Từ năm 1884, nhà báo tài chính Charles Dow đã cùng các cộng sự tạo ra chỉ số thị trường đầu tiên trên thế giới, Dow Jones Railroad Average (sau này phát triển thành Dow Jones Industrial Average – DJIA), nhằm giúp độc giả dễ dàng nắm bắt xu hướng biến động giá cổ phiếu. Sự kiện này đánh dấu sự ra đời của các chỉ số chứng khoán.
Nửa sau thế kỷ XX, các tổ chức tư nhân chuyên nghiệp như MSCI và FTSE Russell ra đời, cung cấp các chỉ số đại diện cho thị trường chứng khoán toàn cầu. Sự xuất hiện của các tổ chức này đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nhà đầu tư và tổ chức tài chính trong việc đánh giá sự phát triển, rủi ro và tiềm năng của thị trường chứng khoán quốc gia trong bối cảnh hội nhập kinh tế.
Khi chứng khoán trở nên phổ biến và nhiều sàn giao dịch được thành lập trên toàn cầu, nhà đầu tư bắt đầu tìm kiếm cơ hội đầu tư ở nước ngoài để tăng lợi nhuận. Xu hướng toàn cầu hóa này làm tăng sự chú trọng vào việc theo dõi các chỉ số. Các nhà đầu tư mong muốn được các tổ chức chuyên nghiệp, độc lập đánh giá, xếp hạng và phân loại thị trường để đưa ra quyết định đầu tư hợp lý.
Nhiều tổ chức phương Tây coi việc xây dựng chuẩn mực và đo lường hiệu quả danh mục đầu tư so với chuẩn mực đó là yếu tố then chốt. Chuẩn mực thường được chọn là một chỉ số hoặc kết hợp nhiều chỉ số thị trường. Các chỉ số này đóng vai trò tham chiếu quan trọng, không chỉ cho việc phân bổ chiến lược mà còn là thước đo hiệu quả quản lý đầu tư. Do đó, việc đánh giá chất lượng của các chỉ số thị trường là rất cần thiết đối với các nhà đầu tư tổ chức, đặc biệt là các quỹ đầu tư như quỹ tương hỗ và quỹ ETF.
Theo FTSE Russell, đến cuối năm 2024, có hơn 4.900 tỷ USD tài sản đầu tư được theo dõi thụ động bởi các chỉ số của họ. Khoảng 20.000 tỷ USD tổng tài sản được quản lý trong các quỹ đầu tư có tham chiếu đến bộ chỉ số của FTSE Russell. MSCI cho biết hơn 1.400 quỹ ETF cổ phiếu liên kết với các chỉ số của họ, với tổng tài sản vượt quá 2.000 tỷ USD vào giữa tháng 7, tăng trưởng 17% so với đầu năm. Tính cả tài sản thu nhập cố định và quỹ tương hỗ, con số này lên tới 17.000 tỷ USD.
Các tổ chức thường chia thị trường thành ba nhóm chính để đánh giá chất lượng: phát triển, mới nổi và cận biên. Tiêu chí xếp hạng thị trường của mỗi tổ chức khác nhau, dựa trên các cơ sở, quan điểm và phương pháp luận riêng. Tuy nhiên, theo nghiên cứu của Học viện Ngân hàng, vẫn có một số điểm chung như quy mô thị trường, tỷ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài, khả năng tự do chuyển đổi ngoại tệ, phương thức thanh toán sau giao dịch và giao dịch bán khống, cho vay chứng khoán trên thị trường.
Việt Nam đang đặt mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên thị trường mới nổi thứ cấp của FTSE Russell ngay trong năm nay, theo đề án đã được Chính phủ phê duyệt. Bộ trưởng Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết Việt Nam đã nỗ lực đáp ứng các tiêu chí nâng hạng của FTSE, tổ chức này dự kiến công bố kết quả đánh giá vào ngày 7/10.
Nhiều nhóm phân tích trong nước nhận định việc nâng hạng thị trường sẽ hỗ trợ đà tăng của VN-Index trong những tháng cuối năm và mở ra cơ hội thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài vào chứng khoán Việt Nam.
Các chuyên gia phân tích cho rằng, về trung và dài hạn, hầu hết các thị trường được nâng hạng đều có giá trị giao dịch tăng mạnh nhờ thu hút vốn ngoại. Dragon Capital cho biết khi Việt Nam được đưa vào các chỉ số như FTSE Emerging Market, các quỹ thụ động và ETF sẽ phải cân bằng danh mục đầu tư theo tỷ trọng được phân bổ.
VPBankS ước tính dòng vốn đổ về thường cao gấp 5-7 lần so với giai đoạn trước khi nâng hạng, tương đương khoảng 3-7 tỷ USD khi quyết định nâng hạng có hiệu lực. Vietcap đưa ra con số ước tính 6-8 tỷ USD.
HSBC lạc quan hơn khi cho rằng việc FTSE nâng hạng có thể hút tối đa 10,4 tỷ USD vốn ngoại vào thị trường chứng khoán Việt Nam. Tuy nhiên, HSBC lưu ý rằng dòng vốn thực tế có thể khiêm tốn hơn và được phân bổ theo từng giai đoạn, vì FTSE thường thông báo trước khoảng 6 tháng khi thay đổi phân loại một thị trường.
Tuy nhiên, việc nâng hạng không đồng nghĩa với việc chỉ số và thanh khoản thị trường sẽ bùng nổ ngay lập tức. Thống kê từ nhiều thị trường trước đó cho thấy thanh khoản thường tích cực trong 4 tháng trước khi công bố quyết định chính thức. Nhà đầu tư nước ngoài thường mua ròng nhiều hơn vào tháng có kết quả, sau đó giảm dần hoặc chuyển sang bán ròng.
Ông Nguyễn Duy Hưng, Chủ tịch HĐQT Chứng khoán SSI, nhấn mạnh rằng nâng hạng không phải là “phép màu” và thị trường trước và sau ngày công bố không thể thay đổi hoàn toàn. Ông cho rằng nâng hạng giống như một “giấy chứng nhận” cho thấy thị trường Việt Nam đã tiến một bước để phù hợp với các chuẩn mực quốc tế. Ông cũng lưu ý rằng không nên kỳ vọng thị trường sẽ tăng trưởng ồ ạt ngay sau khi có quyết định nâng hạng.
Admin
Nguồn: VnExpress
