Trong bối cảnh bế tắc giữa đảng Cộng hòa và đảng Dân chủ khiến Quốc hội Mỹ không thể thông qua dự luật ngân sách năm tài khóa 2026, chính phủ Mỹ đã phải đóng cửa từ ngày 1/10. Tình trạng này kéo dài cho đến khi các bên đạt được thỏa hiệp về chi tiêu, gây ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động của các cơ quan liên bang.
Trong thời gian chính phủ đóng cửa, các cơ quan liên bang phải tạm dừng các hoạt động không thiết yếu, chỉ duy trì những bộ phận quan trọng nhất. Khoảng 750.000 công chức phải tạm thời nghỉ việc không lương, gây ra nhiều lo ngại. Tuy nhiên, đối với Giám đốc Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng (OMB) Russell Vought, đây lại là cơ hội để thực hiện ý tưởng tái cấu trúc và tinh giản bộ máy liên bang mà ông ấp ủ từ lâu.
“Có nhiều công cụ pháp lý để tiếp tục thúc đẩy chương trình nghị sự của Tổng thống Trump, bao gồm tinh giản chính quyền liên bang. Chúng tôi sẽ tìm mọi cơ hội để thực hiện điều đó”, ông Vought tuyên bố ngay trước khi chính phủ đóng cửa.
Ông Vought, 49 tuổi, từng tham gia nhóm chuyển giao quyền lực và giữ chức cố vấn cấp cao tại OMB trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Ông từng chia sẻ rằng mình đã rất choáng ngợp trước quy mô “khổng lồ và rối ren” của bộ máy chính phủ. Sau đó, Tổng thống Trump đã đề cử ông làm phó giám đốc OMB. Trong thời gian này, ông Vought khẳng định Tổng thống có quyền chặn các khoản chi tiêu liên bang đã được Quốc hội thông qua và tham gia vào nỗ lực đóng băng viện trợ quân sự cho Ukraine, một động thái gây ra cuộc luận tội ông Trump tại Hạ viện.
Sau khi ông Trump tái đắc cử, ông Vought dồn toàn lực chuẩn bị cho một kế hoạch “tái thiết” lớn hơn, táo bạo và bền vững hơn đối với bộ máy chính phủ Mỹ. Ông Trump từng ca ngợi Vought là người “biết chính xác cách dỡ bỏ bộ máy quyền lực ngầm và chấm dứt tình trạng chính quyền bị vũ khí hóa” khi đề cử ông làm giám đốc OMB vào tháng 11/2024.
Ông Vought mô tả vị trí giám đốc OMB là “then chốt” trong việc tái cấu trúc bộ máy liên bang. Theo David Graham, tác giả cuốn “The Project: How Project 2025 Is Reshaping America”, Vought “tận hiến cho ý tưởng tinh giản chính phủ, sa thải bớt nhân viên liên bang và ông ấy cực kỳ khéo léo trong việc tìm ra cách thực hiện điều đó trong bất kỳ hoàn cảnh nào”.
Chiến lược của Vought được cho là bắt nguồn từ hai đợt chính phủ đóng cửa trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. “Ông ấy nhận ra rằng nếu thực hiện đúng cách, việc chính phủ đóng cửa có thể trở thành công cụ mạnh mẽ để tinh giản bộ máy”, Michael Williams, cựu quan chức OMB, cho biết.
Trước đó, nỗ lực của Vought phần nào bị ảnh hưởng khi ông Trump chọn tỷ phú Elon Musk dẫn dắt Ban Hiệu suất Chính phủ (DOGE). Mặc dù DOGE cũng có mục tiêu tinh giản chính phủ và cắt giảm lãng phí, nhưng cách thực hiện của ban này đã gây ra tranh cãi và dẫn đến nhiều vụ kiện. Khi Musk rời chính quyền liên bang vào cuối tháng 5, vai trò của DOGE dần mờ nhạt, tạo cơ hội cho Vought thể hiện mình.
Joe Grogan, lãnh đạo Hội đồng Chính sách Đối nội Nhà Trắng trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump, nhận xét: “DOGE sẽ hiệu quả hơn nhiều nếu họ tham vấn Vought”.
