Tổng thống Donald Trump ngày 6/10 vừa qua tuyên bố khả năng sử dụng Đạo luật Chống nổi loạn để điều động lực lượng Vệ binh Quốc gia đến các thành phố trên khắp nước Mỹ nhằm đối phó với các cuộc biểu tình. Cảnh báo này được đưa ra sau khi một thẩm phán liên bang tại Oregon chặn việc triển khai Vệ binh Quốc gia tới Portland để hỗ trợ các đặc vụ Cơ quan Thực thi Di trú và Hải quan (ICE) trong chiến dịch truy quét người nhập cư trái phép.
Ông Trump phát biểu với báo giới tại Phòng Bầu dục: “Hiện tại thì chưa cần thiết. Nhưng chúng ta có Đạo luật Chống nổi loạn là có lý do của nó. Nếu người dân bị sát hại, và tòa án hoặc các thống đốc, thị trưởng cản trở chúng tôi, chắc chắn tôi sẽ làm điều đó.”
Vệ binh Quốc gia, lực lượng quân sự hoạt động dưới quyền thống đốc bang, đồng thời là một bộ phận của quân đội Mỹ, có thể thực hiện nhiệm vụ liên bang theo lệnh của Tổng thống. Đạo luật Posse Comitatus năm 1878 cấm quân đội Mỹ tham gia vào các hoạt động hành pháp nội địa, nhưng Đạo luật Chống nổi loạn cho phép Tổng thống vượt qua giới hạn này.
Đạo luật Chống nổi loạn, được Tổng thống Thomas Jefferson ký ban hành năm 1807, ban đầu quy định Tổng thống có thể điều động quân đội khi có bạo loạn xảy ra ở một bang, theo đề nghị từ cơ quan lập pháp hoặc thống đốc bang đó. Một điều khoản bổ sung năm 1956 mở rộng quyền hạn của Tổng thống, cho phép kích hoạt đạo luật mà không cần sự chấp thuận từ chính quyền bang. Điều khoản này nêu rõ, khi có hành động cản trở, tụ tập trái phép hoặc nổi loạn chống chính quyền, khiến việc thực thi pháp luật tại một bang trở nên bất khả thi, Tổng thống có thể huy động lực lượng vũ trang cần thiết để ổn định trật tự.
Tuy nhiên, khái niệm về “tình huống khẩn cấp” để Tổng thống kích hoạt đạo luật này vẫn chưa được định nghĩa rõ ràng, và các tòa án Mỹ cũng chưa từng xác định giới hạn của chúng. Kể từ khi được ban hành, Đạo luật Chống nổi loạn đã được kích hoạt hơn 30 lần. Để kích hoạt đạo luật, Tổng thống phải ra tuyên bố chính thức về tình trạng khẩn cấp ở địa phương.
Lần gần nhất đạo luật được kích hoạt là vào năm 1992, khi Tổng thống George H.W. Bush hành động theo đề nghị từ thống đốc bang California để trấn áp bạo loạn ở Los Angeles sau khi tòa tuyên trắng án cho 4 cảnh sát da trắng đánh đập một người đàn ông da màu.
Tổng thống Trump đã nhiều lần đề cập đến khả năng kích hoạt Đạo luật Chống nổi loạn. Vào năm 2020, ông tuyên bố sẽ “triển khai quân đội quốc gia” nếu các thống đốc bang không giải quyết được tình trạng bạo lực sau vụ cảnh sát ghì chết người da màu George Floyd ở Minneapolis, bang Minnesota. Tháng 6 năm nay, khi biểu tình bùng phát ở Los Angeles để phản đối các đợt truy quét người nhập cư trái phép của ICE, ông Trump cũng cảnh báo kích hoạt đạo luật “nếu có tình trạng bạo loạn xảy ra”.
Trong bài phát biểu trước hàng trăm tướng lĩnh tuần trước, Tổng thống Trump gợi ý quân đội Mỹ nên coi các thành phố “không an toàn” là thao trường huấn luyện, ám chỉ khả năng tiếp tục triển khai binh sĩ đến những đô thị bị đánh giá là đang để tội phạm hoành hành. Ông cho rằng tình hình ở Portland là “cuộc nổi loạn thực sự”, và các khu vực như thành phố Chicago, bang Illinois, “đang bốc cháy”. Chính quyền liên bang lập luận rằng họ cần triển khai binh sĩ để bảo vệ các trụ sở công quyền và đặc vụ của ICE.
Tuy nhiên, phe Dân chủ bác bỏ lập luận này, cáo buộc ông Trump đang lạm quyền và trả đũa chính trị. Tướng Randy Manner, cựu quyền phó lãnh đạo Cục Vệ binh Quốc gia Mỹ, cho rằng việc diễn giải Đạo luật Chống nổi loạn theo cách mà Tổng thống Trump đang cân nhắc là chưa từng có tiền lệ. Ông nói với Reuters: “Nếu diễn giải theo cách đó, đạo luật sẽ cho phép tổng thống làm bất cứ điều gì ông ấy muốn.”
Rachel E. VanLandingham, giáo sư Trường luật Southwestern, bang California, nhận định việc ông Trump kích hoạt Đạo luật Chống nổi loạn có thể dẫn đến một loạt thách thức pháp lý, vấp phải sự chỉ trích từ phe Dân chủ và một số nghị sĩ Cộng hòa, và có nguy cơ châm ngòi các cuộc biểu tình tùy theo mức độ triển khai binh sĩ. Bà nói với Washington Post: “Bất lợi lớn nhất của ông Trump là không có đủ bằng chứng để lý giải cho việc kích hoạt Đạo luật Chống nổi loạn. Đạo luật này chỉ có thể được kích hoạt trong những trường hợp thật sự cấp thiết, nhưng hiện tại các điều kiện đó đơn giản là không tồn tại. Chẳng hạn, chúng ta chưa thấy mức độ bạo lực đủ nghiêm trọng để áp dụng đạo luật này.”
Ngược lại, Thomas Gift, nhà khoa học chính trị tại Đại học UCL, cho rằng đạo luật này trao cho ông Trump khá nhiều quyền tự quyết trong việc xác định liệu có tình trạng khẩn cấp để kích hoạt nó hay không. Ông bình luận: “Những người ủng hộ Tổng thống Trump lập luận rằng ông có lý khi hành động nếu chính quyền địa phương không thể duy trì trật tự. Và thực tế là, trong khuôn khổ pháp luật Mỹ hiện nay, gần như không có điều gì thực sự ngăn cản được ông.”
Admin
Nguồn: VnExpress
