Trong nhiều năm qua, vấn đề về chất lượng bữa ăn bán trú của học sinh đã gây bức xúc trong dư luận. Dù phụ huynh đóng góp đầy đủ, thường từ 25.000 đến 35.000 đồng mỗi suất, chưa kể các chi phí khác, nhưng thực tế bữa ăn của các em lại nghèo nàn, không tương xứng với số tiền bỏ ra.
Hàng trăm nghìn phụ huynh trên cả nước gửi gắm con em mình đến trường với mong muốn con được an toàn, chăm sóc chu đáo và có những bữa ăn đủ chất. Họ không kỳ vọng những bữa ăn sang trọng, mà chỉ mong muốn con được ăn những suất ăn đúng với giá trị thực tế. Thế nhưng, đôi khi, các em chỉ nhận được những phần cơm đạm bạc, không tương xứng với số tiền đã đóng.
Hiện nay, nhiều trường học lựa chọn hình thức thuê khoán dịch vụ nấu ăn, một giải pháp có vẻ tiện lợi nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro. Các đơn vị cung cấp dịch vụ thường trúng thầu với mức giá thấp nhất, sau đó tìm cách “tiết kiệm chi phí” để có lợi nhuận bằng cách giảm khẩu phần ăn, lựa chọn thực phẩm rẻ tiền hoặc cắt giảm quy trình chế biến.
Thay vì kiểm tra, giám sát chặt chẽ, nhiều trường học lại giao khoán hoàn toàn cho nhà thầu và chỉ nghiệm thu trên giấy tờ. Ban phụ huynh thường không được mời tham gia các buổi ăn thử, không được xem hóa đơn thực phẩm và không có quyền kiểm tra kho lưu trữ. Việc thiếu giám sát tạo điều kiện cho những tiêu cực nảy sinh.
Ở một số địa phương, mối quan hệ thân quen giữa lãnh đạo nhà trường và nhà thầu có thể dẫn đến sự buông lỏng trong công tác giám sát. Các “đối tác lâu năm” thường được tin tưởng tuyệt đối, không cần đấu thầu lại hoặc kiểm tra định kỳ. Tiền ăn vẫn được duyệt đều đặn, trong khi chất lượng bữa ăn của học sinh lại giảm sút theo thời gian. Các cơ quan quản lý cấp trên thường chỉ kiểm tra theo kế hoạch, mang tính hình thức. Chỉ đến khi phụ huynh chụp ảnh khay cơm và đăng lên mạng xã hội, sự thật mới được phơi bày.
Lỗ hổng trong công tác giám sát không chỉ là trách nhiệm của một cá nhân mà là vấn đề của cả hệ thống, khi cơ chế minh bạch và kiểm tra độc lập chưa được luật hóa. Đã đến lúc Bộ Giáo dục và Đào tạo cần ban hành thông tư riêng về quản lý bán trú, trong đó quy định rõ các tiêu chí lựa chọn nhà thầu, tiêu chuẩn khẩu phần ăn, quy trình công khai thông tin và trách nhiệm pháp lý khi có vi phạm.
Cần có những chế tài cụ thể, bao gồm cả cơ chế hậu kiểm độc lập, cho phép kiểm tra đột xuất, không báo trước, với sự tham gia của phụ huynh và chính quyền địa phương. Chỉ khi trách nhiệm đi kèm với hậu quả rõ ràng, mới có thể ngăn chặn tình trạng vi phạm tái diễn.
Vậy, làm thế nào để chấm dứt tình trạng “suất ăn 25.000 đồng mà trông như 10.000 đồng”? Trước hết, cần minh bạch hóa toàn bộ quy trình tổ chức bán trú, công khai thực đơn, giá cả từng loại thực phẩm, nguồn cung cấp và hóa đơn đầu vào. Hợp đồng với nhà cung cấp cần có sự giám sát của Ban đại diện cha mẹ học sinh. Cuối mỗi tháng, cần công khai bảng quyết toán tiền ăn, số dư và cách sử dụng.
Thứ hai, nhà trường cần tạo điều kiện để phụ huynh được tham gia dự giờ ăn, trực tiếp giám sát và phản ánh ý kiến. Khi phụ huynh được phép quan sát bữa ăn của con em mình, những hành vi tiêu cực sẽ khó có cơ hội tồn tại.
Thứ ba, cần giao trách nhiệm toàn diện cho Hiệu trưởng nhà trường. Mọi sai phạm liên quan đến bán trú phải quy trách nhiệm cho người đứng đầu, không được đùn đẩy trách nhiệm cho kế toán hoặc nhân viên cấp dưỡng. Nếu để xảy ra vi phạm, Hiệu trưởng phải chịu hình thức xử lý thích đáng, từ kiểm điểm đến cách chức, tùy theo mức độ vi phạm.
Cuối cùng, cần ứng dụng công nghệ hiện đại vào công tác giám sát. Lắp đặt camera trong bếp ăn để phụ huynh có thể theo dõi trực tuyến. Sử dụng mã QR để công khai hóa đơn thực phẩm, giúp phụ huynh dễ dàng đối chiếu nguồn gốc và giá cả. Một số trường tư thục ở Hà Nội và TP.HCM đã áp dụng các biện pháp này, cho phép phụ huynh xem trực tiếp quy trình nấu nướng, lưu mẫu thực phẩm và xem lại hình ảnh trong vòng 7 ngày gần nhất nếu có nghi ngờ. Khi mọi thứ được công khai minh bạch, gian dối sẽ không còn chỗ ẩn náu.
Bữa cơm của học sinh không chỉ là vấn đề dinh dưỡng mà còn là bài học về đạo đức. Khi một cô giáo chia thêm rau cho học sinh, các em sẽ học được lòng tốt. Khi một Hiệu trưởng tự mình xuống bếp kiểm tra, các em sẽ học được sự nghiêm túc và trách nhiệm. Ngược lại, khi người lớn bớt xén khẩu phần ăn của trẻ, chúng ta không chỉ làm nghèo đi dinh dưỡng mà còn làm nghèo đi nhân cách xã hội.
Là một người mẹ, tôi đã từng nghẹn ngào khi nhìn con mình ăn bữa cơm bán trú với nụ cười hồn nhiên. Chúng ta có thể dạy con trẻ nhiều điều, nhưng bài học đầu tiên phải là sự trung thực của người lớn. Nếu bữa cơm của trẻ chứa đựng sự dối trá, thì cả một thế hệ sẽ lớn lên với những vết nứt trong lòng tin. Một ngôi trường chỉ thực sự là nơi nuôi dưỡng con người khi mọi thứ, từ khay cơm đến trang vở, đều chứa đựng sự trung thực và tôn trọng.
Admin
Nguồn: VnExpress