Lần này, Vought đã hành động ngay khi chính phủ Mỹ đối mặt với nguy cơ đóng cửa. Ông đã gửi thông báo đến các cơ quan liên bang, yêu cầu họ chuẩn bị phương án sa thải vĩnh viễn nhân viên trong các chương trình không được tài trợ hoặc không phù hợp với ưu tiên chính sách của Tổng thống Trump.
Trong cuộc họp với các hạ nghị sĩ Cộng hòa ngày 1/10, Vought cho biết quá trình sa thải sẽ sớm bắt đầu khi chính phủ đóng cửa. Ông không tiết lộ số lượng công chức sẽ mất việc, nhưng nhấn mạnh tác động sẽ “rất đáng kể”.
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson nhận định Vought “đã dành cả sự nghiệp để nghĩ cách tinh giản chính phủ” và đổ lỗi cho các nghị sĩ Dân chủ đã buộc chính quyền phải hành động. Ông nói thêm: “Vought phải ngồi lại và xác định xem chính sách, nhân sự và chương trình nào là thiết yếu. Đó không phải là nhiệm vụ dễ dàng. Ông ấy cũng không vui gì khi gánh trách nhiệm đó”.
Thượng nghị sĩ Cộng hòa Kevin Cramer cho rằng đây có thể là chiến thuật gây sức ép để buộc đảng Dân chủ phải nhượng bộ trong vấn đề ngân sách. Trong khi đó, Hạ nghị sĩ Dân chủ Sean Casten cáo buộc Vought đang “đe dọa sa thải nhân viên liên bang vì động cơ chính trị, bất chấp hậu quả đối với chính phủ”.
Trước khi chính phủ đóng cửa, Vought đã gây phẫn nộ cho phe Dân chủ và một số nghị sĩ Cộng hòa vì thúc đẩy chính sách “trì hoãn giải ngân”, tức là giữ lại các khoản chi tiêu đã được Quốc hội phê chuẩn. Ông đã gây sức ép để các nghị sĩ hủy 9 tỷ USD phân bổ cho viện trợ nước ngoài và các đài phát thanh, truyền hình nhà nước, đánh dấu sự nhượng bộ hiếm hoi của Quốc hội trước Nhà Trắng.
Nhiều nghị sĩ Dân chủ lo ngại về những gì Vought có thể làm trong thời gian chính phủ đóng cửa và kêu gọi tránh để kịch bản này xảy ra, nhưng các lãnh đạo phe này đã phớt lờ và quyết không nhượng bộ.
Vought nhanh chóng chứng minh sự nghiêm túc của mình. Ngày 1/10, ông thông báo chính phủ liên bang đóng băng 18 tỷ USD tài trợ cho các dự án giao thông ở New York, động thái được cho là nhắm vào lãnh đạo Dân chủ tại Thượng viện Chuck Schumer và tại Hạ viện Hakeem Jeffries, vì cả hai đều đến từ New York. Vài giờ sau, ông tiếp tục thông báo cắt thêm 8 tỷ USD khỏi các dự án năng lượng xanh tại 16 bang do các thượng nghị sĩ Dân chủ đại diện.
Tổng thống Trump cho biết ông đã gặp Vought để bàn về việc cắt giảm các bộ phận trong số rất nhiều cơ quan của phe Dân chủ và xem xét liệu các khoản cắt giảm này sẽ là tạm thời hay vĩnh viễn. “Tôi không thể tin được những đảng viên Dân chủ cực tả lại mang đến cho tôi cơ hội chưa từng có này”, ông viết trên Truth Social.
Kevin Madden, chiến lược gia đảng Cộng hòa, nhận xét: “Vought là một chuyên gia về cách hệ thống vận hành. Phe Dân chủ ghét ông ấy, nhưng có lẽ sâu bên trong, họ cũng ước ao có được một người như Vought”.
Việc chính phủ Mỹ đóng cửa đã tạo ra một “cơn địa chấn” chính trị, và những động thái tiếp theo của ông Vought chắc chắn sẽ tiếp tục thu hút sự chú ý của dư luận. Liệu ông có thể thực hiện thành công kế hoạch tái cấu trúc bộ máy chính phủ đầy tham vọng của mình, hay sẽ vấp phải sự phản kháng mạnh mẽ từ phe Dân chủ và các lực lượng khác? Câu trả lời vẫn còn ở phía trước.
Admin
Nguồn: VnExpress
