‘Trí tuệ nhân tạo không thể thay thế được kiểm toán viên’

Tại hội thảo quốc tế về nâng cao năng lực kiểm toán diễn ra ngày 13/10, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng nhấn mạnh vai trò của trí tuệ nhân tạo (AI) trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động kiểm toán. Theo ông, AI cho phép cơ quan kiểm toán xử lý và phân tích toàn bộ dữ liệu, từ đó giảm thiểu yếu tố chủ quan trong quá trình đánh giá.

Ông Dũng cho biết, các thuật toán học máy và học sâu có khả năng chuyển đổi lượng lớn văn bản, hồ sơ thành thông tin dễ dàng truy cập và đối chiếu. Điều này hỗ trợ kiểm toán viên trong việc phát hiện sai phạm, dự báo xu hướng và các sai sót tiềm ẩn, từ đó can thiệp kịp thời.

Tuy nhiên, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước khẳng định AI không thể thay thế hoàn toàn vai trò của con người. Kinh nghiệm, trực giác và đạo đức nghề nghiệp vẫn là những yếu tố then chốt quyết định chất lượng của kiểm toán viên. Ông dẫn chứng việc các báo cáo quyết toán thuế do phần mềm chuyên dụng tạo ra có thể rất hoàn hảo về hình thức, gây khó khăn cho AI trong việc phát hiện sai sót. Trong khi đó, kiểm toán viên giàu kinh nghiệm có thể nhận ra những dấu hiệu bất thường nhờ sự nhạy bén nghề nghiệp.

Ông Dũng nhấn mạnh: “AI là công cụ hỗ trợ, giúp tăng hiệu quả, chứ không thể thay thế hoàn toàn kiểm toán viên”. Điều này đòi hỏi kiểm toán viên phải nâng cao trình độ, năng lực sử dụng công nghệ để đảm nhận những công việc mà AI không thể thực hiện.

Trên thực tế, nhiều quốc gia đã ứng dụng AI trong lĩnh vực kiểm toán. Tại Mỹ, Văn phòng Kiểm toán Chính phủ (GAO) sử dụng AI để giám sát tài chính liên bang, y tế và rủi ro ngân hàng. Ở Anh, Văn phòng Kiểm toán Quốc gia (NAO) áp dụng AI trong các lĩnh vực phúc lợi xã hội, y tế, hợp đồng công và xây dựng “playbook” sử dụng AI an toàn. Pakistan từng sử dụng AI để phát hiện 128.000 trường hợp “người hưu trí ma” trong hệ thống chi trả lương hưu.

Ông Bùi Quốc Dũng cho biết Kiểm toán Nhà nước Việt Nam đang xây dựng nền tảng dữ liệu lớn, kết nối với các bộ, ngành và triển khai các dự án AI phục vụ công tác kiểm toán. Đến nay, cơ quan này đã tạo lập kho dữ liệu với hơn 100 triệu bản ghi, kết nối với Bộ Tài chính, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam và Ngân hàng Nhà nước.

Việc ứng dụng công nghệ mới trở nên cấp thiết trong bối cảnh khối lượng và độ phức tạp của dữ liệu công ngày càng tăng, vượt quá khả năng bao quát của các phương pháp kiểm toán truyền thống. Ví dụ, Bảo hiểm Xã hội Việt Nam mỗi tháng xử lý 17 triệu lượt tham gia bảo hiểm bắt buộc, phát hành 96 triệu thẻ bảo hiểm y tế mỗi năm và xử lý hơn 200 triệu lượt khám chữa bệnh. Tính đến cuối năm ngoái, Cục Thuế có hơn 950.000 doanh nghiệp kê khai điện tử với gần 16 triệu hồ sơ và 150 triệu tờ khai.

Phó tổng Kiểm toán Nhà nước Bùi Quốc Dũng phát biểu tại hội thảo, ngày 13/10. Ảnh: Đức Trần
Phó Tổng Kiểm toán Bùi Quốc Dũng phát biểu tại hội thảo kiểm toán. Ảnh: Internet

Ông Dũng nhận định: “Đó là những bức tranh dữ liệu khổng lồ, liên tục cập nhật theo thời gian thực. Nếu tiếp tục xử lý bằng phương pháp thủ công truyền thống, sẽ có nguy cơ bỏ sót rủi ro hệ thống, giảm độ tin cậy của kết luận kiểm toán”.

Tuy nhiên, ông Phạm Huy Thông, Phó Cục trưởng Cục Công nghệ thông tin (Kiểm toán Nhà nước), chỉ ra ba thách thức lớn khi triển khai AI trong kiểm toán công. Đó là hạ tầng công nghệ chưa đồng bộ, gây hạn chế cho việc ứng dụng; việc chia sẻ dữ liệu giữa các bộ, ngành còn gặp khó khăn dù đã có quy chế phối hợp; và chất lượng nguồn nhân lực công nghệ thông tin, kiểm toán viên còn thiếu và chưa đồng đều.

Phó Tổng Giám đốc Dịch vụ Kiểm toán Deloitte Việt Nam, ông Phan Ngọc Anh, cũng cảnh báo về các thách thức liên quan đến bảo mật dữ liệu và nguy cơ thiên lệch thuật toán.

Đại diện khối ngân hàng, bà Nguyễn Ngọc Lan Anh, Giám đốc Công nghệ và Nghiệp vụ Ngân hàng Standard Chartered Việt Nam, cho rằng AI không phải là giải pháp cho mọi vấn đề. Bà nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát rủi ro ngay từ đầu, giống như trang bị “phanh an toàn cho cỗ xe tốc độ cao”.

Admin


Nguồn: VnExpress

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *