Cuốn sách “Chợ Đồng Xuân – Không gian ký ức” vừa được ra mắt tại Hà Nội ngày 8/10, hé lộ nhiều tư liệu quý về quá trình hình thành và phát triển của khu chợ lâu đời này, từ trước năm 1954 đến nay. Sách sử dụng hình ảnh từ nhiều nguồn khác nhau, bao gồm bảo tàng Pháp, các sưu tập cá nhân và Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I.
Theo các tài liệu lịch sử, chợ Đồng Xuân đã tồn tại trước năm 1888, ban đầu nằm ở phía Nam sông Tô Lịch, đoạn chảy từ phố Hàng Cá dọc theo Ngõ Gạch. Đến năm 1889, chính quyền Pháp quyết định lấp sông Tô Lịch và hồ Thái Cực, tập trung hai chợ Bạch Mã và Cầu Đông vào khu đất trống gần đình Đồng Xuân. Thời gian đầu, khu chợ được quây bằng tre nứa, người vào họp chợ phải mua vé.
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, vào cuối thế kỷ 19, chợ Đồng Xuân được xây dựng lại theo quy hoạch mới của Hà Nội dưới thời Pháp thuộc. Với quy mô lớn, cấu trúc và vật liệu xây dựng mới, chợ Đồng Xuân trở thành chợ lớn nhất của Hà Nội lúc bấy giờ.
Những năm đầu thế kỷ 20, khu vực trước chợ Đồng Xuân gồm bốn dãy nhà, có tuyến xe điện chạy ngang qua. Theo nhà sử học Dương Trung Quốc, sau khi Hà Nội trở thành thủ phủ chính thức của Đông Dương, đặc biệt dưới thời Toàn quyền Paul Doumer, chợ Đồng Xuân được đầu tư cơ sở hạ tầng đồng bộ, bao gồm tuyến xe điện Bắc – Nam từ Kẻ Bưởi, chạy qua cổng chợ, Hồ Hoàn Kiếm, đến Bạch Mai.
Ban đầu, chợ Đồng Xuân chỉ họp hai ngày một phiên. Tuy nhiên, do nhu cầu phát triển kinh tế và thương mại, chợ đã họp hàng ngày, từ sáng đến tối.
Bên trong chợ, tiểu thương buôn bán đa dạng các mặt hàng, từ nông sản, rau quả đến vải vóc, đồ mã, quán ăn và các hoạt động hát rong.
Từ cuối thế kỷ 19, song song với quá trình đô thị hóa theo kiểu Pháp, vé chợ ở Hà Nội không chỉ là một hình thức thu thuế mà còn thể hiện một cơ chế quản lý đô thị đang hình thành. Đầu thế kỷ 20, chính quyền thành phố trực tiếp điều hành và áp dụng hệ thống thuế dựa trên mặt hàng và diện tích sử dụng mặt bằng.
Nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết thêm, sau khi cầu Doumer (nay là cầu Long Biên) được xây dựng vào năm 1902, một nhà ga phụ được mở ở phía nam cầu, giúp chợ Đồng Xuân trở thành đầu mối giao thương quan trọng của toàn Bắc Kỳ. Vào giữa thế kỷ 20, chợ Đồng Xuân đã hoàn chỉnh với năm dãy nhà.
Kiến trúc sư người Pháp Emmanuel Cerise nhận định chợ Đồng Xuân là một dấu ấn lịch sử, một phần của hệ thống chợ lớn ở Đông Dương, và hiện nay là một trong những điểm đến du lịch hàng đầu của du khách khi đến Hà Nội.
Ấn phẩm “Chợ Đồng Xuân – Không gian ký ức” không chỉ bao gồm ảnh tư liệu mà còn có các bản đồ, tranh vẽ và văn bản lưu trữ về chợ và các khu vực lân cận. Qua đó, tái hiện quá trình hình thành, phát triển của một trung tâm thương mại sầm uất bậc nhất Hà Nội, cũng như nếp sống của người dân thủ đô xưa. Cuốn sách được trình bày song ngữ Việt – Anh, do Nhà xuất bản Mỹ thuật ấn hành, với sự phối hợp biên soạn của Trung tâm Lưu trữ Quốc gia I và Công ty Cổ phần Đồng Xuân.
Admin
Nguồn: VnExpress
