Chỉ trong vài ngày, những phát ngôn trái ngược của cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump về vấn đề thương mại với Trung Quốc đã cho thấy sự giằng co trong cách tiếp cận với cường quốc châu Á này, khi ông liên tục thay đổi giữa chiến lược trả đũa và hòa giải.
Khởi đầu bằng sự phẫn nộ trước các biện pháp kiểm soát mới của Bắc Kinh đối với đất hiếm, ông Trump gọi đây là động thái “thù địch” và “đáng hổ thẹn”, đồng thời tuyên bố áp thuế bổ sung 100% với tất cả hàng hóa Trung Quốc từ ngày 1/11. “Thật khó tin Trung Quốc lại hành động như vậy, nhưng họ đã làm và phần còn lại đã là lịch sử”, ông viết trên mạng xã hội Truth Social.
Tuy nhiên, chỉ 48 giờ sau, dường như ông lại muốn viết lại “lịch sử” đó. Trong một bài đăng khác, ông trấn an người ủng hộ rằng “đừng lo lắng về Trung Quốc, mọi chuyện sẽ ổn thôi” và khẳng định “Mỹ chỉ muốn giúp Trung Quốc, chứ không phải làm tổn thương họ”.
Sự thay đổi này diễn ra sau khi Bắc Kinh chỉ trích Washington về “tiêu chuẩn kép”, khẳng định các biện pháp kiểm soát xuất khẩu đất hiếm là “hợp pháp” và nhằm bảo vệ an ninh quốc gia, tương tự như các biện pháp mà Mỹ đã áp dụng từ lâu. Bộ Thương mại Trung Quốc còn tuyên bố sẵn sàng “đấu đến cùng” nếu Mỹ muốn.
Đáp lại, ông Trump lại đổi giọng, cho biết Washington đang xem xét chấm dứt một số quan hệ thương mại với Bắc Kinh. Ông cáo buộc Trung Quốc cố tình không mua đậu nành của Mỹ, gây khó khăn cho nông dân và gọi đây là “hành động gây hấn về kinh tế”. Ông cũng cảnh báo Mỹ có thể ngừng một phần lớn hàng nhập khẩu từ Trung Quốc.
Theo Josh Lipsky, giám đốc cấp cao của Trung tâm Địa Kinh tế thuộc Hội đồng Đại Tây Dương, có lẽ ông Trump xem các biện pháp kiểm soát của Trung Quốc với đất hiếm là “sự xúc phạm cá nhân”, đặc biệt sau khi hai bên đã nhất trí giảm căng thẳng và giảm thuế quan hồi tháng 5.
Giới quan sát nhận định, Nhà Trắng dường như cũng muốn giữ cơ hội tổ chức cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình, hy vọng đạt được thỏa thuận thương mại lớn hơn và củng cố hình ảnh bậc thầy đàm phán của ông Trump.
Craig Singleton, nhà nghiên cứu cấp cao về Trung Quốc tại Quỹ Bảo vệ các Nền Dân chủ, cho rằng ông Trump có thể đang theo đuổi hai mục tiêu chiến lược: vừa thể hiện sự cứng rắn và trừng phạt Bắc Kinh, vừa xoa dịu thị trường và trấn an các đồng minh. Ông Trump và đội ngũ của mình dường như tin rằng Bắc Kinh đã tính toán sai và họ đang tạo điều kiện để ông Tập có thể rút lại hành động, ngăn leo thang thêm.
Đất hiếm, vốn rất quan trọng đối với ngành sản xuất chất bán dẫn, chiến đấu cơ và nhiều công nghệ tiên tiến khác, đang trở thành tâm điểm trong cuộc chiến thương mại. Việc Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm có thể giáng đòn trực tiếp vào nền tảng công nghiệp và quốc phòng Mỹ, dù viễn cảnh thoát phụ thuộc vào nguồn cung này còn rất xa vời.
Các quy định mới của Bắc Kinh yêu cầu các công ty trên toàn thế giới phải xin giấy phép nếu xuất khẩu sản phẩm có chứa đất hiếm của Trung Quốc, dù là một lượng rất nhỏ. Việc kiểm soát này cũng được áp dụng nếu các khoáng sản được sản xuất bằng công nghệ khai thác, chế biến hoặc sản xuất nam châm của Trung Quốc. Đặc biệt, các công ty có liên quan đến quân đội nước ngoài sẽ bị từ chối cấp phép.
Động thái này diễn ra sau khi chính quyền ông Trump mở rộng kiểm soát xuất khẩu đối với hàng nghìn công ty nước ngoài, ảnh hưởng đến nhiều công ty Trung Quốc và Nga, nhằm ngăn các doanh nghiệp Trung Quốc tiếp cận công nghệ nhạy cảm của Mỹ.
Ông Lipsky cho rằng Trung Quốc sẽ không áp hạn chế mới về đất hiếm nếu Mỹ không công bố các biện pháp kiểm soát xuất khẩu. Theo ông, hai nước từng đạt được “thỏa thuận đình chiến tạm thời” hồi mùa hè, nhưng cả hai bên đều xem hành động của đối phương là vi phạm thỏa thuận.
Phó tổng thống JD Vance để ngỏ khả năng đạt thỏa thuận với Trung Quốc và nhắc lại việc ông Trump trân trọng tình bạn với ông Tập, nhưng cảnh báo Trung Quốc “không nên đáp trả một cách gay gắt”. Ông khẳng định Tổng thống Mỹ có nhiều quân bài hơn Trung Quốc.
Dù căng thẳng hiện tại có thể dịu bớt khi ông Tập Cận Bình và ông Trump gặp mặt, Julian Evans-Pritchard, nhà phân tích của Capital Economics, nhận định vẫn có nguy cơ cả hai bên sẽ giữ vững lập trường của mình, tin rằng đối phương sẽ phải nhượng bộ trước.
Admin
Nguồn: VnExpress
