Nám da, một vấn đề rối loạn sắc tố thường gặp ở phụ nữ châu Á trong độ tuổi từ 25 đến 50, là nỗi lo của nhiều người. Tình trạng này xảy ra do sự tăng sinh quá mức và tích tụ bất thường của melanin, dẫn đến các mảng hoặc đốm sẫm màu, chủ yếu xuất hiện ở hai bên má. Thạc sĩ, bác sĩ Quách Thu Trang từ khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà Nội, nhấn mạnh rằng nám da là một bệnh lý mãn tính và việc điều trị dứt điểm là rất khó khăn. Ngay cả khi đã điều trị và có những cải thiện đáng kể, nám vẫn có khả năng tái phát do nhiều yếu tố khác nhau.
Một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tái phát nám là tác động của ánh nắng mặt trời. Tia cực tím UVA và UVB có khả năng xâm nhập sâu vào lớp trung bì của da, kích thích các tế bào melanocyte sản xuất melanin để bảo vệ da khỏi tác hại. Quá trình này vô tình làm cho các vết nám trở nên sậm màu hơn hoặc lan rộng ra. Đáng lưu ý, tia UVA có thể xuyên qua kính và mây, do đó, ngay cả khi ở trong nhà gần cửa sổ hoặc khi lái xe, làn da vẫn có thể bị ảnh hưởng.
Bác sĩ Trang cũng giải thích rằng, các phương pháp điều trị nám hiện nay chủ yếu tập trung vào việc làm mờ melanin trên bề mặt da mà không ức chế hoàn toàn quá trình hình thành melanin mới. Hơn nữa, quá trình điều trị thường tác động sâu vào da, làm suy yếu chức năng của hàng rào bảo vệ tự nhiên. Nếu da không được bảo vệ cẩn thận bằng kem chống nắng và các biện pháp che chắn phù hợp, tia UV và các tác nhân môi trường khác có thể dễ dàng tấn công và kích hoạt melanin ở vùng nám cũ, dẫn đến tình trạng nám tái phát.
Sự thay đổi nội tiết tố cũng đóng một vai trò quan trọng trong việc tái phát nám. Estrogen và progesterone là hai hormone có vai trò điều hòa hoạt động của tế bào sắc tố. Khi có sự mất cân bằng hormone, chẳng hạn như trong thời kỳ mang thai, sau sinh, giai đoạn tiền mãn kinh, hoặc khi sử dụng thuốc tránh thai, quá trình sản xuất melanin có thể bị kích hoạt, gây ra tình trạng nám tái phát. Ngoài ra, sự suy giảm progesterone cũng làm giảm khả năng sản xuất các thành phần lipid quan trọng như ceramide, làm cho hàng rào bảo vệ da trở nên yếu hơn và dễ bị tổn thương hơn trước các tác nhân từ môi trường.
Lão hóa cũng là một yếu tố không thể tránh khỏi góp phần vào sự tái phát của nám. Khi tuổi tác tăng lên, khả năng tự tái tạo của da giảm dần, làm suy yếu lớp màng bảo vệ và khiến da dễ bị tác động bởi ánh nắng mặt trời, ô nhiễm và các hóa chất độc hại. Các tế bào melanocyte ở người lớn tuổi cũng hoạt động kém ổn định hơn, dẫn đến sự phân bố melanin không đều, tạo điều kiện thuận lợi cho nám tái phát.
Ngoài ra, lối sống không lành mạnh cũng có thể làm tăng nguy cơ tái phát nám. Tình trạng căng thẳng và thiếu ngủ kéo dài làm tăng tiết hormone cortisol, gây rối loạn nội tiết, thúc đẩy quá trình oxy hóa và gia tăng sản xuất melanin. Các thói quen xấu như ăn nhiều đồ ngọt, dầu mỡ, hút thuốc lá hoặc uống nhiều rượu bia cũng làm suy yếu da, khiến da dễ bị nám trở lại.
Việc sử dụng mỹ phẩm không đúng cách hoặc các phương pháp điều trị không phù hợp cũng có thể gây ra tình trạng nám tái phát. Một số loại mỹ phẩm chứa corticoid, thủy ngân hoặc các chất tẩy mạnh có thể làm trắng da nhanh chóng, nhưng đồng thời phá hủy lớp bảo vệ tự nhiên của da. Việc sử dụng mỹ phẩm không phù hợp sau quá trình điều trị nám có thể gây viêm da và thúc đẩy tăng sắc tố. Nếu chu trình chăm sóc da không bổ sung các dưỡng chất có khả năng ức chế melanin như vitamin C, E hoặc niacinamide, các tế bào melanocyte có thể hoạt động trở lại. Các phương pháp điều trị không đúng kỹ thuật, lột tẩy quá mức hoặc sử dụng laser quá mạnh cũng có thể gây ra phản ứng ngược, làm cho nám trở nên sậm màu hơn.
Không chỉ vậy, ánh sáng nhân tạo cũng có thể gây hại cho da. Ánh sáng xanh (HEV) phát ra từ màn hình điện thoại, máy tính hoặc tivi có thể xuyên sâu vào da, gây stress oxy hóa, phá vỡ cấu trúc collagen, khiến da sạm màu và lão hóa nhanh chóng, từ đó làm nám tái phát hoặc trở nên đậm hơn. Các yếu tố khác như ô nhiễm môi trường, cơ địa da mỏng, nhạy cảm hoặc tiền sử gia đình có người bị nám tái phát cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh.
Để hạn chế tình trạng nám da tái phát, bác sĩ Trang khuyến cáo nên điều trị tại các cơ sở y tế hoặc thẩm mỹ uy tín, có bác sĩ da liễu theo dõi sát sao. Sau khi điều trị, cần duy trì thói quen sử dụng kem chống nắng phổ rộng với chỉ số SPF 30 trở lên, đội mũ rộng vành, đeo kính râm và hạn chế ra ngoài trời nắng gắt trong khoảng thời gian từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều. Bên cạnh đó, việc duy trì một lối sống lành mạnh cũng rất quan trọng, bao gồm ngủ đủ giấc (7-8 tiếng mỗi đêm), ăn nhiều thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, uống đủ nước, hạn chế đồ ăn chế biến sẵn và tập thể dục đều đặn.
Ngoài ra, cần hạn chế tiếp xúc với màn hình điện tử, sử dụng kem chống nắng có khả năng bảo vệ da khỏi ánh sáng xanh, chăm sóc da đúng cách bằng cách làm sạch nhẹ nhàng, dưỡng ẩm đầy đủ và bổ sung serum chứa vitamin C, niacinamide hoặc các hoạt chất làm sáng da an toàn. Theo dõi sức khỏe nội tiết và khám phụ khoa định kỳ để đảm bảo sự ổn định hormone. Duy trì liệu trình thuốc bôi theo chỉ định của bác sĩ và chăm sóc da chuyên sâu ngay cả khi nám đã mờ. Bác sĩ có thể bổ sung các sản phẩm ức chế melanin để ngăn ngừa tình trạng tái phát nám.
Admin
Nguồn: VnExpress
