Dải Gaza: Tương lai bất định sau lệnh ngừng bắn – Tin tức mới

Sau thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza do Tổng thống Mỹ Donald Trump làm trung gian, Hamas đã trao trả toàn bộ 20 con tin còn sống cho Israel vào ngày 13/10, hoàn tất giai đoạn một của thỏa thuận. Đáp lại, Israel bắt đầu thả khoảng 2.000 tù nhân Palestine.

Thỏa thuận giai đoạn một bao gồm việc chấm dứt mọi hoạt động tác chiến ở Gaza, Israel rút một phần lực lượng và cho phép viện trợ nhân đạo quy mô lớn được đưa vào khu vực để giải quyết khủng hoảng.

Phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh về tương lai Gaza ở Ai Cập, Tổng thống Trump ca ngợi thỏa thuận, cho rằng nó đã chấm dứt xung đột và mở ra nỗ lực tái thiết Gaza. Ông nhấn mạnh: “Những bước đầu tiên tiến đến hòa bình luôn khó khăn nhất”.

Những cột khói bốc lên ở Gaza City sau một cuộc tập kích của Israel hôm 7/10. Ảnh: Reuters
Ảnh: Gaza City chìm trong khói lửa sau cuộc tập kích của Israel. Ảnh: Internet

Tuy nhiên, giới chuyên gia nhận định rằng lệnh ngừng bắn chỉ là bước khởi đầu, và con đường dẫn đến hòa bình lâu dài cho Gaza còn nhiều chông gai. Mona Yacoubian, giám đốc Chương trình Trung Đông tại CSIS, cảnh báo về những nguy cơ thất bại phía trước.

Nhiều chi tiết quan trọng của kế hoạch hòa bình vẫn chưa được giải quyết. Sau trao đổi con tin – tù nhân, các bên cần đàm phán cụ thể để duy trì tiến trình và ngăn xung đột tái diễn. Lộ trình đến hòa bình, ổn định và tái thiết hoàn toàn Gaza sẽ rất dài và khó khăn.

Các câu hỏi chưa có lời giải bao gồm: Hamas sẽ giải giáp như thế nào và vũ khí của họ sẽ đi đâu? Kế hoạch Israel rút quân khỏi Gaza ra sao? Lực lượng an ninh mới cho khu vực sẽ bao gồm những quốc gia nào, hoạt động ra sao và ứng phó với kháng cự thế nào? Ai sẽ tham gia hội đồng quản lý tạm thời cho Gaza, trụ sở đặt ở đâu và người dân sẽ phản ứng ra sao?

Để giải quyết những vấn đề này và ngăn chặn giao tranh tái diễn, các chuyên gia cho rằng Mỹ và các quốc gia khác cần tiếp tục gây áp lực và quan tâm đến lệnh ngừng bắn mà họ đã giúp đạt được.

Bối cảnh lịch sử xung đột, sự hoài nghi sâu sắc giữa Israel và các bên ở Gaza, cùng vấn đề nhà nước Palestine bế tắc suốt nhiều thập kỷ cũng là những thách thức lớn.

Yacoubian nhận định: “Khi bạn nhận ra cần đi xa đến mức nào để duy trì lệnh ngừng bắn hiện tại, đó là lúc mọi thứ trở nên đặc biệt khó khăn”.

Kể từ khi xung đột Israel – Hamas bùng phát vào tháng 10/2023, đã có hai lệnh ngừng bắn được nhất trí, nhưng các bên chỉ đạt được tiến triển hạn chế trong việc tạm dừng giao tranh và trao đổi con tin – tù nhân. Các cuộc đàm phán thường xuyên rơi vào bế tắc do Hamas yêu cầu ngừng bắn vĩnh viễn và Israel đòi thả tất cả con tin.

Bất chấp sự hào hứng đối với thỏa thuận ngừng bắn mới nhất, giới quan sát vẫn hoài nghi, đặc biệt khi những nỗ lực của Mỹ nhằm chấm dứt xung đột Israel – Palestine đã thất bại trong nhiều thập kỷ.

Từ Hội nghị Madrid năm 1991 đến Hiệp định Oslo năm 1993 và 1995, mọi nỗ lực khởi động lại tiến trình hòa bình ở Gaza đều không thành công.

Lucy Kurtzer-Ellenbogen, thành viên cấp cao tại Viện Trung Đông, đánh giá thỏa thuận ngừng bắn hiện tại là “một đợt tạm dừng đáng mừng, có ý nghĩa nhưng mong manh”. Câu hỏi quan trọng là liệu lệnh ngừng bắn có thực sự mở ra tiến trình giải quyết các vấn đề khúc mắc hay chỉ là thời gian tạm nghỉ để các bên tái tập hợp lực lượng.

