Nhà Trắng vừa công bố một kế hoạch 20 điểm đầy tham vọng, được kỳ vọng sẽ mang lại giải pháp cho cuộc xung đột kéo dài gần hai năm ở Gaza, đồng thời giải cứu con tin và định hình tương lai cho vùng lãnh thổ Palestine. Theo thông báo ngày 29/9, kế hoạch này đã nhận được sự đồng thuận từ nhiều quốc gia, theo lời Tổng thống Donald Trump.
Theo truyền thông Mỹ, kế hoạch này được xây dựng với sự tư vấn của cựu Thủ tướng Anh Tony Blair và Jared Kushner, con rể đồng thời là cố vấn về Trung Đông của Tổng thống Trump trong nhiệm kỳ đầu. Đặc phái viên Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff cũng đóng vai trò quan trọng, dẫn đầu các nỗ lực ngoại giao với các nước Arab để đảm bảo tính khả thi cao nhất cho kế hoạch.
Nỗ lực này bắt đầu từ khoảng một tháng trước, khi ông Witkoff tiết lộ về một “kế hoạch toàn diện” mà chính quyền Mỹ đang chuẩn bị để chấm dứt chiến sự Israel – Hamas. Tổng thống Trump dự kiến chủ trì một cuộc họp lớn tại Nhà Trắng về vấn đề này.
Cuộc họp đã diễn ra với sự tham gia của ông Blair, ông Kushner và Bộ trưởng Các vấn đề chiến lược của Israel Ron Dermer. Trước đó, ông Blair đã đề xuất một tầm nhìn riêng về Gaza thời hậu chiến, nhưng ý tưởng này chưa nhận được sự quan tâm dưới thời chính quyền Joe Biden. Đề xuất của ông Blair về việc Gaza được quản lý bởi một cơ chế ủy trị quốc tế đã gây lo ngại cho các quan chức châu Âu và Arab, do lo ngại người Palestine có thể bị gạt ra ngoài lề.
Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu vẫn kiên định với mục tiêu “đánh bại hoàn toàn” Hamas và tiếp tục chiến dịch vào Gaza City, bất chấp sự phản đối từ cộng đồng quốc tế về tình hình nhân đạo nghiêm trọng.
Trong bối cảnh đó, các nhà ngoại giao đã bắt đầu thảo luận về “kế hoạch Kushner – Blair”. Các quốc gia Arab cũng đưa ra các đề xuất riêng sau tuyên bố gây tranh cãi của ông Trump về việc di tản người Palestine khỏi Gaza và biến dải đất này thành “Riviera của Trung Đông”. Tuy nhiên, các đề xuất này không đề cập đến vấn đề giải giáp Hamas, do đó khó được chính phủ Israel chấp nhận.
Về phía Anh, nước này đang phối hợp với Pháp để kêu gọi thành lập ủy ban Palestine điều hành Gaza và triển khai một lực lượng ổn định quốc tế, đồng thời giải giáp Hamas.
Cuộc họp tại Nhà Trắng hồi tháng 8 làm dấy lên lo ngại trong chính phủ Israel rằng ông Trump có thể chuyển sự chú ý trở lại Trung Đông do những bế tắc trong nỗ lực chấm dứt chiến sự Nga – Ukraine.
Khi các lãnh đạo thế giới tập trung tại New York vào cuối tháng 9 để dự kỳ họp Đại hội đồng Liên Hợp Quốc, làn sóng chỉ trích Israel từ cộng đồng quốc tế gia tăng. Các đồng minh phương Tây như Anh, Pháp, Australia và Canada công khai công nhận Nhà nước Palestine.
Các Tiểu vương quốc Arab Thống nhất (UAE) cảnh báo Hiệp ước Abraham, vốn bình thường hóa quan hệ với Israel năm 2020, đang bị đe dọa do Tel Aviv muốn sáp nhập Bờ Tây. Sự phẫn nộ của khối Arab còn gia tăng sau vụ Israel phóng tên lửa vào thủ đô Doha của Qatar, nhắm vào các quan chức Hamas.
Tổng thống Trump cũng bày tỏ sự không hài lòng với Thủ tướng Netanyahu về vụ tấn công này.
Trước cuộc gặp với ông Trump vào ngày 23/9, các lãnh đạo Arab đã gửi cho Nhà Trắng danh sách 6 điểm, bao gồm chấm dứt chiến sự, không để Israel chiếm đóng Gaza hoặc xây dựng khu định cư Do Thái, không cưỡng chế người Gaza di dời, không sáp nhập Bờ Tây và không thay đổi hiện trạng Jerusalem.
