Trong một động thái gây bất ngờ, Tổng thống Trump đã ban hành sắc lệnh hành pháp vào ngày 1/10, tuyên bố rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào chủ quyền, lãnh thổ hoặc cơ sở hạ tầng quan trọng của Qatar sẽ được coi là “mối đe dọa đối với hòa bình và an ninh của chính Hợp chủng quốc Hoa Kỳ.”
Sắc lệnh này còn ngụ ý khả năng can thiệp quân sự của Mỹ để bảo vệ Qatar. Văn bản nêu rõ, trong trường hợp xảy ra tấn công, Mỹ sẽ sử dụng mọi biện pháp ngoại giao, kinh tế và quân sự hợp pháp và phù hợp nếu cần thiết để bảo vệ lợi ích của cả hai nước, đồng thời khôi phục hòa bình và ổn định.
Động thái này thu hút sự chú ý đặc biệt từ giới chuyên gia, nhất là khi xét đến mối quan hệ vốn có nhiều tranh cãi giữa Tổng thống Trump và Qatar.
Điều đáng chú ý là ngôn ngữ trong sắc lệnh hành pháp này tương đồng với các đảm bảo an ninh mà Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) dành cho các quốc gia thành viên. Dù Qatar không phải là thành viên NATO, chính quyền cựu Tổng thống Joe Biden vào năm 2022 đã gọi nước này là một đồng minh lớn của Mỹ ngoài NATO.
Điều 5 của hiệp ước NATO quy định rằng bất kỳ cuộc tấn công nào vào một thành viên NATO sẽ được coi là một cuộc tấn công vào toàn liên minh, và NATO sẽ cùng nhau đáp trả. Tổng thống Trump trước đây từng chỉ trích ý tưởng đảm bảo an ninh kiểu NATO và thậm chí gợi ý rằng Mỹ có thể không cần tuân thủ Điều 5.
Sắc lệnh hành pháp của Tổng thống Trump không đưa ra cam kết mạnh mẽ đến mức phải đáp trả quân sự nếu Qatar bị tấn công. Tuy nhiên, việc coi một cuộc tấn công vào Qatar là mối đe dọa đối với Mỹ đã nâng mối quan hệ với đồng minh Ả Rập này lên một tầm cao mới.
Cần lưu ý rằng sắc lệnh này không phải là một hiệp ước ràng buộc về mặt pháp lý được Thượng viện chấp thuận. Đây chỉ là một cam kết mà ông Trump đưa ra dựa trên quyền hạn của chức vụ Tổng thống, và các tổng thống tương lai không bắt buộc phải tuân theo.
Sắc lệnh này càng trở nên đáng chú ý khi Qatar vốn là đối tượng của sự nghi ngờ từ nhiều người Mỹ. Một cuộc thăm dò năm 2023 do Washington Post và Đại học Maryland thực hiện cho thấy người Mỹ nói chung, kể cả đảng Cộng hòa, có cái nhìn tiêu cực về Qatar.
Trong nhiều năm, các thành viên đảng Cộng hòa đã phàn nàn về những cáo buộc liên quan đến vi phạm nhân quyền và quan hệ của Qatar với các nhóm mà họ coi là khủng bố, bao gồm cả tổ chức Anh em Hồi giáo và Hamas. Những lo ngại này đã nổi lên vào đầu năm nay khi ông Trump nhận một chiếc máy bay trị giá 400 triệu USD từ Qatar để chuyển đổi thành chuyên cơ Không lực Một mới.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Rick Scott từng tuyên bố: “Tôi sẽ không bay trên máy bay của Qatar. Họ ủng hộ Hamas”. Thượng nghị sĩ Shelley Moore cũng nói: “Tôi sẽ kiểm tra xem có thiết bị nghe lén không”.
Nhà hoạt động cánh hữu Laura Loomer đã chỉ trích mạnh mẽ thỏa thuận này, cho rằng ông Trump nên tập trung vào việc liệt nhóm Anh em Hồi giáo vào danh sách khủng bố. Thượng nghị sĩ Ted Cruz thậm chí còn ám chỉ rằng Qatar có thể ngầm tài trợ cho phong trào cánh tả Antifa tại Mỹ.
Thực tế, Tổng thống Trump từng bày tỏ hoài nghi sâu sắc về Doha. Vào năm 2017, ông nói: “Qatar từ lâu đã là bên tài trợ khủng bố ở mức độ rất cao”, đồng thời thúc giục họ “chấm dứt việc tài trợ” cho “hệ tư tưởng cực đoan”.
Nhà sản xuất podcast Ben Shapiro, một người bảo thủ chỉ trích việc nhận máy bay từ Qatar, cho rằng hành động này giống như chấp nhận “món quà từ những kẻ ủng hộ Hamas, Anh em Hồi giáo…”. Ông nhấn mạnh: “Đó không phải chính sách ‘nước Mỹ trên hết'”.
Nhận định này chỉ ra sự mâu thuẫn trong cam kết bảo vệ Qatar: việc đảm bảo an ninh cho một quốc gia từng bị chính ông Trump cáo buộc tài trợ khủng bố rõ ràng khó có thể dung hòa với khẩu hiệu “Nước Mỹ trên hết” mà ông luôn đề cao.
Theo chuyên gia phân tích Aaron Blake từ CNN, một điểm đáng lo ngại trong sắc lệnh bảo vệ Qatar là vị trí địa lý của nước này nằm trong một khu vực có nguy cơ xung đột cao.
Gần đây, Israel đã không kích thủ đô Doha, nhắm vào các lãnh đạo Hamas, và Iran cũng đã bắn tên lửa vào căn cứ Mỹ ở Qatar. Điều này cho thấy Qatar thường xuyên bị cuốn vào các cuộc xung đột ở Trung Đông.
Năm 2017, Qatar đã trải qua cuộc khủng hoảng ngoại giao tồi tệ nhất trong nhiều thập kỷ ở Trung Đông. Các quốc gia lớn trong khu vực đã cắt đứt quan hệ với Qatar vì cáo buộc nước này “ủng hộ khủng bố” và gây mất ổn định khu vực trên diện rộng.
Tuy nhiên, các chuyên gia cũng chỉ ra những lý do địa chính trị để Mỹ duy trì mối quan hệ đồng minh thân cận với Qatar, nơi đặt căn cứ quân sự lớn nhất của Washington trong khu vực. Sân bay Al-Udeid là sở chỉ huy tiền phương của Bộ Tư lệnh Trung tâm (CENTCOM), đơn vị chịu trách nhiệm hoạt động của quân đội Mỹ ở Trung Đông. Doha cũng đóng vai trò quan trọng đối với nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm xây dựng thỏa thuận hòa bình ở Gaza.
Ngoài ra, sắc lệnh này một lần nữa làm dấy lên sự chú ý về mối quan hệ giữa gia đình Tổng thống Trump và Qatar. Vào tháng 4, tập đoàn Trump Organization thông báo kế hoạch xây dựng khu nghỉ dưỡng golf tại Qatar, được hỗ trợ bởi một công ty có vốn từ quỹ tài sản quốc gia của nước này.
Theo chuyên gia phân tích Blake, “Sắc lệnh hành pháp về Qatar đã đặt ra câu hỏi về mối liên hệ giữa lợi ích cá nhân tiềm tàng và các hành động chính thức của chính phủ. Phải chăng vì Qatar đã trao cho Tổng thống một số món quà phi thường nên giờ đây ông phải đáp lại bằng món quà tương tự?”.
Admin
Nguồn: VnExpress
