Căng thẳng âm ỉ giữa chính quyền Taliban tại Afghanistan và Pakistan đã leo thang thành đụng độ vũ trang tại khu vực biên giới vào đêm 11/10, làm dấy lên lo ngại về một cuộc xung đột lớn hơn giữa hai nước láng giềng.
Chính quyền Taliban tuyên bố lực lượng của họ đã tấn công các chốt kiểm soát của Pakistan để đáp trả cáo buộc về “các cuộc không kích của quân đội Pakistan vào thủ đô Kabul” hai ngày trước đó.
Theo thông tin từ Kabul, giao tranh đã gây ra thương vong lớn cho cả hai bên, với 58 binh sĩ Pakistan và 9 tay súng Taliban thiệt mạng. Về phía Pakistan, quân đội nước này cho biết 23 binh sĩ của họ và hơn 200 thành viên Taliban cùng các nhóm liên minh từ phía Afghanistan đã bị tiêu diệt trong cuộc giao tranh.
Sự việc này đánh dấu một bước leo thang căng thẳng nghiêm trọng nhất giữa Afghanistan và Pakistan kể từ khi Taliban trở lại nắm quyền ở Kabul vào năm 2021. Giới phân tích bày tỏ lo ngại rằng bạo lực có thể vượt khỏi tầm kiểm soát, đẩy hai quốc gia vào một cuộc chiến tranh toàn diện.
Mối quan hệ giữa Pakistan và Taliban từng được xem là đồng minh. Pakistan, cùng với Ả Rập Saudi và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, là những quốc gia đầu tiên công nhận chính quyền Taliban sau khi nhóm này thành lập vào những năm 1990. Tuy nhiên, Islamabad cũng là bên cuối cùng cắt đứt quan hệ ngoại giao với Taliban vào năm 2001.
Sau sự can thiệp quân sự của Mỹ vào Afghanistan và lật đổ chính quyền Taliban năm 2011, Pakistan bị cáo buộc đã cung cấp nơi ẩn náu và hỗ trợ y tế cho nhiều chỉ huy Taliban, giúp lực lượng này duy trì hoạt động. Khi Taliban tái chiếm quyền lực vào năm 2021, Pakistan đã hoan nghênh nhưng không chính thức công nhận chính phủ mới.
Islamabad hy vọng rằng Taliban sẽ hạn chế các hoạt động xuyên biên giới của các nhóm phiến quân vũ trang, giúp Pakistan đảm bảo an ninh. Tuy nhiên, tình hình bất ổn lại gia tăng. Kể từ năm 2022, số vụ tấn công vào lực lượng an ninh Pakistan đã tăng lên đáng kể, đặc biệt là tại hai tỉnh Khyber Pakhtunkhwa và Balochistan, chủ yếu do nhóm Tehreek-e-Taliban Pakistan (TTP), hay còn gọi là Taliban Pakistan, thực hiện.
TTP, được thành lập vào năm 2007, thường xuyên tiến hành các cuộc tấn công nhằm vào lực lượng an ninh Pakistan. Nhóm này theo đuổi mục tiêu áp đặt luật Hồi giáo hà khắc, kêu gọi trả tự do cho các thành viên đang bị giam giữ và đảo ngược việc sáp nhập các khu vực người Pashtun vào tỉnh Khyber Pakhtunkhwa.
Các quan chức quân sự Pakistan, các chuyên gia Liên Hợp Quốc và các chuyên gia độc lập cáo buộc Taliban cung cấp hỗ trợ tài chính cho lãnh đạo TTP, một cáo buộc mà lực lượng này bác bỏ.
Imtiaz Gul, một nhà phân tích an ninh tại Islamabad, cho rằng cuộc xung đột hiện tại là “hệ quả tất yếu của những căng thẳng âm ỉ giữa hai nước, đặc biệt sau khi chính quyền Afghanistan liên tục từ chối thực hiện các hành động dứt khoát và có thể chứng minh được nhằm vào TTP, theo yêu cầu của Pakistan”.
