Fiji đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng HIV nghiêm trọng, với số ca nhiễm mới tăng vọt, đặc biệt trong giới trẻ. Một trong những yếu tố chính thúc đẩy sự lây lan này là tình trạng lạm dụng ma túy và các hành vi nguy hiểm liên quan.
Bà Sesenieli Naitala, người sáng lập Mạng lưới Vận động cho Người sống sót của Fiji, đã chứng kiến những tác động tàn khốc của dịch bệnh này. Bà từng gặp một bệnh nhân HIV mới chỉ 10 tuổi, một trong số hàng ngàn người Fiji nhiễm virus trong những năm gần đây. Cậu bé là một nạn nhân của việc sử dụng ma túy, lây nhiễm HIV do dùng chung kim tiêm trên đường phố trong thời kỳ đại dịch Covid-19. Tổ chức của bà Naitala chuyên hỗ trợ những người bán dâm và sử dụng ma túy ở thủ đô Suva.
Theo UNAIDS, khu vực châu Á và Thái Bình Dương chiếm khoảng 23% tổng số ca nhiễm HIV mới trên toàn cầu vào năm 2022. Tại Fiji, tình hình đặc biệt đáng báo động. Đến cuối năm 2023, quốc đảo này ghi nhận gần 4.000 người sống chung với HIV, và chính phủ dự báo con số này có thể tăng gấp đôi vào cuối năm 2025. Hồi tháng 1, Bộ trưởng Y tế Fiji đã chính thức tuyên bố tình trạng bùng phát dịch HIV, Trợ lý Bộ trưởng Penioni Ravunawa cảnh báo đây là một “cuộc khủng hoảng quốc gia” và “nó không hề chậm lại”.
Một trong những nguyên nhân sâu xa của đại dịch này là tục “bluetoothing”, hay còn gọi là “flashblood”. Đây là hành vi một người sau khi tiêm ma túy sẽ rút máu của mình ra và tiêm cho người khác để chia sẻ cảm giác “phê”. Bà Kalesi Volatabu, giám đốc điều hành của tổ chức Drug Free Fiji, đã tận mắt chứng kiến cảnh tượng này, bà kể lại việc một người phụ nữ trẻ sau khi tiêm ma túy đã rút máu ra và những người khác xếp hàng để được tiêm thứ máu đó.
Tập tục nguy hiểm này, vốn cũng được ghi nhận ở các quốc gia có tỷ lệ nhiễm HIV cao như Nam Phi, trở nên phổ biến ở Fiji vì hai lý do chính: chi phí thấp và sự tiện lợi. Nhiều người có thể góp tiền mua một liều thuốc duy nhất và chia sẻ hiệu ứng, đồng thời việc chỉ cần một ống tiêm giúp giải quyết vấn đề khan hiếm dụng cụ y tế.
Việc mua ống tiêm sạch tại Fiji gặp nhiều khó khăn do các hiệu thuốc thường yêu cầu đơn thuốc dưới áp lực của cảnh sát. Các chương trình cung cấp bơm kim tiêm sạch cũng thiếu thốn, tạo ra một “sự thiếu hụt nghiêm trọng” và thúc đẩy các hành vi rủi ro.
Một yếu tố khác làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng là “chemsex” – việc sử dụng ma túy, thường là methamphetamine (ma túy đá), để tăng hưng phấn tình dục. Đáng chú ý, ở Fiji, ma túy đá chủ yếu được dùng qua đường tiêm tĩnh mạch, làm tăng đáng kể nguy cơ lây nhiễm HIV so với các quốc gia khác.
Mối liên hệ giữa ma túy và HIV ở Fiji còn bắt nguồn từ vị trí địa lý của quốc đảo. Trong 15 năm qua, Fiji đã trở thành một trung tâm trung chuyển methamphetamine lớn, nằm giữa các nhà sản xuất ở Đông Á và châu Mỹ và các thị trường lớn như Australia và New Zealand. Lượng ma túy tràn vào đã len lỏi vào các cộng đồng địa phương, tạo ra một cuộc khủng hoảng song song với HIV. Thống kê quốc gia gần đây cho thấy tiêm chích ma túy là con đường lây nhiễm phổ biến nhất, chiếm 48% các trường hợp có nguyên nhân rõ ràng.
Ông José Sousa-Santos, chuyên gia tại Trung tâm An ninh Khu vực Thái Bình Dương thuộc Đại học Canterbury của New Zealand, nhận định rằng “một cơn bão hoàn hảo đang hình thành”.
Hệ thống y tế của Fiji đang phải vật lộn để đối phó với tình hình. Tình trạng thiếu nhân sự, trang thiết bị, thuốc men và bộ xét nghiệm HIV đang cản trở mọi nỗ lực sàng lọc, chẩn đoán và điều trị. Ông Sousa-Santos cho biết hệ thống hỗ trợ, từ y tá đến khả năng phân phối thuốc điều trị HIV, đơn giản là không tồn tại, và Fiji không có cách nào để đối phó với cuộc khủng hoảng này.
Mặc dù chính phủ Fiji đang nỗ lực cải thiện việc giám sát, các chuyên gia lo ngại rằng những con số hiện tại chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Ông Sousa-Santos dự đoán một “trận tuyết lở” các ca bệnh vẫn còn ở phía trước, khi những người đã bị nhiễm trong vài năm qua bắt đầu được phát hiện.
Tình hình HIV tại Fiji đang ở mức báo động, đòi hỏi các biện pháp can thiệp khẩn cấp và toàn diện để ngăn chặn sự lây lan và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
Admin
Nguồn: VnExpress