Bà Kurtzer-Ellenbogen nhấn mạnh: “Điều này sẽ phụ thuộc vào việc Tổng thống Trump và các bên liên quan có tiếp tục duy trì nỗ lực thúc đẩy nó hay không”.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cầm trên tay tuyên bố về Gaza được ký kết tại Ai Cập ngày 13/10. Ảnh: AP
Ảnh: Tổng thống Trump và tuyên bố về Gaza ký tại Ai Cập. Ảnh: Internet

Trong đề xuất hòa bình do ông Trump làm trung gian, mức độ đồng thuận về phạm vi Israel rút quân và mức độ từ bỏ quyền lực của Hamas vẫn chưa rõ ràng. Israel hiện vẫn kiểm soát khoảng một nửa lãnh thổ Gaza.

Thủ tướng Benjamin Netanyahu thể hiện lập trường thận trọng khi “cam kết” với kế hoạch hòa bình của Tổng thống Trump, nhưng không tuyên bố xung đột đã kết thúc. Ông liên tục khẳng định Israel sẽ đạt được “chiến thắng toàn diện” trước Hamas.

Hamas, dù suy yếu, vẫn duy trì ảnh hưởng tại Gaza và chưa từ bỏ hoàn toàn vũ khí. Ông Netanyahu cũng phải đối mặt với áp lực từ các đối tác trong liên minh cầm quyền cứng rắn, những người phản đối chấm dứt chiến dịch ở Gaza.

Về “Hội đồng Hòa bình” mà Tổng thống Trump nói sẽ chủ trì, vẫn chưa rõ ai sẽ giám sát. Kế hoạch ban đầu là cựu thủ tướng Anh Tony Blair tham gia lãnh đạo, nhưng Tổng thống Trump cho biết đây chỉ là phương án tạm thời. Phía Palestine đã bày tỏ không hài lòng về khả năng tham gia của ông Blair.

Mỹ và các đối tác sẽ phải giải quyết những chi tiết trên, đồng thời tái thiết Gaza gần như từ con số không. Hàng nghìn dân thường đã thiệt mạng, hơn 90% dân số Gaza mất nhà cửa, hệ thống y tế bị tàn phá, nhiều công trình bị san phẳng, đất trồng trọt bị phá hủy và nạn đói tràn lan.

Những nhu cầu cấp bách này cần được xử lý đồng thời với việc thiết lập các hệ thống an ninh và chính quyền chuyển tiếp. Kurtzer-Ellenbogen nhận định: “Chúng ta thực sự không thể sắp xếp thứ tự công việc ở đây. Mọi thứ phải diễn ra cùng lúc”.

Ngân hàng Thế giới, Liên Hợp Quốc và Liên minh châu Âu ước tính cần khoảng 53 tỷ USD để tái thiết Gaza. Các quốc gia Arab giàu có được kỳ vọng hỗ trợ chi phí này, nhưng có thể đi kèm với các cam kết đảm bảo về một lộ trình dẫn đến độc lập cho Palestine và ngăn chặn giao tranh tái diễn.

Điểm nghẽn lớn nhất vẫn là vấn đề nhà nước Palestine, mà kế hoạch hòa bình của Tổng thống Trump chỉ coi như một khả năng sau giai đoạn chuyển tiếp kéo dài ở Gaza và quá trình cải cách Chính quyền Palestine. Thủ tướng Netanyahu và các đối tác lâu nay vẫn phản đối kịch bản này.

Các tù nhân Palestine được Israel trả tự do trở về Gaza hôm 13/10. Ảnh: Reuters
Ảnh: Tù nhân Palestine trở về Gaza sau khi được Israel trả tự do. Ảnh: Internet

Yacoubian cho rằng thỏa thuận do Tổng thống Trump làm trung gian dường như “mơ hồ một cách có chủ đích” về vấn đề nhà nước Palestine, được thiết kế để “lách qua mức tối thiểu mà người Palestine và những người Arab ủng hộ họ sẽ chấp nhận” mà không đề cập đến “giải pháp hai nhà nước”.

Trên đường trở về Mỹ, Tổng thống Trump đã bỏ qua những câu hỏi về một nhà nước Palestine độc lập và nói với các phóng viên rằng nó tách biệt khỏi kế hoạch tái thiết Gaza của ông. “Nhiều người thích giải pháp một nhà nước. Một số người thích giải pháp hai nhà nước. Chúng ta hãy chờ xem”, ông cho biết.

Robert Wood, phó đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc, cho rằng giai đoạn tiếp theo sẽ khó khăn và “đòi hỏi khối lượng công việc khổng lồ”. Ông nhấn mạnh: “Chính quyền Mỹ hiện tại phải tiếp tục tham gia, đặc biệt ở cấp cao nhất, nếu muốn thỏa thuận thành công. Đây là một ngày tuyệt vời, nhưng cuộc xung đột vẫn chưa dừng lại”.

Admin


Nguồn: VnExpress

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *