Dinh dưỡng đóng vai trò then chốt trong quá trình điều trị và phục hồi của bệnh nhân ung thư. Một chế độ ăn uống hợp lý cung cấp đủ calo và dưỡng chất, giúp cơ thể duy trì sức khỏe, chống chọi với bệnh tật và các tác dụng phụ của quá trình điều trị. Tuy nhiên, không có một chế độ ăn uống nào phù hợp cho tất cả mọi người, mà cần được điều chỉnh linh hoạt dựa trên loại ung thư, tình trạng bệnh và nhu cầu cá nhân của từng bệnh nhân.
**Trước khi điều trị ung thư**
Để chuẩn bị tốt nhất cho quá trình điều trị, người bệnh nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm lành mạnh, bổ dưỡng. Một chế độ ăn cân bằng, giàu ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau củ, các loại đậu, hạt và protein lành mạnh sẽ là nền tảng vững chắc cho sức khỏe. Đồng thời, hạn chế tối đa các loại thực phẩm chế biến sẵn để giảm gánh nặng cho cơ thể.
Ngoài ra, người bệnh nên chủ động dự trữ các món ăn nhẹ, dễ tiêu hóa và chế biến như sữa chua, trái cây đông lạnh, các loại hạt, súp hoặc bánh quy. Sữa lắc dinh dưỡng cũng là một lựa chọn tuyệt vời trong những ngày cảm thấy mệt mỏi hoặc không muốn ăn.
**Trong quá trình điều trị**
Mục tiêu chính trong giai đoạn này là đảm bảo cơ thể nhận đủ các chất dinh dưỡng thiết yếu, ngay cả khi chỉ ở mức tối thiểu. Các tác dụng phụ của điều trị như buồn nôn, thay đổi vị giác và mệt mỏi có thể gây khó khăn cho việc ăn uống. Để đối phó với tình trạng này, hãy chia nhỏ các bữa ăn và ăn thường xuyên hơn, ưu tiên các loại thực phẩm nhạt, dễ tiêu như bột ngũ cốc mịn, bánh quy mặn, trái cây và phô mai tươi.
Protein đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và phục hồi các tổn thương do ung thư hoặc quá trình điều trị gây ra. Các nguồn protein lành mạnh bao gồm thịt nạc, thịt gà, cá, trứng, đậu, các loại hạt, sữa, phô mai và sữa chua. Bên cạnh đó, người bệnh cũng có thể bổ sung protein từ thực vật như đậu lăng, đậu Hà Lan để tăng cường chất xơ.
Trái cây và rau củ là nguồn cung cấp chất xơ dồi dào và giúp tăng cường hệ miễn dịch. Hãy bổ sung đa dạng các loại rau xanh đậm, vàng đậm và trái cây họ cam quýt như cam, bưởi. Màu sắc phong phú của các loại thực phẩm này cũng là dấu hiệu cho thấy chúng chứa nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe. Lưu ý rửa sạch trái cây và rau củ trước khi sử dụng để loại bỏ các chất bẩn và hóa chất.
Uống đủ nước là vô cùng quan trọng, đặc biệt trong quá trình điều trị ung thư vì các phương pháp điều trị có thể gây mất nước. Các tác dụng phụ như nôn mửa, tiêu chảy và sốt cũng có thể làm tăng nguy cơ mất nước. Bên cạnh nước lọc, người bệnh có thể bổ sung nước từ sữa, đồ uống thể thao, trà và cà phê. Các loại thực phẩm như súp, gelatin, sữa chua và bánh pudding cũng giúp giữ nước cho cơ thể.
Vào những ngày cảm thấy thèm ăn, hãy chọn những thực phẩm giàu calo để duy trì cân nặng. Ung thư và quá trình điều trị gây áp lực lớn lên cơ thể, vì vậy việc bổ sung đủ calo là rất quan trọng. Để tăng lượng calo trong chế độ ăn uống, người bệnh có thể thêm quả bơ, bơ đậu phộng hoặc dầu vào các loại thực phẩm như bánh mì, cơm hoặc mì. Uống các loại đồ uống giàu calo như nước ép trái cây, sữa lắc và sinh tố cũng là một cách hiệu quả.
**Kiểm soát tác dụng phụ của điều trị ung thư thông qua chế độ ăn uống**
Chế độ ăn uống có thể giúp người bệnh ung thư giảm nhẹ một số tác dụng phụ do quá trình điều trị gây ra.
* **Buồn nôn hoặc nôn:** Tránh các loại thức ăn nhiều chất béo, dầu mỡ, cay hoặc có mùi nồng. Nên ăn các loại thức ăn khô như bánh quy giòn hoặc bánh mì nướng sau mỗi vài giờ. Uống các loại nước như nước dùng, đồ uống thể thao và nước lọc.
* **Các vấn đề về miệng hoặc cổ họng:** Nếu bị loét miệng gây đau hoặc khó nuốt, hãy chọn thức ăn mềm, dễ nuốt. Tránh các loại thức ăn thô ráp, cay hoặc có tính axit. Nên ăn các món ăn ấm (không nóng hoặc lạnh) và sử dụng ống hút cho súp hoặc đồ uống.
* **Tiêu chảy và táo bón:** Người bị tiêu chảy cần đặc biệt chú ý bù nước cho cơ thể bằng cách uống nhiều chất lỏng. Đồng thời, nên cắt giảm các loại thực phẩm giàu chất xơ như ngũ cốc nguyên hạt và rau. Nếu bị táo bón, hãy bổ sung thêm thực phẩm giàu chất xơ vào chế độ ăn một cách từ từ và uống nhiều nước.
* **Thay đổi khẩu vị:** Việc điều trị có thể ảnh hưởng đến vị giác, khiến những món ăn yêu thích trở nên kém ngon hoặc ngược lại. Hãy thử các hương vị khác nhau như chua hoặc chát từ gừng hoặc lựu. Các loại gia vị như hương thảo, bạc hà và kinh giới cũng có thể giúp món ăn trở nên hấp dẫn hơn.
**Thực phẩm cần tránh**
Người bệnh ung thư nên tránh các loại thực phẩm chứa nhiều dầu hydro hóa vì chúng có thể làm tăng tình trạng viêm. Ngoài ra, cũng nên hạn chế tối đa các loại thực phẩm chế biến sẵn, trứng lòng đào, cá sống hoặc chưa nấu chín và các sản phẩm từ sữa chưa tiệt trùng.
**Lưu ý quan trọng:** Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thực phẩm bổ sung nào, vì một số loại có thể tương tác với quá trình điều trị. Nếu không thể ăn nhiều như bình thường hoặc gặp các tác dụng phụ như tiêu chảy và nôn mửa gây mất các chất dinh dưỡng quan trọng, người bệnh có thể cân nhắc sử dụng vitamin tổng hợp. Tuy nhiên, việc bổ sung chất dinh dưỡng từ thực phẩm vẫn là lựa chọn tốt nhất.
**Sau khi điều trị ung thư**
Mục tiêu sau khi kết thúc điều trị ung thư là phục hồi cơ thể và duy trì sức khỏe lâu dài. Nhu cầu dinh dưỡng trong giai đoạn này phụ thuộc vào loại ung thư và phương pháp điều trị đã áp dụng. Nhìn chung, một chế độ ăn uống cân bằng, giàu trái cây, rau củ, ngũ cốc nguyên hạt và các loại đậu sẽ giúp giảm nguy cơ tái phát ung thư và tăng cường sức khỏe tổng thể.
Admin
Nguồn: VnExpress
