Thói quen uống nước chanh ấm vào mỗi buổi sáng từ lâu đã được nhiều người ưa chuộng, với niềm tin rằng nó giúp thanh lọc cơ thể, giải độc gan, hỗ trợ tiêu hóa và giảm mỡ nội tạng. Không ít người chia sẻ rằng sau khi duy trì thói quen này, họ cảm thấy cơ thể khỏe khoắn hơn, bụng nhẹ nhõm hơn, thậm chí cải thiện được tình trạng men gan. Từ đó, một số ý kiến cho rằng nước chanh có thể điều trị gan nhiễm mỡ, một bệnh lý chuyển hóa ngày càng phổ biến trong xã hội hiện đại. Tuy nhiên, theo bác sĩ Nguyễn Phối Hiền từ Bệnh viện Đại học Y Dược TP HCM – Cơ sở 3, quan điểm này cần được xem xét lại một cách khoa học và dựa trên các bằng chứng y học chính thống.
Gan nhiễm mỡ không do rượu (NAFLD) là tình trạng mỡ tích tụ quá mức trong tế bào gan mà không liên quan đến việc sử dụng rượu bia. Bệnh thường đi kèm với các vấn đề như béo phì, rối loạn chuyển hóa lipid, tiểu đường type 2 và hội chứng chuyển hóa. Nếu không được kiểm soát tốt, gan nhiễm mỡ có thể tiến triển thành viêm gan, xơ hóa, xơ gan, và thậm chí là ung thư gan.
Hiện tại, chưa có loại thuốc đặc hiệu nào được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) hoặc Bộ Y tế Việt Nam phê duyệt để điều trị gan nhiễm mỡ không do rượu. Các hướng dẫn từ Hiệp hội Nghiên cứu Bệnh gan Hoa Kỳ (AASLD) nhấn mạnh rằng phương pháp điều trị chính là giảm cân một cách hợp lý, điều chỉnh chế độ ăn uống, duy trì vận động thể lực đều đặn và kiểm soát các yếu tố chuyển hóa liên quan.
Mặc dù đã có một số nghiên cứu xem xét tác động của thực phẩm giàu vitamin C và chất chống oxy hóa đối với sức khỏe của gan, nhưng chưa có nghiên cứu đối chứng ngẫu nhiên nào chứng minh rằng chỉ uống nước chanh có thể làm giảm lượng mỡ trong gan hoặc cải thiện tình trạng bệnh. Chanh chứa vitamin C và axit citric, có thể hỗ trợ tiêu hóa ở mức độ nhẹ và cung cấp nước cho cơ thể. Tuy nhiên, quan niệm cho rằng nước chanh có thể “đánh tan mỡ gan” hoặc “làm sạch gan” là một sự đơn giản hóa không chính xác về cơ chế bệnh sinh của bệnh gan nhiễm mỡ.
Trên các mạng xã hội, nhiều thông tin lan truyền cho rằng nước chanh giúp “thải độc gan”, rằng tính axit của chanh có thể “phân giải mỡ thừa”, hoặc chanh kích thích sản xuất dịch mật để tiêu hóa chất béo. Một số người còn cho rằng cảm giác nhẹ bụng và da sáng hơn là dấu hiệu cho thấy bệnh gan đã được cải thiện. Tuy nhiên, các chuyên gia khẳng định rằng gan vốn là một cơ quan giải độc tự nhiên hiệu quả và không cần đến các loại thức uống “detox”. Mỡ trong gan là kết quả của một quá trình rối loạn chuyển hóa phức tạp, không thể loại bỏ bằng axit nhẹ từ chanh. Hơn nữa, việc sản xuất dịch mật là một cơ chế nội tiết phức tạp, không phụ thuộc vào chanh.
Bác sĩ Hiền cho biết: “Cảm giác khỏe hơn có thể đến từ việc tăng lượng nước uống, giảm tiêu thụ đồ ngọt hoặc kiêng rượu bia, chứ không phải do nước chanh trực tiếp tác động đến gan.”
Uống nước chanh pha loãng sau bữa ăn và với một lượng vừa phải thường không gây hại cho người khỏe mạnh. Tuy nhiên, việc lạm dụng nước chanh có thể dẫn đến nhiều vấn đề. Uống nước chanh đậm đặc khi đói có thể gây kích ứng niêm mạc dạ dày, đặc biệt là ở những người có tiền sử viêm loét dạ dày – tá tràng, dẫn đến đau hoặc buồn nôn. Sử dụng quá nhiều nước chanh trong ngày cũng có thể làm mòn men răng. Những người đang dùng thuốc điều trị bệnh chuyển hóa cần thận trọng với thực phẩm có tính axit mạnh. Đặc biệt, đối với bệnh nhân gan nhiễm mỡ, nhất là khi men gan cao hoặc có dấu hiệu viêm gan, việc tự ý sử dụng các loại “nước detox” không có chỉ định y khoa có thể làm tăng gánh nặng cho gan, thậm chí gây ra các biến chứng nguy hiểm.
Để phòng ngừa và kiểm soát gan nhiễm mỡ, bác sĩ Hiền khuyến nghị người bệnh nên tuân thủ các nguyên tắc khoa học. Giảm cân hợp lý, chỉ cần giảm 5-10% trọng lượng cơ thể, có thể cải thiện đáng kể tình trạng mỡ trong gan, nhưng cần tránh các phương pháp giảm cân cực đoan như nhịn ăn.
Chế độ ăn uống khoa học bao gồm việc hạn chế các thực phẩm chiên xào, đường tinh luyện và nước ngọt; đồng thời tăng cường rau xanh, chất xơ, ngũ cốc nguyên cám và cá béo. Bên cạnh đó, cần giảm thiểu tối đa việc sử dụng rượu bia, ngay cả đối với trường hợp gan nhiễm mỡ không do rượu.
Tăng cường vận động với ít nhất 150 phút hoạt động thể lực mỗi tuần, chẳng hạn như đi bộ nhanh, bơi lội hoặc đạp xe, kết hợp các bài tập aerobic và sức bền, là một yếu tố quan trọng. Ngoài ra, cần kiểm tra sức khỏe định kỳ, theo dõi các chỉ số men gan (ALT, AST), lipid máu, glucose máu và thực hiện siêu âm gan, đặc biệt là đối với những người có nguy cơ cao như người béo phì hoặc mắc bệnh tiểu đường.
Admin
Nguồn: VnExpress
