Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, tọa lạc trên khu đất rộng 14 ha tại đường Nguyễn Tử Trực, được thiết kế theo kiến trúc vòng tròn đồng tâm độc đáo.
Nhìn từ trên cao, điểm nhấn của công trình là khối nhà tròn nằm ở trung tâm, nơi đặt lò phản ứng. Bao quanh là các dãy nhà bán nguyệt và hệ thống đường nội bộ uốn lượn, kết nối các khu vực chức năng khác nhau.
Đây là lò phản ứng hạt nhân đầu tiên của Việt Nam, khởi công xây dựng vào đầu năm 1961 bởi Hoa Kỳ với tên gọi TRIGA Mark II. Sau hai năm, lò được khởi động thành công và chính thức đi vào hoạt động từ tháng 3/1963 với công suất ban đầu khoảng 250 kWt, chủ yếu phục vụ cho mục đích huấn luyện, nghiên cứu và sản xuất đồng vị phóng xạ.
Tuy nhiên, hoạt động của lò đã tạm dừng trong giai đoạn từ năm 1968 đến 1975. Đến cuối tháng 3/1975, toàn bộ thanh nhiên liệu TRIGA đã được tháo dỡ và chuyển trả lại cho Hoa Kỳ.
Năm 1979, Việt Nam ký kết hợp đồng với Liên Xô để khôi phục và mở rộng lò phản ứng. Công trình được đổi tên thành IVV – 9, theo tên địa danh Lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt. Vào tháng 3/1984, công trình chính thức khánh thành với công suất nâng lên 500 kWt, gấp đôi so với công suất ban đầu.
Lò phản ứng hạt nhân được thiết kế hai tầng, với cầu thang dẫn lên miệng lò ở hai bên. Hệ thống ống cỡ lớn được bố trí xung quanh để lấy không khí từ bên ngoài vào và thải ra sau khi đã qua xử lý theo các tiêu chuẩn nghiêm ngặt. Sơ đồ mặt cắt ngang của lò phản ứng hạt nhân cho thấy vị trí các kênh thí nghiệm được đặt ở đường dẫn vào lò, phục vụ cho công tác phân tích, nghiên cứu và sản xuất đồng vị phóng xạ.
Kể từ khi hoạt động trở lại, lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt trở thành trung tâm nghiên cứu hạt nhân duy nhất của Việt Nam. Nơi đây đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất đồng vị phóng xạ phục vụ y học, nghiên cứu vật liệu, đào tạo kỹ sư và các nhà khoa học trong lĩnh vực hạt nhân.
Trong giai đoạn từ 2007 đến 2011, lò phản ứng sử dụng hỗn hợp hai loại nhiên liệu: loại có hàm lượng uranium cao và loại có hàm lượng uranium thấp. Đến cuối năm 2011, lò chuyển sang sử dụng hoàn toàn nhiên liệu có hàm lượng uranium thấp và vận hành ổn định ở công suất thiết kế.
Phòng điều khiển trung tâm của lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt là nơi các kỹ sư theo dõi và điều hành toàn bộ hoạt động của lò thông qua hệ thống màn hình, bảng tín hiệu và các thiết bị giám sát an toàn. Anh Phạm Hữu Tâm, 26 tuổi, cùng với trưởng kíp trực thường xuyên theo dõi các thông số vận hành tại bàn điều khiển trung tâm.
Lò phản ứng được vận hành tối đa 45 tuần mỗi năm, với thời gian hoạt động từ 85 đến 130 giờ mỗi tuần để sản xuất đồng vị phóng xạ. Thời gian còn lại được dành cho công tác bảo dưỡng, huấn luyện và đào tạo. Tính đến tháng 3/2024, tổng thời gian hoạt động của lò ở công suất thiết kế đã đạt khoảng 70.000 giờ.
Ngoài lò phản ứng, Viện Nghiên cứu hạt nhân hiện có 6 trung tâm nghiên cứu, bao gồm các trung tâm điều chế đồng vị phóng xạ, phân tích và nghiên cứu môi trường, an toàn bức xạ, phòng nghiên cứu ứng dụng kỹ thuật hạt nhân và đồng vị,… với đội ngũ hơn 190 nhân sự.
TS. Cao Đông Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, cho biết hiện nay mỗi năm lò cung cấp từ 1.000 đến 1.500 Ci thuốc phóng xạ sản xuất tại lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt cho 23 trên tổng số 40 khoa Y học hạt nhân trong cả nước, một con số lớn hơn nhiều so với thời điểm lò mới đi vào vận hành (năm 1984). Những lọ thuốc phóng xạ MDP thành phẩm là kết quả của quy trình sản xuất nghiêm ngặt, trong đó các kỹ thuật viên như chị Nguyễn Thị Ngọc thực hiện công đoạn chuẩn bị dung dịch trong phòng sạch để sản xuất dược chất đánh dấu chứa đồng vị phóng xạ ở dạng đông khô pha tiêm.
Trong khu vực lò phản ứng hạt nhân Đà Lạt, các biển cảnh báo được đặt ở nhiều vị trí để nhắc nhở nhân viên về an toàn bức xạ, đảm bảo an toàn cho mọi hoạt động nghiên cứu và sản xuất.
Admin
Nguồn: VnExpress
