Giải Nobel Văn học danh giá, một trong những giải thưởng có giá trị tiền thưởng cao nhất, sẽ trao tặng 11 triệu krona Thụy Điển (tương đương hơn 1,1 triệu USD, khoảng 30,9 tỷ đồng) cho chủ nhân của năm nay.
Giải Nobel Văn học là một trong sáu hạng mục của giải Nobel, được trao cho các tác giả trên toàn thế giới theo di chúc của nhà hóa học Alfred Nobel. Từ khi còn trẻ, Alfred Nobel đã có niềm đam mê với sách và sở hữu một thư viện phong phú với nhiều tác phẩm bằng các ngôn ngữ khác nhau. Trong những năm cuối đời, ông cũng thử sức mình trong lĩnh vực sáng tác tiểu thuyết. Giải thưởng này vinh danh toàn bộ sự nghiệp của một nhà văn thay vì chỉ một tác phẩm cụ thể, thu hút sự quan tâm lớn của giới văn chương, giới nghiên cứu và độc giả trên toàn thế giới.
Quy trình lựa chọn người chiến thắng giải Nobel Văn học diễn ra khá phức tạp và kéo dài. Bắt đầu từ tháng 9, Ủy ban Nobel gửi thư mời đề cử đến hàng trăm cá nhân và tổ chức đủ tiêu chuẩn. Theo quy định, những người này bao gồm các thành viên của Viện Hàn lâm Thụy Điển, các viện, tổ chức và hiệp hội có mục đích tương tự, các giáo sư văn học và ngôn ngữ học tại các trường đại học và cao đẳng, những người từng đoạt giải Nobel Văn học, và chủ tịch các hiệp hội tác giả của các quốc gia. Các đề cử phải được gửi đến Ủy ban Nobel chậm nhất vào ngày 31 tháng 1 năm sau.
Sau đó, Ủy ban Nobel sẽ tiến hành sàng lọc và trình danh sách lên Viện Hàn lâm để phê duyệt. Đến tháng 4, Ủy ban sẽ chọn ra khoảng 15-20 ứng viên tiềm năng để Viện Hàn lâm xem xét. Đến tháng 5, danh sách này được rút gọn xuống còn 5 người. Từ tháng 6 đến tháng 8, các thành viên của Viện Hàn lâm sẽ đọc và đánh giá các tác phẩm của các ứng viên. Vào tháng 9, họ sẽ họp bàn để thảo luận về những đóng góp của từng ứng viên. Cuối cùng, vào tháng 10, Viện Hàn lâm sẽ chọn ra người đoạt giải Nobel, là tác giả nhận được hơn một nửa số phiếu bầu từ 18 thành viên của Viện. Lễ trao giải sẽ diễn ra vào tháng 12 tại Stockholm, Thụy Điển. Quỹ Nobel quy định rằng thông tin về người đề cử và ứng viên sẽ không được tiết lộ trong vòng 50 năm.
Viện Hàn lâm Thụy Điển, được thành lập vào năm 1786 bởi vua Gustav III, là cơ quan chịu trách nhiệm đưa ra quyết định cuối cùng về giải Nobel Văn học. Họ không bao giờ tiết lộ bất kỳ dấu hiệu nào về người có khả năng đoạt giải cho đến khi công bố kết quả. Danh sách những cái tên lọt vào vòng chung khảo cũng chỉ được tiết lộ sau 50 năm.
Trong lịch sử, giải Nobel Văn học từng bị gián đoạn vào các năm 1914, 1918, 1935, 1940, 1941, 1942 và 1943 do ảnh hưởng của hai cuộc Chiến tranh thế giới. Theo quy chế, nếu không có công trình nào thực sự ấn tượng, số tiền thưởng sẽ được bảo lưu cho năm sau. Huy chương của giải, do nhà điêu khắc Thụy Điển Erik Lindberg thiết kế, khắc họa hình ảnh một chàng trai trẻ ngồi dưới gốc cây nguyệt quế sáng tác, được truyền cảm hứng từ tiếng đàn của một nàng thơ. Bằng chứng nhận giải là một tác phẩm nghệ thuật độc đáo, được tạo ra bởi các nhà thư pháp Thụy Điển và Na Uy.
Giải Nobel Văn học cũng từng vướng phải bê bối vào năm 2018 khi Jean-Claude Arnault, chồng của nhà thơ Katarina Frostenson (một thành viên chủ chốt của Hội đồng Viện Hàn lâm Thụy Điển), bị cáo buộc lạm dụng nhiều phụ nữ và làm rò rỉ tên người chiến thắng trong bảy lần, kể từ năm 1996. Sự việc này đã làm ảnh hưởng đến uy tín của giải thưởng.
Năm ngoái, Han Kang đã trở thành người phụ nữ châu Á đầu tiên đoạt giải Nobel Văn học nhờ các tác phẩm “đề cập trực diện những chấn thương lịch sử và phơi bày sự mong manh của kiếp người”.
Một trong những ứng cử viên sáng giá cho giải Nobel Văn học là László Krasznahorkai, 71 tuổi, một nhà văn Hungary đương đại được đánh giá cao. Ông nổi tiếng với các tác phẩm như tiểu thuyết “Satantango” (1985) và “The Melancholy of Resistance” (1989), cả hai đều được chuyển thể thành phim bởi đạo diễn Béla Tarr. Krasznahorkai đã nhận Giải thưởng Man Booker Quốc tế năm 2015.
László Krasznahorkai sinh năm 1954 tại Gyula, Hungary, trong một gia đình trí thức. Sau khi học luật và ngôn ngữ – văn học Hungary, ông làm biên tập viên trước khi chuyển sang viết tự do. Tiểu thuyết đầu tay “Satantango” (1985) đã đưa ông lên vị trí trung tâm của văn đàn Hungary. Hai năm sau, ông rời Hungary sang Tây Berlin theo diện học bổng và sau đó sống lang bạt qua nhiều quốc gia. Trong những năm 1990, ông dành thời gian dài ở Mông Cổ, Trung Quốc và Nhật Bản, những trải nghiệm này đã ảnh hưởng sâu sắc đến phong cách viết và thế giới quan của ông. Khi viết “War & War” (1999), Krasznahorkai từng sống trong căn hộ cũ của nhà thơ Allen Ginsberg tại New York, người đã hỗ trợ ông trong quá trình sáng tác.
Krasznahorkai nổi tiếng với phong cách viết phức tạp, sử dụng những câu văn dài gần như không ngắt đoạn. Nhà phê bình George Szirtes, người dịch các tác phẩm của Krasznahorkai sang tiếng Anh, mô tả văn phong của ông “chảy chậm như dòng dung nham đen, nặng nề, dồn nén và thôi thúc”. Một số tác phẩm của László Krasznahorkai đã được dịch sang tiếng Việt, bao gồm “Chiến tranh và Chiến tranh” (War and War) và “Vũ điệu quỷ Satan” (Satantango), do Giáp Văn Chung chuyển ngữ, được xuất bản lần lượt vào năm 2016 và 2022.
Admin
Nguồn: VnExpress
