Tuần trước, căng thẳng thương mại Mỹ – Trung leo thang khi Tổng thống Donald Trump tuyên bố áp thuế 100% lên toàn bộ hàng hóa Trung Quốc từ ngày 1/11 để đáp trả “những động thái cực kỳ gây hấn” từ Bắc Kinh.
Ngòi nổ trực tiếp cho động thái này là việc Trung Quốc ban hành các biện pháp kiểm soát xuất khẩu sâu rộng đối với đất hiếm vào ngày 9/10. Đất hiếm là nguyên liệu then chốt trong sản xuất chất bán dẫn, thiết bị hiện đại và nhiều công nghệ tiên tiến.
Tuy nhiên, lời đe dọa của ông Trump không làm Trung Quốc nao núng. Bộ Thương mại Trung Quốc tuyên bố sẵn sàng “đấu đến cùng” với Mỹ, khẳng định việc kiểm soát xuất khẩu đất hiếm là biện pháp thông thường, tương tự như các biện pháp hạn chế công nghệ mà Mỹ áp dụng với Trung Quốc vì lý do an ninh quốc gia. Ngược lại, Washington coi đây là hành động cưỡng chế kinh tế, đe dọa chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt khi Trung Quốc kiểm soát gần 90% khâu chế biến đất hiếm toàn cầu.
Theo nguồn tin thân cận với giới hoạch định chính sách ở Bắc Kinh, Chủ tịch Tập Cận Bình tin rằng kinh tế Mỹ không thể chịu đựng một cuộc xung đột thương mại kéo dài. Bắc Kinh giữ vững lập trường vì tin rằng các động thái leo thang sẽ khiến thị trường chứng khoán Mỹ chao đảo, tương tự như sau khi ông Trump công bố thuế quan hồi tháng 4.
Trước đó, sau đòn áp thuế của ông Trump, hai bên liên tục trả đũa bằng cách tăng thuế, thậm chí lên đến mức “không tưởng” 145%, làm dấy lên lo ngại về một cuộc chiến thương mại toàn diện đe dọa kinh tế thế giới.
Giới hoạch định chính sách Mỹ khẳng định đã chuẩn bị sẵn các biện pháp đáp trả toàn diện, từ việc thiết lập giá sàn cho khoáng sản chiến lược đến liên kết với các đồng minh phương Tây để giảm sự phụ thuộc vào Trung Quốc. Tuy nhiên, khi thị trường chứng khoán Mỹ lao dốc và tình trạng bán tháo trái phiếu Mỹ khiến nhiều nhà đầu tư hoang mang, ông Trump đã dịu giọng với Trung Quốc.
Ông cho biết mức thuế 145% sẽ giảm mạnh nếu hai bên đạt thỏa thuận thương mại. Chính quyền Trump sau đó giữ lại mức thuế bổ sung 30% với hàng Trung Quốc, trong khi Bắc Kinh duy trì thuế bổ sung 10% với hàng Mỹ.
Sau lời đe dọa áp thêm thuế 100% của ông Trump, Bắc Kinh tiếp tục phản ứng cứng rắn khi trừng phạt các chi nhánh của công ty vận tải Hàn Quốc Hanwha Ocean tại Mỹ vào ngày 13/10. Động thái này làm thị trường Mỹ chao đảo vào ngày 14/10, gây ra đợt bán tháo mạnh vào đầu phiên, trước khi phục hồi một phần và ổn định trở lại.
Trung Quốc kỳ vọng một đợt sụt giảm thị trường khác sẽ buộc ông Trump phải nhượng bộ tại cuộc gặp thượng đỉnh dự kiến với ông Tập tại APEC cuối tháng này. Thị trường chứng khoán vẫn là một trong số ít rào cản đối với Tổng thống Trump, người thường xem thị trường là thước đo khả năng quản lý kinh tế của mình.
Ông Trump thường xuyên ca ngợi các kỷ lục trên thị trường, cho rằng các chính sách của chính quyền như cắt giảm quy định và thuế đã góp phần tạo nên kết quả đó. Khi thị trường sụt giảm do các chính sách thương mại quyết liệt, ông thường rút lui hoặc đưa ra viễn cảnh về các thỏa thuận mới.
