đến rất nhiều người một cách đột ngột và đồng thời, gây ảnh hưởng tiêu cực đến toàn bộ nền kinh tế.
Tuy nhiên, không phải tất cả đều là tin xấu. Các chuyên gia cũng chỉ ra rằng, vẫn còn những lĩnh vực mà AI chưa thể thay thế con người. Đó là những công việc đòi hỏi các phẩm chất đặc trưng của con người như trí tuệ cảm xúc và khả năng tư duy đột phá.
Theo Ford, có ba nhóm ngành nghề được xem là tương đối an toàn trong tương lai gần. Nhóm thứ nhất là những công việc thực sự sáng tạo, không đi theo lối mòn hay chỉ sắp xếp lại những thứ đã có, mà thực sự tạo ra những ý tưởng mới và xây dựng những điều mới mẻ.
Mặc dù vậy, không phải tất cả các công việc sáng tạo đều an toàn. AI có thể sớm tác động đến các ngành như thiết kế đồ họa hay nghệ thuật thị giác, nhờ khả năng phân tích hàng triệu hình ảnh để nắm vững các nguyên tắc thẩm mỹ. Tuy nhiên, Ford cho rằng những loại hình sáng tạo khác như trong khoa học, y học và luật, đặc biệt là những công việc liên quan đến việc đưa ra các chiến lược pháp lý hoặc kinh doanh mới, vẫn sẽ có chỗ cho con người.
Nhóm thứ hai là những công việc đòi hỏi sự tương tác cá nhân phức tạp, ví dụ như y tá, nhà tư vấn kinh doanh và nhà báo. Đây là những công việc mà “bạn cần một sự thấu hiểu sâu sắc về con người”. Ford tin rằng sẽ còn rất lâu nữa AI mới có khả năng tương tác theo những cách thực sự xây dựng được mối quan hệ.
Vùng an toàn thứ ba, theo Ford, là “những công việc đòi hỏi nhiều sự linh hoạt, khéo léo và khả năng giải quyết vấn đề trong các môi trường không thể đoán trước”. Nhiều công việc chân tay như thợ điện, thợ sửa ống nước, thợ hàn và những nghề tương tự thuộc nhóm này. Ông giải thích rằng, đây là những công việc mà người lao động luôn phải đối mặt với những tình huống mới, và chúng có lẽ là những công việc khó tự động hóa nhất. Để tự động hóa những công việc như vậy, chúng ta sẽ cần đến những robot khoa học viễn tưởng.
Mặc dù con người có thể sẽ tiếp tục đảm nhận những công việc thuộc các nhóm trên, điều đó không có nghĩa là các ngành nghề này hoàn toàn miễn nhiễm với sự trỗi dậy của AI.
Joanne Song McLaughlin, phó giáo sư kinh tế lao động tại Đại học Buffalo, Mỹ, cho biết hầu hết các công việc, bất kể ngành nghề nào, đều có những khía cạnh có thể được tự động hóa bằng công nghệ này. Bà nhận định rằng, trong nhiều trường hợp, không có mối đe dọa ngay lập tức, nhưng các nhiệm vụ sẽ thay đổi. Công việc của con người sẽ tập trung nhiều hơn vào các kỹ năng giao tiếp.
Bà lấy ví dụ, rất dễ để tưởng tượng rằng AI sẽ phát hiện ung thư tốt hơn nhiều so với con người. Trong tương lai, các bác sĩ sẽ sử dụng công nghệ mới đó, nhưng điều này không có nghĩa là toàn bộ vai trò của bác sĩ sẽ bị thay thế. Dù một con robot có thể làm tốt hơn việc tìm ra bệnh ung thư, hầu hết mọi người vẫn muốn một bác sĩ, một con người thực sự, là người thông báo tin này cho họ. Theo bà, điều này đúng với hầu hết các công việc, và do đó, việc phát triển những kỹ năng đặc trưng của con người có thể giúp mọi người học cách làm việc cùng với AI.
McLaughlin khuyên rằng, mỗi người nên chủ động suy nghĩ về những loại nhiệm vụ trong công việc của mình có thể bị thay thế hoặc được máy tính hay AI làm tốt hơn, và xác định những kỹ năng bổ trợ cần thiết. Bà ví dụ về các giao dịch viên ngân hàng, những người trước đây cần có kỹ năng đếm tiền rất chính xác. Ngày nay, nhiệm vụ đó đã được tự động hóa, nhưng công việc của họ không biến mất. Thay vào đó, các giao dịch viên tập trung nhiều hơn vào việc kết nối với khách hàng và giới thiệu sản phẩm mới, và kỹ năng xã hội đã trở nên quan trọng hơn.
Ford cũng lưu ý rằng, trình độ học vấn cao hay vị trí lương cao không phải là lá chắn chống lại sự chiếm lĩnh của AI. Ông cho rằng, chúng ta có thể nghĩ rằng người làm công việc văn phòng ở bậc cao hơn so với lái xe, nhưng thực tế là tương lai của nhân viên văn phòng bị đe dọa nhiều hơn so với tài xế Uber. Chúng ta chưa có xe tự lái, nhưng AI chắc chắn có thể viết báo cáo.
Tóm lại, việc tìm kiếm những vai trò trong môi trường năng động, luôn thay đổi và bao gồm các nhiệm vụ không thể đoán trước là một cách tốt để tránh mất việc vào tay AI, đồng thời thích ứng với một thế giới công việc đang ngày càng thay đổi.
Admin
Nguồn: VnExpress
