Ekiden, một từ tiếng Nhật kết hợp giữa “eki” (trạm) và “den” (chuyển giao), không chỉ là một môn thể thao mà còn là biểu tượng tinh thần sâu sắc của xứ sở Phù Tang. Khởi nguồn từ hệ thống trạm ngựa chuyển thư của Nhật Bản thế kỷ 19, nơi người đưa tin chạy qua nhiều trạm để chuyển thư tay giữa các thành phố, Ekiden đã tái hiện tinh thần đó trong một cuộc thi chạy tiếp sức. Cuộc thi đầu tiên, Tokaido Ekiden năm 1917, mô phỏng lộ trình dài 508 km từ Tokyo đến Kyoto.
Ngày nay, Ekiden đã trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa Nhật Bản. Giải Hakone Ekiden, một cuộc thi danh giá dành cho sinh viên được tổ chức vào dịp đầu năm mới, thu hút hàng chục triệu người xem truyền hình trực tiếp trong suốt hai ngày. Nhiều gia đình Nhật Bản quây quần bên tivi, vừa thưởng thức mochi, vừa theo dõi từng bước chạy của các trường đại học danh tiếng như Aoyama Gakuin hay Komazawa.
Điểm đặc biệt của Ekiden nằm ở “tasuki” – dải băng vải được truyền từ vận động viên này sang vận động viên khác, thay cho gậy tiếp sức thông thường. Tasuki không chỉ là một vật dụng thi đấu, mà còn là biểu tượng của niềm tin và trách nhiệm. Khi một vận động viên đeo tasuki, họ không chỉ gánh trên vai nỗ lực cá nhân mà còn cả công sức của đồng đội, của trường và của địa phương.
Huấn luyện viên Yoshinori Ikenaga, người từng dẫn dắt đội Ekiden nữ của Đại học Kyoto, chia sẻ: “Không ai chiến thắng một mình trong Ekiden. Bạn chạy vì người đã trao tasuki cho mình và vì người đang chờ đợi nó ở lượt tiếp theo”.
Chính tinh thần này đã biến Ekiden thành một phần quan trọng trong giáo dục nhân cách ở Nhật Bản. Nhiều trường phổ thông tổ chức các giải Ekiden nội bộ để giúp học sinh hiểu rõ hơn về giá trị của kỷ luật, tinh thần tập thể và sự kế thừa.
Ở Nhật Bản, Ekiden không chỉ là cuộc đua về tốc độ mà còn là câu chuyện về tinh thần “gambaru” – nỗ lực đến cùng dù mệt mỏi hay đau đớn. Những hình ảnh sinh viên ngã quỵ ngay tại vạch trao tasuki, nhưng vẫn cố gắng gượng dậy để hoàn thành những bước cuối cùng, thường khiến khán giả cả nước xúc động. Theo quy định, các vận động viên phải tự mình trao tasuki, vì đó là biểu hiện cao nhất của danh dự, nếu không kết quả của đội sẽ không được công nhận.
Nhiều nhà xã hội học nhận định rằng Ekiden phản ánh bản sắc độc đáo của Nhật Bản: sự cần cù, kiên định và tinh thần tôn trọng tập thể hơn cái tôi cá nhân. Vì vậy, Ekiden không chỉ là một môn thể thao, mà còn là cách người Nhật kể câu chuyện về chính mình – một dân tộc luôn coi trọng trách nhiệm và đoàn kết.
Ngày nay, hình ảnh tasuki đã trở thành biểu tượng của sự kết nối trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ doanh nghiệp, giáo dục đến cộng đồng thể thao. Việc tham gia Ekiden có thể giúp các nhân viên công ty hiểu nhau hơn sau mỗi chặng đường, trong khi việc tổ chức Ekiden trong một lớp học có thể giúp học sinh nhận ra sức mạnh của sự hợp tác.
Mặc dù Nhật Bản không phải là quốc gia duy nhất tổ chức Ekiden, nhưng chính nơi đây đã nâng tầm nó thành một nét văn hóa đặc trưng. Từ các giải chuyên nghiệp như New Year Ekiden (dành cho các doanh nghiệp) đến các cuộc thi phong trào, mô hình này đã lan rộng ra nhiều quốc gia trên thế giới. Tại Pháp, Singapore hay Mỹ, các giải chạy mang phong cách Ekiden đã trở thành cơ hội để những người yêu thích chạy bộ trải nghiệm tinh thần “cùng nhau về đích”.
Việt Nam cũng đã bắt đầu du nhập mô hình Ekiden trong những năm gần đây, mặc dù có một số thay đổi nhỏ, như việc sử dụng gậy tiếp sức thay vì tasuki. Nhiều câu lạc bộ chạy bộ tổ chức các sự kiện Ekiden Run như một hoạt động gắn kết, nơi mỗi người không chỉ chạy cho bản thân mà còn cho cả tập thể. Anh Chương Lê, quản trị viên của Câu lạc bộ Nghệ An Runners (NAR), chia sẻ: “Cảm giác đứng ở vạch trao tasuki, chờ đợi đồng đội xuất hiện từ xa, là một khoảnh khắc hồi hộp và xúc động mà không một cuộc thi cá nhân nào có thể mang lại”.
Ekiden có nhiều cự ly khác nhau, từ half marathon, full marathon đến các cự ly ultra như 100km hoặc 218km. Số lượng người tham gia cũng khác nhau tùy thuộc vào quy định của từng giải đấu, nhưng thường dao động từ 5 đến 10 người một đội. Tại Việt Nam, các cự ly chạy Ekiden phổ biến là 4,2 km mỗi vận động viên cho quãng đường 21 km của một đội, hoặc 1,3 km mỗi vận động viên nếu tổng quãng đường của mỗi đội là 6,5 km. Các giải đấu cũng có thể tổ chức các cự ly khác, ví dụ như 14 km chia đều cho 8 vận động viên.
Trong bối cảnh thế giới ngày càng đề cao chủ nghĩa cá nhân, Ekiden cho thấy sức mạnh thực sự nằm ở sự gắn kết. Mỗi bước chạy của một thành viên có thể giúp đồng đội tiến gần hơn đến vạch đích, giống như mỗi nỗ lực cá nhân góp phần tạo nên thành công chung. Đây chính là vẻ đẹp sâu sắc nhất của Ekiden – không nằm ở tốc độ, mà ở tinh thần không bao giờ từ bỏ tasuki của người Nhật.
Admin
Nguồn: VnExpress