Nhiều nhà kinh tế cho rằng với tỷ lệ tuyển dụng lao động thấp, ngành sản xuất giảm quy mô và giá cả tăng, Mỹ không có vị thế tốt trong cuộc chiến thương mại với Trung Quốc. Phản ứng tiêu cực của thị trường Mỹ đối với các hạn chế xuất khẩu đất hiếm của Trung Quốc và động thái đáp trả của Mỹ cho thấy những điểm yếu mà Bắc Kinh đang tìm cách khai thác.
Mặc dù kinh tế Trung Quốc cũng đối mặt nhiều khó khăn liên quan tới thị trường bất động sản và niềm tin tiêu dùng suy yếu, ông Tập ít bị ràng buộc bởi sự sụt giảm của thị trường chứng khoán.
Phát biểu với các phóng viên tại Nhà Trắng ngày 14/10, ông Trump thừa nhận mức độ nghiêm trọng từ các hành động gần đây của Trung Quốc, từ kiểm soát xuất khẩu đất hiếm đến các biện pháp trừng phạt về vận tải biển. “Chúng ta đang chứng kiến rất nhiều đòn được tung ra”, ông nói. Tuy nhiên, ông bảo vệ chiến lược kinh tế của mình, mô tả Mỹ là quốc gia không bị ảnh hưởng bởi áp lực.
Giáo sư Wu Xinbo, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Phúc Đán, cho rằng Trung Quốc “hiểu ông Trump và biết rõ những quân bài của ông ấy”. Niềm tin này đã thúc đẩy Trung Quốc đưa ra phản ứng cứng rắn, nhằm truyền tải thông điệp rằng Bắc Kinh có nhiều quân bài trong tay và sẵn sàng sử dụng, khiến Mỹ cảm nhận “sự tổn thương” khi cuộc chiến thương mại leo thang và kéo dài.
Bắc Kinh đã dịu giọng vào ngày 12/10 sau khi Nhà Trắng bày tỏ mong muốn hạ nhiệt căng thẳng, nhưng động thái này dường như chỉ là tạm dừng về mặt chiến thuật. Trung Quốc dường như vẫn tin vào chiến lược cứng rắn với Mỹ và cuối cùng buộc Washington phải nhượng bộ.
Laila Khawaja, nhà phân tích tại công ty nghiên cứu Gavekal, cho rằng đất hiếm là “quân át chủ bài” của Bắc Kinh và không có gì khác có thể khiến Mỹ phải nhượng bộ. Trung Quốc chiếm tới 70% hoạt động khai thác và khoảng 90% hoạt động chế biến 17 kim loại đất hiếm trên toàn cầu.
Theo bà Alicia Garcia Herrero, kinh tế gia tại Natixis, “cuộc chiến đất hiếm” lần này không chỉ là vấn đề thương mại, mà là cuộc tái cấu trúc quyền lực công nghệ toàn cầu. Mỗi quyết định áp thuế hay lệnh cấm xuất khẩu của Washington và Bắc Kinh giờ đây đều mang ý nghĩa chiến lược vượt xa phạm vi kinh tế.
Khi tung đòn kiểm soát đất hiếm, Trung Quốc muốn tạo lợi thế để đàm phán về việc nới lỏng đối với hạn chế xuất khẩu chip cũng như công nghệ của Mỹ, Khawaja nhận định. Đây là một trong những yêu cầu hàng đầu của nước này trong các cuộc đàm phán thương mại sắp tới.
“Chính niềm tin của Trung Quốc rằng ông Trump sẽ nhượng bộ đã khiến họ không ngại leo thang”, Rush Doshi, nhà nghiên cứu tại Đại học Georgetown, nhận xét. Tuy nhiên, sức ép thị trường và lợi ích công nghiệp có thể buộc hai bên phải tìm kiếm những giải pháp “hạ nhiệt có điều kiện” trong cuộc đấu thương mại.
Admin
Nguồn: VnExpress
