Ngày 9/10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội đã tiến hành thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ, dự kiến sẽ trình Quốc hội xem xét tại kỳ họp cuối tháng 10. Mục tiêu của dự luật là hoàn thiện hành lang pháp lý, thúc đẩy hoạt động chuyển giao công nghệ diễn ra hiệu quả, đồng bộ và bắt kịp xu hướng phát triển của thế giới.
Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh, trong nhiều năm qua, Việt Nam chủ yếu thực hiện gia công, lắp ráp mà chưa chú trọng vào việc làm chủ công nghệ. Ông cho rằng đã đến lúc cần chuyển đổi mô hình phát triển dựa trên khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Theo đó, hoạt động chuyển giao công nghệ cần hướng đến những công nghệ tạo ra giá trị đột phá và có khả năng thương mại hóa cao. Dự luật mới cũng sẽ đơn giản hóa thủ tục hành chính, cập nhật danh mục công nghệ mới, công nghệ chiến lược, đồng thời mở rộng các ưu đãi cho hoạt động chuyển giao công nghệ.
Dự thảo luật phân loại công nghệ thành ba nhóm chính: cấm chuyển giao, hạn chế chuyển giao và khuyến khích chuyển giao. Nhóm cấm bao gồm các công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh, sức khỏe cộng đồng và đạo đức xã hội. Nhóm hạn chế là các loại máy móc có hiệu suất thấp, tạo ra nhiều chất thải, sử dụng tài nguyên khan hiếm hoặc liên quan đến bí quyết công nghệ, giống cây trồng, vật liệu đặc trưng, và chỉ được phép chuyển giao khi có sự cấp phép của cơ quan chức năng. Nhóm khuyến khích là các công nghệ mới, hiện đại, thân thiện với môi trường, sẽ được hưởng các ưu đãi cao nhất về thuế, vốn và thủ tục hành chính.
Dự thảo cũng quy định ba mức độ chuyển giao công nghệ: ứng dụng, làm chủ và nghiên cứu – phát triển. Tương ứng với mỗi mức độ, Nhà nước sẽ áp dụng các chính sách hỗ trợ và ưu đãi tăng dần, nhằm khuyến khích doanh nghiệp tiến tới tự chủ và sáng tạo công nghệ.
Một điểm mới quan trọng của dự luật là bổ sung quy định về tổ chức trung gian chuyển giao công nghệ. Đây là mô hình phổ biến ở nhiều quốc gia phát triển nhưng còn thiếu tại Việt Nam. Các tổ chức này sẽ đóng vai trò cầu nối, giúp các doanh nghiệp nhỏ và các địa phương khó khăn có thể tiếp cận, tiếp nhận và làm chủ công nghệ mới.
Ngoài ra, dự luật mở rộng phạm vi sang chuyển giao công nghệ nội sinh, khuyến khích thương mại hóa các kết quả nghiên cứu trong nước. Doanh nghiệp và các nhà khoa học có thể góp vốn bằng công nghệ, Nhà nước cũng có thể mua và phổ biến các công nghệ đã làm chủ để hỗ trợ sản xuất.
Chính sách tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới cũng được sửa đổi, bổ sung nhằm bảo đảm an ninh công nghệ, đồng thời thúc đẩy xuất khẩu công nghệ của Việt Nam. Nhà nước sẽ phát triển thị trường khoa học – công nghệ minh bạch, chuyên nghiệp, với các sàn giao dịch và trung tâm công bố công nghệ đóng vai trò là hạt nhân kết nối cung và cầu.
Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao nỗ lực của Bộ Khoa học và Công nghệ trong việc xây dựng dự án Luật Chuyển giao công nghệ sửa đổi, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 57 của Bộ Chính trị, hướng tới thúc đẩy nghiên cứu và thương mại hóa các kết quả khoa học. Ông đề nghị dự luật cần tích hợp các ưu đãi mạnh về thuế và vốn thông qua các quỹ đổi mới sáng tạo, đồng thời quy định rõ các cam kết chuyển giao công nghệ từ các nhà đầu tư quốc tế để thu hút nguồn vốn FDI chất lượng cao, mang công nghệ tiên tiến vào Việt Nam.
Chủ tịch Quốc hội cũng ủng hộ việc thành lập các sàn giao dịch và trung tâm công bố công nghệ, coi đây là công cụ quan trọng giúp thị trường khoa học – công nghệ vận hành hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro và tăng cường kết nối giữa các nhà nghiên cứu với doanh nghiệp.
Tuy nhiên, một số ý kiến cũng chỉ ra những vấn đề cần lưu ý. Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải cho rằng hiện nay có tình trạng một số doanh nghiệp FDI chuyển giao công nghệ trung bình hoặc lạc hậu, thậm chí đã thanh lý, để “khấu hao” và trốn thuế. Bà đề nghị luật cần có cơ chế kiểm soát chặt chẽ, ưu đãi đúng hướng để chỉ chấp nhận các công nghệ hiện đại, thân thiện với môi trường.
Bà Hải cũng cảnh báo về hiện tượng chuyển giá trong việc góp vốn bằng công nghệ, khi các doanh nghiệp nước ngoài nâng cao giá trị công nghệ để hợp thức hóa lợi nhuận chuyển về công ty mẹ, gây thất thu thuế cho Nhà nước. Bà đề nghị cần quy định rõ các tiêu chí thẩm định và kiểm toán giá trị công nghệ.
Phó tổng thư ký, Trưởng ban Pháp chế Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Đậu Anh Tuấn cho rằng một trong những điểm nghẽn lớn hiện nay là khâu định giá công nghệ, đặc biệt là đối với các công nghệ mới. Ông cho rằng nếu không định giá được công nghệ thì doanh nghiệp sẽ gặp khó khăn trong việc vay vốn ngân hàng và huy động đầu tư. Ông đề nghị Nhà nước thành lập các trung tâm hỗ trợ định giá công nghệ, giúp các doanh nghiệp và tổ chức tín dụng có căn cứ pháp lý và kỹ thuật khi góp vốn, cho vay hoặc chuyển giao công nghệ.
Admin
Nguồn: VnExpress