Các nhà quan sát nhận định rằng sau khi buộc Mỹ rút quân và trở lại nắm quyền ở Afghanistan, Taliban không còn phụ thuộc vào sự hỗ trợ từ Pakistan. Thay vào đó, lực lượng này tập trung củng cố tính chính danh trong nước, nơi dư luận có quan điểm tiêu cực về Pakistan. Việc Taliban không có những hành động cứng rắn nhằm vào TTP không chỉ phản ánh sự tương đồng về ý thức hệ với nhóm này mà còn xuất phát từ mục tiêu thoát khỏi ảnh hưởng của Islamabad.
Sự kiên nhẫn của Pakistan dần cạn kiệt khi TTP leo thang các hành động bạo lực. Theo ACLED, một tổ chức độc lập chuyên theo dõi các xung đột, TTP đã thực hiện hơn 600 vụ tấn công vào Pakistan trong năm nay, con số cao nhất trong 10 năm qua. Quan hệ giữa hai bên ngày càng xấu đi khi Pakistan triển khai các cuộc không kích vào các mục tiêu bên trong lãnh thổ Afghanistan mà Islamabad cho là nơi ẩn náu của TTP.
Mehmood Jan Babar, một nhà phân tích chính trị và an ninh ở Peshawar, Pakistan, nói với Al Jazeera: “Thông điệp rất rõ ràng. Nếu chính quyền Taliban không kiểm soát được các phần tử hoạt động trên lãnh thổ của họ, Pakistan sẽ ra tay ngay trên đất Afghanistan”.
“Giọt nước tràn ly” là vụ không kích của Pakistan vào thủ đô Kabul và một khu chợ thuộc tỉnh biên giới Paktika hôm 9/10, khiến chính quyền Taliban giận dữ cáo buộc Pakistan xâm phạm chủ quyền Afghanistan. Pakistan vào ngày 10/10 tuyên bố họ đã tấn công “vào các vị trí của phiến quân TTP”, nhưng không đề cập đến Afghanistan hay các mục tiêu ở Kabul và tỉnh Paktika.
Michael Kugelman, giám đốc Trung tâm Học giả Quốc tế Woodrow Wilson ở Washington, Mỹ, mô tả tình hình biên giới Afghanistan – Pakistan là “nguy hiểm và mong manh”. Ông nhấn mạnh rằng mặc dù Taliban đang thiếu hụt tài chính và “không đủ năng lực để đối đầu trực diện với Pakistan”, các cuộc không kích gần đây của Islamabad có thể khiến tình hình thêm bất ổn.
“Các cuộc tấn công của Pakistan vào Afghanistan sẽ kích động TTP trả đũa, dẫn đến những chiến dịch mới, dữ dội hơn của Pakistan trong lãnh thổ Afghanistan”, ông Kugelman cảnh báo. “Khi đó, vòng xoáy bạo lực có thể tái diễn. Trong cuộc đối đầu này, sẽ không có kẻ chiến thắng hay giải pháp lâu dài dễ dàng nào cả”.
Một số nhà phân tích kỳ vọng rằng sau những cuộc đụng độ ở biên giới, Taliban và Pakistan sẽ tìm cách hạ nhiệt căng thẳng. Asif Durrani, cựu đại sứ Pakistan tại Afghanistan, nhận định: “Afghanistan gần như không có năng lực quân sự để đối đầu với Pakistan”.
Giới phân tích cho rằng Pakistan có ưu thế hơn Taliban trong chiến tranh quy ước, nhưng nếu một cuộc chiến tranh du kích nổ ra, nó có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho cả Islamabad lẫn Kabul.
Ibraheem Bahiss, nhà phân tích tại tổ chức phi lợi nhuận chuyên nghiên cứu về khủng hoảng quốc tế ICG, có trụ sở tại Bỉ, cũng chung nhận định. Ông tin rằng cả Islamabad và Kabul đều không muốn leo thang căng thẳng vì “cả hai bên đang phải đối mặt với nhiều vấn đề khác”.
Tuy nhiên, ông Durrani lưu ý rằng TTP vẫn sẽ là vấn đề then chốt trong mối quan hệ giữa hai nước. Ông nói thêm: “Chính phủ Afghanistan vẫn từ chối thừa nhận sự hiện diện của TTP trên lãnh thổ của họ, và chừng nào ‘cái gai’ này còn tồn tại, quan hệ giữa hai bên sẽ khó có thể hạ nhiệt”.
Admin
Nguồn: VnExpress