Các lãnh đạo Arab nhấn mạnh rằng bất kỳ động thái nào của Israel nhằm sáp nhập Bờ Tây sẽ đe dọa Hiệp ước Abraham, thành tựu đối ngoại quan trọng của Tổng thống Trump. Ông Trump cam kết sẽ không để điều này xảy ra.
Khối Arab cũng thúc đẩy để Chính quyền Palestine có vai trò lớn hơn ở Gaza thời hậu chiến. Các lãnh đạo rời cuộc gặp với ông Trump với sự lạc quan chưa từng thấy trong nhiều tháng.
Một quan chức Arab mô tả cuộc gặp là “hết sức hiệu quả và mang tính quyết định”, đồng thời cho biết ông Trump đã đồng ý với các quan điểm mà các trưởng đoàn Arab đưa ra.
Ông Trump chỉ thị đặc phái viên Witkoff và Ngoại trưởng Marco Rubio tổ chức các cuộc gặp tiếp theo với quan chức Arab để thảo luận chi tiết. “Toàn bộ kế hoạch được soạn thảo chỉ trong vòng ba ngày,” một quan chức Arab cho biết.
Đà tiến triển này khiến các đồng minh khác của Mỹ bất ngờ. Anh và Pháp đã lên kế hoạch gặp các quan chức Mỹ và Arab để tìm kiếm sự ủng hộ cho 8 nguyên tắc chấm dứt chiến sự và tái thiết Gaza hậu chiến, nhưng diễn biến thực tế đã vượt xa kế hoạch này.
Trong khi đó, Thủ tướng Netanyahu vẫn khẳng định Israel sẽ “hoàn tất nhiệm vụ” loại bỏ Hamas ở Gaza và sẽ không bao giờ chấp nhận việc thành lập Nhà nước Palestine.
Tuy nhiên, phái đoàn Israel tại Mỹ bày tỏ “lo ngại và rối bời”, cho thấy các lãnh đạo Arab đã thuyết phục được ông Trump “ủng hộ một kế hoạch đi ngược lại” lập trường của Tel Aviv. Ông Netanyahu và Dermer đã hội ý với Witkoff và Kushner để thu hẹp bất đồng.
Witkoff cho biết ông và Kushner đã “làm việc suốt cuối tuần cho vấn đề này và vì thế, phía Israel đã đồng thuận”.
Kế hoạch 20 điểm của ông Trump tích hợp nhiều đề xuất, từ ủy ban của Palestine, lực lượng ổn định và cơ quan giám sát quốc tế do Tổng thống Mỹ làm chủ tịch.
Tại buổi họp báo chung với Thủ tướng Netanyahu sau cuộc gặp tại Nhà Trắng, Tổng thống Trump chính thức công bố kế hoạch, đồng thời ca ngợi cựu Thủ tướng Blair là “một người tốt” sẽ tham gia Hội đồng Hòa bình.
Thủ tướng Netanyahu thể hiện sự ủng hộ một cách thận trọng, cảnh báo Tel Aviv “sẽ tự mình hoàn tất công việc” nếu Hamas từ chối kế hoạch hoặc giả bộ chấp thuận.
Một nguồn thạo tin cho biết Thủ tướng Netanyahu chấp nhận kế hoạch “vì không còn lựa chọn nào khác”, đồng thời lưu ý ông Netanyahu đạt được “hầu hết những gì mong muốn”, ngoại trừ việc kế hoạch có nhắc đến khả năng thành lập Nhà nước Palestine.
Hamas tuyên bố sẵn sàng thả con tin theo thỏa thuận hòa bình do ông Trump đề xuất, nhưng muốn đàm phán thêm về chi tiết cũng như về tiếng nói trong tương lai của Dải Gaza.
“Đòn bẩy then chốt đối với ông Netanyahu, đối với chính phủ Israel, chính là Mỹ”, một quan chức Arab cho biết. “Nếu Hamas hoặc Israel làm đổ bể kế hoạch, tôi cho rằng Mỹ cần buộc họ phải chịu trách nhiệm về điều đó”.
Kế hoạch 20 điểm này, dù còn nhiều thách thức phía trước, cho thấy một nỗ lực đáng kể nhằm mang lại hòa bình và ổn định cho khu vực Trung Đông đầy bất ổn. Liệu nó có thành công hay không, thời gian sẽ trả lời.
Admin
Nguồn: VnExpress
