Tại miền nam Illinois, mùa thu hoạch đậu nành đang đến gần, nhưng đối với những người nông dân như Scott Gaffner, đây không phải là thời điểm để ăn mừng mà là để lo lắng.
Ông Gaffner chia sẻ: “Mọi năm, phần lớn đậu nành ở khu vực này đều được xuất khẩu sang Trung Quốc, nhưng năm nay thì khác.” Ông cho biết thêm rằng những người nông dân đã bỏ phiếu cho Tổng thống Donald Trump như ông đang cảm thấy mình “mắc kẹt giữa làn đạn” trong cuộc chiến thương mại Mỹ – Trung.
“Chúng tôi vô cùng lo lắng và tự hỏi tại sao việc này lại mất nhiều thời gian để giải quyết đến vậy,” ông Gaffner bày tỏ.
Ron Kindred, một nông dân trồng ngô và đậu nành ở miền trung Illinois, cũng chia sẻ mối lo ngại tương tự: “Mọi thứ sẽ sụp đổ nếu chúng ta không sớm đạt được thỏa thuận với Trung Quốc. Dường như phía Trung Quốc không hề vội vàng, trong khi nông dân Mỹ đang như ngồi trên đống lửa.”
Số liệu thống kê cho thấy, năm 2024, Trung Quốc chiếm hơn một nửa trong tổng kim ngạch xuất khẩu đậu nành trị giá 24,5 tỷ USD của Mỹ. Đậu nành chủ yếu được Trung Quốc nhập khẩu để làm thức ăn chăn nuôi. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, Trung Quốc có xu hướng chuyển sang khu vực Nam Mỹ, mua đậu nành từ Brazil và Argentina.
Trong cuộc chiến thương mại giữa Bắc Kinh và Washington, Trung Quốc đã biến đậu nành thành một “vũ khí” lợi hại. Từ tháng 1 đến tháng 8 năm nay, lượng đậu nành Trung Quốc mua từ Mỹ chỉ bằng khoảng 25% so với cùng kỳ năm ngoái.
Ông Kindred cho biết, ông đã thu hoạch được khoảng một nửa vụ đậu nành năm nay và đã ký hợp đồng bán được khoảng 40% sản lượng. Tuy nhiên, 60% còn lại vẫn chưa có người mua và giá đậu nành tại khu vực đang giảm.
Chi phí thiết bị và phân bón tăng cao, cùng với tình trạng dư thừa ngô và đậu nành trên cả nước, đang tạo áp lực lớn lên nông dân Mỹ. Để giảm thiểu thiệt hại, Quốc hội Mỹ đã thông qua gói cứu trợ trị giá 10 tỷ USD cho nông dân vào tháng 12 năm ngoái. Theo Wall Street Journal, chính quyền Tổng thống Donald Trump đang cân nhắc phân bổ thêm 10 đến 14 tỷ USD để hỗ trợ nông dân.
Tổng thống Trump tuyên bố tại Nhà Trắng hôm 6/10 rằng ông “sẽ có hành động với ngành nông nghiệp” trong tuần này để giúp nông dân đối phó với việc mất thị trường xuất khẩu sang Trung Quốc. Một quan chức Nhà Trắng cho biết Tổng thống dự kiến gặp Bộ trưởng Nông nghiệp Brooke Rollins để đưa ra quyết định cuối cùng về nguồn tiền cho gói cứu trợ. Tổng thống và đội ngũ của ông đang cân nhắc sử dụng doanh thu từ thuế quan để tài trợ phần lớn khoản cứu trợ này.
Người phát ngôn Bộ Nông nghiệp khẳng định Tổng thống đang tận dụng mọi công cụ sẵn có để đảm bảo nông dân có đủ những gì họ cần để tiếp tục canh tác.
Tuy nhiên, ông Gaffner cho rằng các biện pháp cứu trợ không phải là giải pháp lâu dài. “Chúng tôi không cần cứu trợ, chúng tôi cần giao thương,” ông nói. “Một khi Trung Quốc thiết lập được các tuyến thương mại với khách hàng khác, họ sẽ khó quay lại Mỹ mua nông sản. Nếu mất đi thị trường Trung Quốc, chúng tôi khó có thể vực dậy được. Đây sẽ là tổn thất lớn cho thế hệ tiếp theo.”
