Theo nguồn tin từ Axios, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đã đề xuất với người đồng cấp Mỹ Donald Trump về việc Mỹ chấp thuận bán tên lửa Tomahawk cho các quốc gia châu Âu, để sau đó các nước này chuyển giao cho Ukraine. Cuộc gặp diễn ra bên lề cuộc họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc.
Hai ngày sau, Phó Tổng thống Mỹ JD Vance cho biết chính quyền đang xem xét một số yêu cầu từ các nước châu Âu liên quan đến vấn đề này. Quyết định cuối cùng về việc cung cấp tên lửa Tomahawk cho Ukraine sẽ do Tổng thống Trump đưa ra.
Truyền thông Ukraine cho biết tên lửa Tomahawk từ lâu đã nằm trong danh sách các đề xuất viện trợ từ Ukraine. Loại tên lửa này từng được đề cập trong “Kế hoạch Chiến thắng” mà Tổng thống Zelensky trình bày với cựu Tổng thống Joe Biden vào tháng 10/2024.
Chuyên gia Federico Borsari từ Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu (CEPA) nhận định, việc có Tomahawk sẽ giúp Ukraine nâng cấp đáng kể kho vũ khí, đặc biệt là khả năng tấn công tầm xa.
Tomahawk là tên lửa hành trình cận âm do tập đoàn RTX của Mỹ sản xuất, được thiết kế để tấn công các mục tiêu trên mặt đất một cách chính xác. Mỗi tên lửa có giá khoảng 2 triệu USD, với tầm bắn từ 1.600 đến 2.500 km tùy thuộc vào phiên bản.
Phiên bản Tomahawk ban đầu sử dụng hệ thống dẫn đường quán tính kết hợp với khớp ảnh địa hình (TERCOM), cho phép tên lửa bay sát mặt đất dựa trên dữ liệu trinh sát có sẵn, nhằm giảm thiểu khả năng bị phát hiện. Tên lửa thường mang đầu đạn nặng 400-450 kg, có thể là đầu đạn nổ mạnh để phá hủy các mục tiêu kiên cố hoặc đầu đạn chùm để vô hiệu hóa nhiều khí tài của đối phương. Một số phiên bản trước đây còn được trang bị đầu đạn hạt nhân, nhưng đã bị loại bỏ.
Được phát triển từ những năm 1970 và đưa vào sử dụng trong quân đội Mỹ từ năm 1983, Tomahawk đã trải qua nhiều cuộc chiến. Lần đầu tiên loại tên lửa này được sử dụng trong thực chiến là trong chiến dịch Bão táp Sa mạc năm 1991, khi khu trục hạm USS Paul F. Foster bắn vào các mục tiêu ở Iraq.
Tuy nhiên, Tomahawk cũng từng gặp phải những vấn đề nghiêm trọng trong quá trình triển khai trong chiến dịch quân sự của Mỹ tại Iraq năm 2003. Địa hình sa mạc bằng phẳng, thiếu các điểm tham chiếu địa lý, đã khiến hệ thống TERCOM mất tác dụng, dẫn đến việc tên lửa không thể dẫn đường chính xác. Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế (CSIS), ít nhất 10 tên lửa đã bay chệch hướng và rơi xuống lãnh thổ của Arab Saudi, Thổ Nhĩ Kỳ và Iran trong giai đoạn đầu của cuộc xung đột.
Các phiên bản hiện đại hóa từ Block II trở đi đã được bổ sung thêm nhiều phương thức dẫn đường, bao gồm hệ thống định vị vệ tinh toàn cầu GPS, cảm biến quang – điện tử có khả năng so sánh ảnh quang học kỹ thuật số (DSMAC) và đầu dò radar chủ động. Điều này giúp tăng đáng kể độ chính xác của tên lửa, cho phép các phiên bản mới nhất đánh trúng vòng tròn có bán kính 10 m, so với 80 m của mẫu ban đầu. Phiên bản mới nhất còn có khả năng cập nhật mục tiêu khi đang bay, thậm chí có thể bay lượn quanh mục tiêu trước khi tấn công.
