Giải Nobel Văn học luôn thu hút sự chú ý đặc biệt từ giới văn chương và công chúng. Vào 13h ngày 9/10 (giờ địa phương), Viện Hàn lâm Thụy Điển sẽ công bố chủ nhân của giải thưởng danh giá này, kèm theo số tiền thưởng trị giá 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương khoảng 30,9 tỷ đồng).
Trước thềm công bố, nhiều đồn đoán và dự đoán được đưa ra về những ứng viên tiềm năng. Trong số đó, nhà văn Nhật Bản Haruki Murakami tiếp tục là cái tên quen thuộc. Tuy nhiên, trang phân tích văn học Lithub nhận định việc các nhà cái liên tục đưa Murakami vào danh sách chỉ là một chiêu trò để thu hút người hâm mộ.
Bản thân Murakami dường như không mấy quan tâm đến giải thưởng này. Ông từng chia sẻ trên Japan Times rằng việc được nhắc tên trong các dự đoán “hơi phiền phức” và ví von nó như “đua ngựa”. Trong một cuộc phỏng vấn với AP năm 2023, ông nói thẳng: “Tôi không quan tâm nhiều đến các giải thưởng. Chúng được quyết định bởi đánh giá của người khác”. Dù vậy, không thể phủ nhận sức ảnh hưởng toàn cầu của Murakami, với các tác phẩm được dịch ra hơn 50 ngôn ngữ và bán hàng triệu bản. Guardian từng nhận định ông là “người mở cửa văn học Nhật Bản ra thế giới”.
Bên cạnh những ứng viên còn sống, nhiều người tiếc nuối cho những tác giả đã qua đời mà chưa từng được vinh danh, như trường hợp của Philip Roth (1933-2018). Nhà báo Daniel Sandström từng viết trên New Yorker rằng Roth “mệt mỏi vì năm nào cũng được nhắc đến”. Nhà phê bình David Remnick thì kể lại rằng Roth chỉ cười và nhún vai mỗi khi ai đó đề cập đến giải Nobel. Dù không có giải Nobel, Roth vẫn là một trong những tiểu thuyết gia vĩ đại nhất thế kỷ 20, với nhiều giải thưởng danh giá như Pulitzer cho tiểu thuyết American Pastoral (1997), WH Smith Literary cho The Human Stain (2000), và Franz Kafka (2001).
Một ứng viên quen thuộc khác là Ngugi wa Thiong’o, nhà văn đương đại nổi bật của châu Phi. Sau nhiều thập kỷ được kỳ vọng, ông đã quen với việc được nhắc tên mỗi mùa giải. Trên NPR, ông chia sẻ về “Nobel của trái tim”: “Giải thưởng thật sự là khi một độc giả nói với tôi rằng cuốn sách của tôi đã thay đổi cuộc đời họ”. Ở tuổi 87, Ngugi wa Thiong’o vẫn sáng tác bằng tiếng bản địa, tập trung vào các chủ đề như chủ nghĩa thực dân, phong trào giải phóng dân tộc và việc bảo tồn bản sắc ở châu Phi.
Joyce Carol Oates, nữ tác giả kỳ cựu người Mỹ, có thái độ thẳng thắn hơn về giải Nobel. Bà từng viết trên X rằng: “Nếu bạn sống đủ lâu, bạn sẽ trở thành ứng viên vĩnh viễn của giải Nobel”. Trên New Yorker, bà nói: “Nhìn chung, tôi nghĩ tốt hơn hết là không nên quan tâm đến nó, ít ra như vậy, chúng ta sẽ không phải thảo luận về nó”. Với sự nghiệp đồ sộ bao gồm tiểu thuyết, thơ và kịch, Oates được xem là người phản ánh lịch sử nước Mỹ, đồng thời có ảnh hưởng lớn đến các nhà văn nữ thế hệ sau.
Ali Ahmad Said Esber, nhà thơ người Syria, cũng là một ứng viên tiềm năng trong nhiều năm. Ông từng chia sẻ với Guardian rằng giải Nobel “là một giải thưởng chính trị” và ông “không phải chính trị gia”. Dù vậy, không thể phủ nhận vai trò tiên phong của ông trong việc cách tân thi ca Ả Rập, kết hợp các yếu tố truyền thống với ngôn ngữ hiện đại.
Ismail Kadare (1936-2024), nhà văn Albania, cũng được dự đoán đoạt giải Nobel trong nhiều thập kỷ. Trong một lần hiếm hoi trả lời về giải thưởng, ông nói: “Như bạn thấy đấy, tôi chẳng bận tâm gì cả. 40 năm trước, tôi có thể đã nghĩ về nó nhưng giờ thì không”.
Peter Nadas, nhà văn Hungary, được mệnh danh là “Proust của Trung Âu”, cũng là một ứng viên quen thuộc. Dù bản thân ông không phát ngôn về giải Nobel, người thân của ông cho biết ông cảm thấy khó chịu khi bị truyền thông làm phiền mỗi năm.
Năm ngoái, Han Kang trở thành người phụ nữ châu Á đầu tiên đoạt giải Nobel Văn học, nhờ các tác phẩm “đề cập trực diện những chấn thương lịch sử và phơi bày sự mong manh của kiếp người”.
Giải Nobel Văn học đã trải qua một giai đoạn khó khăn sau bê bối năm 2018, khi Jean-Claude Arnault, chồng của một thành viên Viện Hàn lâm Thụy Điển, bị cáo buộc lạm dụng tình dục và làm rò rỉ tên người chiến thắng. Tuy nhiên, giải thưởng đang dần lấy lại uy tín của mình.
Nobel Văn học là một trong sáu hạng mục của giải Nobel, được trao cho tác giả từ bất kỳ quốc gia nào. Viện Hàn lâm Thụy Điển luôn giữ bí mật tuyệt đối về danh sách ứng viên cho đến khi công bố kết quả. Danh sách rút gọn sẽ chỉ được tiết lộ sau 50 năm. Giải thưởng này lần đầu tiên được trao vào năm 1901 cho nhà thơ người Pháp Sully Prudhomme. Viện Hàn lâm Thụy Điển, được thành lập vào năm 1786 bởi vua Gustav III, chịu trách nhiệm đưa ra quyết định cuối cùng về giải Nobel Văn học, tuân theo di chúc của Alfred Nobel.
Admin
Nguồn: VnExpress