Trong nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc, ông Kindred đã tìm đến một số thị trường khác để thuyết phục các nhà chăn nuôi mua nhiều đậu nành Mỹ hơn. Ông chia sẻ: “Chúng tôi không thể tìm thị trường thay thế Trung Quốc trong một sớm một chiều, nhưng chúng tôi đã có vài câu chuyện thành công trong những năm gần đây.”
Liên minh châu Âu (EU) và Mexico là hai khách hàng lớn tiếp theo của đậu nành Mỹ, với tổng doanh số hàng năm khoảng 5 tỷ USD. Vài năm trở lại đây, các quốc gia như Ai Cập hay Bangladesh cũng tăng mua đậu nành Mỹ, nhưng vẫn chưa đủ để bù đắp sự sụt giảm từ thị trường Trung Quốc.
Morey Hill, một nông dân trồng đậu nành ở Iowa, đã nhiều lần đến Campuchia trong năm nay, lần gần nhất là vào tuần trước. Tại đây, ông đã trình bày với các nhà nhập khẩu và nông dân địa phương về kỹ thuật mà nông dân Mỹ sử dụng để sản xuất gần 109 triệu tấn đậu nành mỗi năm. Ông cũng đã đến thăm các ao nuôi cá ở vùng nông thôn Campuchia và giải thích cách người Mỹ có thể nuôi cá chất lượng tốt hơn bằng cách sử dụng bột đậu nành giàu protein làm thức ăn thay vì các loại thức ăn truyền thống, rẻ tiền hơn.
Vào tháng 11, ông Hill dự định đến Morocco để chào hàng đậu nành với các nông dân nuôi gà địa phương, thuyết phục họ sử dụng đậu nành làm thức ăn chăn nuôi gia cầm.
Ông Hill, cũng như hàng nghìn nông dân Mỹ khác, đã chuyển từ trồng cỏ sang đậu nành từ khoảng ba thập kỷ trước để đáp ứng nhu cầu tăng vọt từ thị trường Trung Quốc. Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ, diện tích trồng đậu nành ở nước này đã tăng gần 40% từ năm 1995 đến 2024.
Vụ thu hoạch mùa thu năm nay, ông Hill dự định trữ đậu nành trong kho thay vì bán chúng. “Không có động lực nào để bán đậu nành vào lúc này,” ông nói và cho biết thêm rằng nếu Mỹ không sớm đạt được thỏa thuận thương mại với Trung Quốc, thị trường đậu nành sẽ đối mặt với “thảm họa”.
Robb Ewoldt, một nông dân ở Iowa, đã đến Rome, Italy vào đầu năm nay và nói chuyện với một nhà sản xuất gia cầm lớn của Tunisia. Công ty này lo ngại về việc liệu họ có thể tiếp tục mua đậu nành Mỹ đều đặn hàng năm hay không, hay nông dân Mỹ sẽ chuyển sang trồng loại cây khác, khiến nguồn cung sụt giảm và đẩy giá lên cao.
Ông Ewoldt cho rằng việc tìm kiếm những thị trường mới sẽ giúp ích về lâu dài, nhưng nếu nông dân Mỹ không thể bán đậu nành sớm, ông lo sợ rằng trang trại của ông sẽ không thể cầm cự. “Trang trại của chúng tôi cần gần một triệu USD mỗi năm để hoạt động,” ông nói. “Như vậy, chúng tôi cần khoảng 1,3 triệu USD để trang trải chi phí nợ nần và duy trì cuộc sống.”
Triển vọng nông nghiệp Mỹ gần đây tồi tệ đến mức một số nông dân đã phải bỏ nghề. Dean Buchholz, một nông dân trồng ngô và đậu nành tại hạt DeKalb, Illinois, cho biết chi phí phân bón đã tăng 20-30% so với năm ngoái. Vì chi phí tăng cao, giá nông sản thấp và một số vấn đề liên quan đến sức khỏe cá nhân, đây sẽ là năm cuối cùng ông Buchholz làm nghề nông. Ông dự định cho thuê đất vào năm sau.
Ông Buchholz chia sẻ: “Tôi luôn nghĩ mình sẽ là một nông dân cho đến khi nhắm mắt xuôi tay, nhưng tôi không thể tiếp tục nếu cứ càng làm càng lỗ.”
Admin
Nguồn: VnExpress