Với tầm bắn xa, đầu đạn mạnh mẽ và độ chính xác cao, Tomahawk đã trở thành lựa chọn hàng đầu trong các cuộc tấn công phủ đầu của Mỹ, và được mệnh danh là “sứ giả chiến tranh”. Quân đội Mỹ đã sử dụng tên lửa Tomahawk trong nhiều chiến dịch ở Afghanistan, Somalia, Libya và Syria. Gần đây nhất, hải quân Mỹ đã bắn tên lửa Tomahawk vào các mục tiêu của nhóm vũ trang Houthi ở Yemen, cũng như cơ sở hạt nhân Isfahan ở Iran.
Ngoài Mỹ, Anh là quốc gia duy nhất có kho dự trữ tên lửa Tomahawk đáng kể. Mỹ cũng đã bán tên lửa Tomahawk cho Australia và Hà Lan, trong khi Nhật Bản và Canada dự kiến sẽ tiếp nhận loại tên lửa này trong những năm tới. Các quốc gia này đều trang bị Tomahawk cho tàu chiến, trong khi Mỹ còn sở hữu hệ thống Aegis Ashore cố định và tổ hợp tên lửa tầm trung chiến lược Typhon di động có khả năng bắn Tomahawk.
Hiện chưa rõ Ukraine sẽ nhận được phiên bản Tomahawk nào, cũng như loại bệ phóng nào để khai hỏa chúng nếu được Mỹ chấp thuận. Chuyên gia Borsari nhận định, nhiều khả năng Kiev sẽ chỉ được nhận biến thể có tầm bay tối đa 1.700 km.
Ukraine không có tàu chiến có khả năng sử dụng tên lửa Tomahawk, và việc xây dựng hệ thống Aegis Ashore sẽ mất quá nhiều thời gian và khó thực hiện trong bối cảnh chiến sự đang diễn ra.
Chuyên gia về công nghệ tên lửa Fabian Hoffmann từ Đại học Oslo ở Na Uy cho rằng tổ hợp Typhon là phương án duy nhất cho phép Ukraine vận hành tên lửa Tomahawk. Tuy nhiên, tổ hợp này cũng khá cồng kềnh và có nguy cơ trở thành mục tiêu hàng đầu của quân đội Nga, tương tự như các tổ hợp pháo phản lực HIMARS trước đây.
Một vấn đề khác là quá trình vận hành tên lửa Tomahawk rất phức tạp, và quân đội Ukraine khó có thể tự mình sử dụng loại vũ khí này trong thời gian ngắn. Cựu Thứ trưởng Quốc phòng Mỹ Stephen Bryen cho rằng Ukraine không thể độc lập vận hành tên lửa Tomahawk. Theo ông, cần có kỹ thuật viên Mỹ hoặc Anh điều khiển, sử dụng dữ liệu tình báo trên không do Mỹ cung cấp để lựa chọn mục tiêu và lập trình đường bay.
Nếu Ukraine khai hỏa Tomahawk, Nga có thể coi đây là hành động can thiệp trực tiếp từ Washington và quân đội Mỹ khó có thể phủ nhận việc họ vận hành chúng. Ông Bryen cảnh báo, việc Tổng thống Trump phê duyệt chuyển giao tên lửa đồng nghĩa với việc ông đang chỉ đạo quân đội Mỹ sử dụng chúng để chống lại Nga, đây sẽ là hành động “liều lĩnh và gây leo thang căng thẳng” nếu nó thực sự diễn ra.
Hiệu quả thực tế của Tomahawk trong cuộc xung đột ở Ukraine cũng là một dấu hỏi, vì loại tên lửa này chưa từng được sử dụng trong xung đột với một cường quốc ngang hàng với Mỹ.
Tuy nhiên, George Barros, trưởng nhóm tình báo địa không gian và nhà phân tích về Nga tại Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), cho rằng Tomahawk không phải là “viên đạn bạc” có thể thay đổi cục diện cuộc chiến, nhưng nó mang lại khả năng tác chiến mà Ukraine rất cần để làm suy yếu năng lực hậu cần của Nga.
Admin
Nguồn: VnExpress
